تصمیم جنجالی الکاظمی

آرمان ملی- امید کاجیان: نخست وزیر عراق نشان داده که در بسیاری از مسائل شیوه‌ای متفاوت با همتایان قبلی خود در پیش گرفته است. آخرین این موضوع را شاید در استقبال از پاپ و سفرش به عراق به خوبی بتوان دید. الکاظمی بارها از میلش به سرمایه گذاری کشورهای مختلف در عراق سخن گفته است و دراین مسیر نیز راههای متفاوتی را دنبال کرده. اما این اواخر خبری از این کشور، سوالات بسیاری را در باره آینده رابطه تهران و بغداد مطرح می‌سازد. موضوع برسر تصمیمی است که دولت عراق برای شهروندان 37 کشور گرفته و آن معافیت آنها از اخذ ویزا و ورود به خاک این کشور است . 37 کشوری که اما گفته می‌شود چون نام ایران در آن نیست معانی خاصی دارد .اخیرا وزارت کشور عراق اعلام کرد که دولت تصیم گرفته است شهروندان ۳۷ کشور را از اخذ ویزا معاف و ورود آنان به کشور بدون ویزا شود زیرا این کار باعث تشویق برای سرمایه گذاری خارجی و رونق گردشگری در عراق خواهد شد. طبق گزارش‌ها «خالد المحنا» سخنگوی وزارت کشور عراق در این خصوص گفت: دولت تصمیم گرفته ورود شهروندان ۳۷ کشور را بدون اخذ ویزا کند و این تصمیمی بسیار جسورانه از زمان تشکیل دولت بوده است. آن طور که خبرگزاری‌های داخلی می‌نویسند، او افزود: هدف از این تصمیم جذب سرمایه گذاران خارجی و حمایت از اقتصاد عراق است و از زمان ۱۵ مارس مراحل اجرای آن آغاز شده است. المحنا گفت: این تصمیم شامل بازرگانان، شرکت‌های عضو دائمی شورای امنیت، کشورهای اتحادیه اروپا، ژاپن، کره جنوبی، کانادا، استرالیا، نیوزیلند و سوئیس است که برای ورود به عراق از طریق بندرهای هوایی، زمینی و دریایی، در ازای برای پرداخت هزینه ویزای تنها ۷۵ دلار برای مدت دو ماه اقامت پرداخت خواهند کرد. آنچه که برای بسیاری اما جای سوال می‌تواند باشد، نبود نام ایران دراین میان است. اینکه آیا باید این موضوع را واقعا اتفاقی خاص برآورد کنیم و یا امری بدیهی؟ هرچند تاکنون ایران هیچ واکنش منفی یا مثبتی نسبت به این موضوع از خود نشان نداده است.  دیپلماسی عملی متفاوت با دیپلماسی زبانی فریدون مجلسی دیپلمات سابق دراینباره به «آرمان ملی» می‌گوید:«قطعا در نگاه نخست این موضوع می تواند برای ایران زننده باشد البته در نظر بگیرید که ایرانی‌ها درکردستان عراق نیازی به ویزا ندارند .» این کارشناس اظهار می دارد : «عراق از سویی بارها اعلام کرده که می خواهد از دخالت خارجی ها  در سرزمین خود بکاهد و از طرفی هم تمایلی ندارد تا کمک های سابق ایران دلیلی بر تداوم حضور مستمر یا غیر مستمر در عراق باشد . الکاظمی بارها به این نکته اشاره داشته که کشورش ثروتمند است و می تواند از عهده خود بربیاید و قصد دارد تا مسیر این کشور را به سمت وسویی دیگر بکشاند. »البته این نخستین باری نیست که عراق نسبت به ایران رفتار تبعیض آمیز نشان می‌دهد‌. کشوری که بابت فسخ قرارداد 1975 و جنگ باید صدها میلیارد دلار غرامت به ایران پرداخت کند، همواره در تمام دوران در برابراین مسئله مقاومت کرده است . یا در قراردادهای انتقال نیرو با ایران هم همه چیز را موکول به اجازه آمریکا می‌کند و یا ایران را وادار می سازد که  به دینار عراقی پول بگیرد. مجلسی می‌گوید: «از سویی تا وقتی که ایران خود مشکل دارد. کشورهای دیگر هم با ایران به عنوان یک کشور مشکل دار رفتار می کنند و مایل نیستند خودشان را شریک کنند. این موضوع تا حدی بود که نخست وزیرعراق صریحا در مورد آن حرف زد و اعلام کرد که ما مایل نیستیم عراق صحنه درگیری ایران و آمریکا بشود. به هرروی آنها کشورشان تحت نظرآمریکا نیز هست و باید با این کشور کنار بیایند به‌ویژه اینکه پروژه‌های بزرگی توسط آمریکا در عراق در دست اجراست. تولید نفت عراق به‌صورت روزانه  به 5 میلیون بشکه رسیده است که بسیار بیشتر از ایران است. صادرات بالایی هم دارد، بنابراین الکاظمی می‌خواهد تا کشورها این پول‌ها را صرف توسعه و صنعت عراق کنند، اما اگر او تعاملات با ایران را اضافه کند، شاید می‌داند که ممکن است دامنه تحریم‌ها دامن کشورش را هم بگیرد.» مجلسی درباره دلایل دیگری که ایران دراین لیست 37 کشور نیست، می‌گوید:« تاکنون ویزای ایرانی‌ها یکی از منابع درآمدی دولت عراق است، آن هم با توجه به اینکه صدها هزار زایر ایرانی به عراق می روند و مبلغ ویزا را می‌پذیرند. بنابراین یکی دیگر از دلایل عراق این نگاه مادی است، البته این را هم در نظر بگیرید که عراق نگران افرادی خارج از زائرین و بازدید کنندگان معمولی بدون ویزا از ایران، افغانستان و پاکستان‌، است تا مبادا درگیری‌های نیابتی شکل بگیرد.» حضور ایرانیان بدون ویزا در عراق شاید حتی مانع این شود تا مردم کشورهای اروپایی و غربی به آنجا بیایند به‌خصوص به دلیل تداوم تهدیدها عراق با احتیاط رفتار می‌کند.» اما چرا ایران واکنش خاصی نسبت به این موضوع نشان نداده است؟ موضوعی که نشان  می‌دهد تهران مایل است به همکاری خود با عراق ادامه دهد وشاید می‌داند با واکنش نشان دادن بهانه‌ای به دست عراقی‌ها می دهد تا روابطشان با تهران را احتیاط آمیزتر هم بکنند. مجلسی دراینباره اظهار می‌کند: «عراق خودش را ناچار می بیند که با ایران یک رفتار محتاطانه‌ای داشته باشد یعنی یک دیپلماسی زبانی و  یک دیپلماسی عملی. که در دیپلماسی عملی برخی معتقدند که به ضرر ایران عمل می‌کند اما الکاظمی معتقد است هرآنچه انجام می‌دهد به نفع کشورعراق بوده، هرچند که ممکن است این موضوع به زیان سیاست‌های ایران تمام شود.»