ناعادلانه!

همیشه از پرطرفدار و محبوب بودن برنامه 90 در تلویزیون صحبت می‌شود و بعضا عده‌ای 90 را برند اصلی شبکه 3 عنوان می‌کردند اما پشت پرده این قد کشیدن چه بود و چرا کسی نپرسید به چه علت برنامه‌های دیگر نتوانستند مثل 90 آن همه سال روی آنتن بمانند؟ پرسش‌های پر تعداد دیگر که حالا یک به یک با مصاحبه‌های جدید پاسخ‌هایی برای آنان یافت می‌شود. جهانگیر کوثری از مجریان و برنامه‌سازان اسبق تلویزیون که اجرای برنامه «ورزش از نگاه دو» را بر‌عهده داشت، روایت جالبی از روزهای تشکیل برنامه 90 دارد. او در مصاحبه اخیرش با یک مجله، توضیح می‌دهد چگونه مدیران وقت تلویزیون با ایجاد محدودیت‌های عجیب برای دیگر برنامه‌های ورزشی، مسیر را برای رشد برنامه 90 باز گذاشتند؛ رانتی که سال‌های متمادی پشت سر عادل فردوسی‌پور بود و برای اینکه مبادا رقیبی برای او تراشیده شود، تلویزیون علنا دیگر سرمایه‌هایش را یک به یک نابود کرد. بسیاری از برنامه‌سازان و مجری‌های دیگر بودند که در ۲ دهه 70 (اواخرش) و 80 و حتی تا همین سال‌های پایانی دهه 90، پشت رانت برنامه 90 سوختند تا این برنامه با رانت انحصاری به صورت مونوپولی رشد کند. به گفته کوثری، علی‌اصغر پورمحمدی که همزمان رئیس برنامه‌های ورزشی تلویزیون و رئیس شبکه ۳ بوده، «همه گزارشگران و مجریان و برنامه‌سازان ورزشی را محدود کرد» تا برنامه 90 شکل گیرد. اما این کار چگونه شکل گرفت؟ کوثری درباره آن گفت: «همه ما را کنار گذاشتند تا یک گزارشگر بیاید، یک گزارشگر عالی باشد، کس دیگری نباشد، این کلمه نگذاشتند که می‌گویم عین واقعیت است یعنی تمام امتیازهایی که باید تقسیم می‌شد تقسیم نشد تا همه امتیازات فقط و فقط به یک برنامه و یک شخص برسد». مجری اسبق برنامه «ورزش از نگاه دو» در ادامه روایت جالبی از یک جلسه را مطرح کرده که به او به صورت دستوری گفته شده حق نداری در برنامه‌ات از «فوتبال» گزارشی بروی. او در این باره اینگونه توضیح داد: «آقای ضرغامی، مدیر شبکه، من، فرجی و پورمحمدی نشسته بودیم. دقیقا همیشه مقابل چشمانم است که به من گفت چه کسی به تو می‌گوید در برنامه «ورزش از نگاه دو» آیتمی از فوتبال بروی؟ گفتم فوتبال هم ورزش است و اسم برنامه من هم ورزش از نگاه دو است. پورمحمدی گفت حق نداری دیگر از فوتبال هیچ آیتمی را روی آنتن بروی!» کوثری درباره میزان مخاطبان برنامه 90 هم گفته: «برنامه عادل آن زمان ۷۰۰ هزار تا پیام داشت و برای ما یک میلیون و 200 پیام می‌آمد. همزمان بودیم با برنامه عادل فردوسی‌پور؛ برنامه ما جمعه شب‌ها بود و فکر می‌کنم 90 شنبه بود یا تازه قرار بود دوشنبه‌شب‌ها پخش شود. یک میلیون و 200 پیامک برای‌ ما می‌آمد و برنامه 90 آن زمان ۷۰۰ هزار پیامک داشت». کوثری در ادامه درباره امتیازهای انحصاری دیگری که مدیران صداوسیما در اختیار فردوسی‌پور گذاشتند، اینطور می‌گوید: «عین واقعیت است ما امکانات نداشتیم، بودجه نداشتیم، دوربین نداشتیم، فوتبال نداشتیم، هیچ چیز نداشتیم؛ آنها هر چه می‌خواستند می‌دادند و هرچه امکانات بود برای برنامه 90 بود. بعد می‌گفتند نمی‌توانی فوتبال بروی؛ داوری هم نباید بروی. من هم گفتم باشد اصلا کشتی می‌روم».   * عدالتی که وجود نداشت این واو به واو توضیحات یکی از مجریان سابق همین صداوسیمای خودمان است. حالا مشخص می‌شود چگونه مدیران سابق سیما با رانت و بیرون کردن همه رقبا برای 90، میدانی خالی از رقیب را طراحی کردند. اینچنین بود که طبیعتا مردم برای پی بردن به اتفاقات فوتبال، چاره‌ای نداشتند جز رجوع به برنامه‌ای که ۲ دهه با حمایت تمام و کمال مدیران سیما، تولید می‌شد و نکته جالب‌تر اینکه همان برنامه بعضا فیگور اپوزیسیون به خود می‌گرفت و براحتی رگه گرایش‌های سیاسی تهیه‌کننده‌اش قابل درک و فهم بود.  عده‌ای اعتقاد داشتند برنامه 90 حذف شدنی نیست و همین انگاره غلط، موجب وهم تهیه‌کننده و مجری‌اش شده بود. از آنجا که حدود ۲ دهه هیچ رقیبی را در صحنه نمی‌دید تصور می‌کرد اگر برنامه‌اش قطع شود، اتفاق بسیار عجیبی در فوتبال ایران رخ می‌دهد اما همه دیدند که فوتبال برتر با تمی فوتبالی‌تر و خالی از سیاسی‌بازی روی آنتن آمد و حالا بخوبی توانسته جای 90 را پر کند. اگر چه فوتبال برتر همزمان با برنامه 90 مسؤول پخش زنده بازی‌های لیگ برتر از شبکه ۳ بود اما از زمانی که آیتم دوشنبه‌شب‌ها را هم بر‌عهده گرفت، نشان داد با حمایت مسؤولان سیما براحتی قادر است همان برنامه‌هایی را بسازد که پیش‌تر ساخته و پخش می‌شد. طبیعتا حاشیه، بخش جدا نشدنی از فوتبال است و نمی‌شود برنامه ورزشی حول محور فوتبال ساخت و در آن به حواشی نپرداخت. البته زردنگاری با حاشیه‌پردازی تفاوت بنیادین دارد. در اولی صرفا برای جمع کردن بیننده با هر نوع بی‌اخلاقی‌ای مخاطب را پای برنامه می‌آورند اما در دومی با بررسی اتفاقات بیرونی مستطیل سبز به نوعی آسیب‌شناسی می‌کنند تا نور کافی به نقاط تاریک فوتبال تابانده شود.