روزنامه آفتاب یزد
1399/12/28
فروش آنلاین محصولات غذایی، دلالان را حذف می‌کند؟
آفتاب یزد- گروه اقتصادی: «از مزرعه بخرید» این شعار بسیاری از کشاورزان ایرانی است که این روزها صاحب فروشگاه‌های اینترنتی شده‌اند و حالا خودشان محصولات‌شان را بدون حضور دلال‌ها و مستقیم به مردم می‌فروشند. فروشگاه‌های اینترنتی کشاورزان یا در کانال‌های تلگرامی راه‌اندازی شده‌اند و سفارش می‌گیرند یا در اینستاگرام می‌فروشند، تعداد کمی از آن‌ها هم سایت‌های حرفه‌ای‌تری طراحی کرده‌اند، قیمت‌های‌شان از بازار پایین‌تر است و البته بیشترشان عمده‌فروش میوه و محصولات کشاورزی هستند. خودشان می‌گویند که تا قبل از آشنایی با فضای مجازی، نه سرمایه‌ای برای راه‌اندازی فروشگاه داشتند و نه برای‌شان صرفه داشت که تک‌محصولی در یک مغازه بفروشند؛ به جز این هزینه حمل‌ونقل و ضایعات محصول هم پای خودشان بود. فضای مجازی اما کارشان را راحت کرده است. آن‌ها می‌گویند که در فروشگاه مجازی‌شان می‌توانند برای تمام کشور محصول بفرستند و حتی آن را به خارج از ایران صادر کنند.مرتضوی، باغدار نمونه و رئیس سابق اتحادیه تعاونی‌های باغداران انگور در زنجان می‌گوید که باغداران انگور در این شهرستان امسال بخشی از صادرات انگورشان را به صورت مجازی انجام داده‌اند.
او توضیح می‌دهد: «بسیاری از باغداران برای اینکه سود بیشتری عایدشان شود و محصولات‌شان را به دست دلال‌ها نسپارند، به صورت مستقیم با شرکت‌های تجاری در روسیه وارد مذاکره شده‌اند و انگورشان را به آنجا آن‌ها صادر کرده‌اند.»
مرتضوی توضیح می‌دهد که کشاورزان تحصیلکرده و فرزندان تحصیلکرده‌شان بیشتر در این اتفاق سهیم بوده‌اند. سال‌های طولانی است که بازار محصولات کشاورزی روی انگشت دلالان می‌چرخد و آن‌ها سودهای گزافی به جیب می‌زنند و تنها بازنده این بازار مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان هستند.
گرانی میوه‌وتره‌بار در حالی رخ می‌دهد که ایرانی‌ها علاقه فراوانی به میوه و سبزیجات دارند اگرچه کارشناسان منتخب صداوسیما در برنامه‌هایی مانند آنچه چند روز پیش پخش شد و در فضای مجازی هم سوژه شد، با پاک کردن صورت مسئله خواستار کاهش مصرف میوه می‌شوند.
مرضیه افضلی، مدیرعامل یکی از تعاونی‌های کشاورزی به «آفتاب یزد» می‌گوید: «هستند کشاورزانی که محصولات‌شان فروش اینترنتی داشته باشد، اما مشکل اینجاست که در برخی از باغات و روستاها خطوط اینترنتی آنتن‌دهی ندارند یا زیرساخت‌ها ضعیف هستند.»
او ادامه می‌دهد: «بجز این، کشاورزان آشنایی چندانی با این فضاها ندارند و به همین جهت فامیل کشاورزان یا افرادی که کشاورزان را می‌شناسند و در شهر زندگی می‌کنند، این فروشگاه‌ها را راه‌اندازی کرده‌اند، که باز هم به صورت مستقیم با تولیدکننده نمی‌توانید در ارتباط باشید.»
> تجهیز تمام مزارع هندوستان به اینترنت برای فروش بی‌واسطه
علی خان‌محمدی، عضو خبرگان کشاورزی در مورد اهمیت توزیع محصولات کشاورزی از طریق کسب و کارهای آنلاین و تاثیر آن در کاهش دست واسطه‌ها نیز به «آفتاب یزد» می‌گوید: «بدون تردید کشاورزان اگر بتوانند بدون واسطه محصولات خود را به فروش برسانند، اتفاق خوشایندی است، چراکه دیگر دلال‌بازی وجود ندارد و کشاورزان با همان بهره‌وری‌ای که دارند و واسطه‌ای نداشته باشند، سود حاصل از بهره‌وری به کشاورزان می‌رسد و نه دلالان.»
وی با بیان اینکه در واقع با این ابزار ارزشمند می‌توان چالش بسیار ریشه‌دار و کهنه شده فاصله قیمتی زیاد بین کشاورزان یا سایر تولیدکنندگان با مصرف‌کنندگان را کاهش داد می‌گوید: «به طور مثال هند از جمله کشورهایی است که تمام مزارع خود را به اینترنت مجهز کرده و توانسته است در این زمینه پیشرفت بسزایی داشته باشد؛ چراکه قبل از آن، کشاورزان آموزش‌های لازم را دیده‌اند.
او ادامه می‌دهد: اکنون در کشور ما این تکنولوژی نوپاست و در ابعاد بسیار کوچکی اتفاق افتاده است.
خان‌محمدی در ادامه با اشاره به اینکه تعداد افرادی که به چنین کاری روی آورده‌اند، درمقایسه با کل جامعه کشاورزی که چشمگیر نیست، توضیح می‌دهد: «تعدادی از کشاورزان به صورت خودجوش محصولات خود را به بازار عرضه می‌کنند که تعداد آن‌ها در مقایسه با کل بهره‌برداران کشاورزی ناچیز است، به‌طوری که تعداد این افراد به بیش از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰نفر نمی‌رسد که در مقایسه با ۳ میلیون و۸۰۰هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی تعداد چشمگیری نیست.»
او تاکید می‌کند: جوانان به علت سودآوری پایین، رغبتی برای ورود به این حوزه نشان نمی‌دهند. این درحالی است که دانش‌آموختگان رشته کشاورزی یکی از رکوردداران بیکاری در بین جامعه تحصیلکرده ایران هستند؛ بنابراین یکی از ملزومات ورود کشاورزان به این حوزه آن است که راهکارهای درستی را برای آن پیش‌بینی کنیم تا همه از کشاورزان و باغداران به صورت جامع در آن سهیم باشند.
خان‌محمدی اضافه می‌کند: اما خود فروشگاه‌های اینترنتی یا آنلاین‌شاپ‌ها می‌توانند با قطع کردن دست واسطه‌ها در کنار ارائه اطلاعات دقیق و شفاف از کمیت و کیفیت هر محصول و حتی منبع اصلی مزرعه تولیدی آن محصول هم به تنظیم بازار کمک کنند و هم تولیدکننده را به ارائه محصول مرغوب و مصرف‌کننده را به خرید کالای با قیمت مناسب و با شرایط دلخواه ترغیب کنند.
> تجارت الکترونیکی باعث حذف واسطه‌ها در فضای تجارت سنتی
«محمد تخیّری»، یک کارشناس حوزه تجارت الکترونیک، ایده تجارت الکترونیکی را باعث حذف واسطه‌ها و دلالان از فضای بازار تجارت محصولات می‌داند. وی با ارائه تعریفی از تجارت الکترونیکی با محوریت تبادلات غیرحضوری مالی و کالایی، به «آفتاب‌یزد» اظهار می‌کند: هر نوع تجارتی که به واسطه روش‌های غیرحضوری اعم از تلفن یا اینترنت صورت بگیرد، آن تجارت، تجارت الکترونیکی محسوب میشود.
وی اینترنت را از بین برنده بعد زمان و مکان در ارتباطات انسانی توصیف می‌کند و می‌گوید: در فضای اینترنت ما می‌توانیم در هر زمانی و در هر مکانی از فروشگاه‌های اینترنتی نیازهایمان را برطرف کنیم. امروزه تقریبا هیچ حوزه‌ای از کسب و کارهای سنتی وجود ندارد که در فضای اینترنت قابل انجام نباشد. امروزه همه خدمات الکترونیکی به طور ۲۴ساعته قابل ارائه است.
این کارشناس حوزه تجارت الکترونیک می‌گوید: ایده تجارت الکترونیکی باعث حذف واسطه‌ها و دلالان در فضای تجارت سنتی شده است. امروزه کسی که در مناطق دورافتاده جنوب شرق کشور انبه تولید می‌کند، به صورت مستقیم می‌تواند از طریق راه‌اندازی یک سایت الکترونیکی با مشتریان خود ارتباط بگیرد و محصول‌اش را به آن‌ها بفروشد. صرف این امکان جدید که در فضای مجازی ایجاد شده است باعث کاهش مهاجرت از روستاها و مناطق کم اهمیت‌تر به شهرها میشود.
تخیّری با بیان این که امروزه از مهم‌ترین مسائل کشور بحث اشتغال است، اظهار می‌کند: تجارت الکترونیکی با متصل‌کردن تولیدکنندگان کالا و خدمات به بازار و مشتریان باعث ایجاد اشتغال پایدار شده است. کسی که قبلا یک محصول را تولید می‌کرد و به قیمت بسیار نازلی به دلال می‌فروخت، امروز می‌تواند همان محصول‌اش را از طریق فضای مجازی بازاریابی و با قیمت واقعی آن به فروش برساند.
وی با اشاره به نقش مهم فناوری‌های مالی در توسعه تجارت الکترونیک در کشور بیان می‌کند: فناوری‌های مالی در سال‌های آینده رشد قابل توجهی خواهند داشت که می‌تواند بسیاری از تجارت‌های سنتی را متحول کنند. یکی از مشکلات این حوزه نبود یک متولی واحد در حوزه نظارت بر کسب و کارهای اینترنتی است.
این کارشناس حوزه تجارت الکترونیک، اضافه می‌کند: در حوزه نظارت بر کسب و کارهای الکترونیکی نهادهای مختلفی در حال شکل‌گیری است که این به خودی خود می‌تواند باعث موازی کاری و در نتیجه سردرگمی صاحبان کسب و کارهای الکترونیکی شود. سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در کشور تا قبل از این متولی کسب و کارهای الکترونیکی بود که با وجود انتقاداتی که به آن وارد است اما تنها نهاد رسمی در حوزه مسائل کسب و کارهای الکترونیکی است که مرجع ذیصلاح برای اعمال نظر در خصوص اصناف فعال در حوزه تجارت الکترونیک است.
تخیّری در پایان ایجاد چندگانگی در حوزه تجارت الکترونیک را امری اشتباه توصیف می‌کند و می‌گوید: اگر قرار باشد شرکت‌های فعال در حوزه تجارت الکترونیکی از دو مرجع مجوز بگیرند، تسهیل‌گری در حوزه کسب و کارهای اینترنتی که مورد تاکید قانون است محقق نمی‌شود.
تجارت الکترونیکی به شکل کنونی آن در سال ۱۹۹۱ محقق شده و از آن زمان هزاران هزار کسب و کار و تجارت وارد این دنیا شده‌اند. این نوع تجارت الکترونیکی برای آسان‌سازی معاملات اقتصادی به صورت الکترونیک تعریف شد. استفاده از این فناوری مانند تبادل الکترونیکی اطلاعات و انتقال الکترونیکی سرمایه که هر دو در اواخر ۱۹۷۰ معرفی شده‌اند، به شرکت‌ها و سازمان‌ها اجازه ارسال اسناد الکترونیکی و تجارت کردن با ارسال اسناد تجاری مثل سفارش‌های خرید یا فاکتورها را به صورت الکترونیکی را داد.
در واقع تجارت الکترونیکی را می‌توان انجام هرگونه امور تجاری بصورت آنلاین و از طریق اینترنت و یا هرگونه معامله‌ای دانست که در آن خرید و فروش کالا و یا خدمات از طریق اینترنت صورت پذیرد و به واردات و یا صادرات کالا و یا خدمات منتهی میشود و معمولاً کاربرد وسیع‌تری دارد، یعنی نه تنها شامل خرید و فروش از طریق اینترنت است بلکه سایر جنبه‌های فعالیت تجاری، مانند خریداری، صورت‌برداری از کالاها، مدیریت تولید و تهیه و توزیع و جابه‌جایی کالاها و همچنین خدمات پس از فروش را دربرمی‌گیرد.
