افکار عمومی و توافق ایران و چین

حسن ارگی تحلیلگر مسائل سیاسی اولین دیدار وزیر خارجه جمهوری خلق چین در بدو ورود به ایران با علی لاریجانی مشاور مقام معظم رهبری و نماینده ویژه جمهوری اسلامی ایران در روابط راهبردی با چین نشان از این امر مهم دارد که ایران قصد ندارد تمام تخم مرغ‌هایش را در سبد برجام  بگذارد. از ابتدای هفته جاری و پس از انعقاد قرارداد همکاری جامع ۲۵ساله ایران و چین  به جز سخنان مثبت و منفی بحث درباره نتایج و ثمرات آن هنوز ادامه دارد و علاوه بر جناح‌های سیاسی که می‌کوشند تا از این نمد برای خود کلاهی بدوزند کاربران فضای مجازی و حتی مردم عادی نیز با حساسیت این موضوع را دنبال می‌کنند این در حالی است که عمده آنها از مفاد توافقنامه اطلاع کاملی ندارند، چراکه بنا بر توافق دوطرف به ویژه اصرار طرف چینی به‌واسطه گریز از رصد تحریم‌های غرب و  آمریکا جزییات این توافق علنی نشده و صرفا کلیاتی از محورهای این توافق مهم علنی شده است. لذا عمده تحلیل‌ها و قضاوت‌ها دراین باره به طور اجتناب ناپذیری از این ضعف برخوردار است. اما این مسأله باعث نمی‌شود تا نتوان چشم‌اندازی کلان از این امر ارائه کرد. یکی از پارامترهایی که می‌تواند در تحلیل این توافق مورد استفاده قرار گیرد واکنش‌ها و نوع بازتاب آن در میان طیف‌های مخالف جمهوری اسلامی است. جدای از برخی نگرانی‌ها و سوالاتی که در بین عده‌ای از مردم که به درستی نسبت به منافع ملی کشور حساسیت دارند وجود دارد و مسئولان باید راهکارهایی برای پاسخ دادن به این نگرانی‌ها بیابند اما موج خبری رسانه‌های خارجی نسبت به این توافق نشان می‌دهد که اتفاق مهمی در عرصه روابط بین‌الملل به وقوع پیوسته است. علاوه بر موج منفی بسیاری از این رسانه‌ها که عمدتا تحریک احساسات افکار عمومی داخلی ایران را علیه این توافق هدف گرفته است در لابه‌لای برخی از این تحلیل‌ها می‌توان دلیل اصلی این موج را یافت، به طور مثال جک کین ژنرال آمریکایی به عنوان کارشناس فاکس نیوز و مدیر موسسه مطالعات جنگ به صراحت اشاره می‌کند که چگونه توافق ایران و چین اثر تحریم‌های آمریکا را کاهش داده و تمایل ایران را برای مذاکره کمتر می‌کند و اذعان دارد که چگونه منافع ملی دو کشور ایجاب می‌کند که ایران و چین در کنار یکدیگر باشند. نگارنده در این چند سطر یقینا نه قصد و نه مجال آن را دارد تا برای سوالات مطروحه در این خصوص پاسخ جامع  پیدا کند، اما به طور کلی می‌توان گفت توسعه دیپلماسی با تمام جهان اعم از شرق و غرب برای هر کشوری می‌تواند به عنوان یک شاخص مثبت در ارتقای حکمرانی خوب با تکیه بر منافع ملی بوده و ابزاری برای تأمین این منافع باشد. اشتباهی که در گذشته از سوی دولت در زمان حضور رئیس جمهور چین  به عنوان اولین رئیس دولتی که بعد از انعقاد برجام به تهران سفر کرد اتفاق افتاد. توجه ناکافی به اهمیت این سفر جدای از کاستی‌های استقبال از این مقام تا ورود جدی به بحث بر سر پیشنهاد «شی جینگ پنگ» برای توافق جامع بین دو کشور که می‌توانست در آن زمان علاوه بر اینکه امتیازات بیشتری را نصیب ایران کند در مراوده با طرف غربی در اجرای برجام نیز ابزار مهمی برای فشار بر آنها بود. نه آنکه اکنون بعد از ۷سال در نقطه‌ای قرار بگیریم که می‌توانست با شرایط و قدرت چانه‌زنی بهتری  پس از سفر اتفاق بیفتد.  چه بسا برخی معتقدند این عدم توجه از همان وقت در نحوه تعامل آنان از جمله موضع‌گیری چین در خصوص fatf و... بروز و ظهورهایی داشت که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. آنچه که مسلم است قرارداد ۲۵ ساله (برنامه همکاری جامع ایران و چین) مورد نظر توانسته نگرانی دشمنان ایران اسلامی را برانگیزد تا جایی که سعی دارند تا به نحوی بر فضای موجود اثر منفی بگذارند، اگر بخواهیم به سمت پیشرفت و توسعه اقتصادی حرکت کنیم طبیعتا نباید اشتباهات گذشته را تکرار و همه تخم‌مرغ‌ها را در سبد احیای برجام قرار دهیم و یقینا راه حل اساسی برای پیشرفت کشور و رسیدن به نقطه مطلوب بهره گیری از تمام ظرفیت‌هاست و این رویکرد قطعا می‌تواند در قدرت چانه‌زنی تیم مذاکره کننده کشورمان در آینده با کشورهای ۵+١ نقش بسزایی داشته باشد. از سوی دیگر همان‌گونه که می‌بینیم حضور علی لاریجانی به عنوان چهره‌ای مورد وثوق نظام در این توافقنامه، نشان از آماده بودن فضای اجماع در آینده از سوی سایر گروه‌های معتقد به نظام و  همراهی دولت بعدی با این توافق خواهد بود. همانگونه که علی لاریجانی در دیدار با وزیر خارجه چین بر ثبات ایران در پایبندی به توافق اشاره صریحی داشت که این شرایط می‌تواند قدرت تعامل هر دو کشور را  استوارتر از قبل نموده  و در موازنه تعاملات بین‌المللی بین شرق و غرب ایران با رویکردی معتدلانه حرکت کند و امید به آینده را با توجه به شرایط فعلی کشور افزایش دهد. همانگونه که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز به عنوان یکی از تهیه کنندگان این توافق‌نامه اشاره داشته است در این توافق دولت حضور پررنگی را در کنار سایر عوامل تعیین کننده موضوع داشته و با حضور مشاور مقام معظم رهبری مسیر با حساسیت بیشتری رصد و تمامی مواردی که به‌گونه‌ای محل بحث است به صورت جامع مطالعه و با توجه به شرایط موجود بهترین شکل آن دنبال می‌گردد. بدیهی است همان‌طور که گفتیم بخشی از نگرانی‌های موجود در بین افکار عمومی ناشی از حساسیت و غیرت ملی آنها نسبت به منافع کشور می‌باشد که قطعا مسئولان تا جایی ملاحظات سیاسی و حقوقی موضوع اجازه می‌دهد باید در جهت اطلاع‌رسانی و رفع آن بکوشند. امید است تا در این برهه تاریخی بهترین تصمیم برای کشور اتخاذ و به مرحله اجرا گذاشته شود تا بار دیگر شاهد بالندگی ایران اسلامی در این مقطع زمانی حساس باشیم.