روزنامه ابتکار
1400/01/16
کلاب هاوس چگونه می‌تواند در بازسازی گفت‌وگو در کشور موثر باشد؟ گفت و گو در روزگار فراموشی گفت و گو
فاطمه امینالرعایادر دنیای امروز شبکه‌های اجتماعی جزو رسانه‌های بسیار پرطرفدار به شمار می‌روند. یک روز فیسبوک در صدر است، روز دیگر توییتر و بعدتر اینستاگرام. اما حالا شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس آن هم در دنیای تصویرهای جذاب توانسته تنها بر پایه گفت‌وگو و مکالمه‌های صوتی به پر بحث‌ترین شبکه اجتماعی این روزها تبدیل شود به طوری که حتی برخی مسئولان و سیاسیون کشور ما نیز با حضور در آن‌ها به گفت‌وگو با جوانان پرداختند. اما آیا این شبکه اجتماعی می‌تواند به رسانه‌ای موثر در روزگار گفتمان‌فراموشی تبدیل شود؟
کلاب هاوس چیست؟
کلاب هاوس در آوریل سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد درست در زمانی که شیوع کرونا روز به روز افزایش می‌یافت و افراد بیشتری دورکار یا در قرنطینه قرار می‌گرفتند. این شبکه یک ماه بعد در ماه مه توانست ۱۰ میلیون دلار سرمایه اولیه و خرید ۲ میلیون دلاری سهام موجود از شرکت خطرپذیر اندریسن هورویتس محبوبیت قابل توجهی پیدا کند و براساس اطلاعاتی که در بخش ویکی‌پدیای این شبکه اجتماعی دیده میشود، از دسامبر سال ۲۰۲۰، این برنامه۶۰۰ هزار کاربر ثبت شده داشت که فقط با دعوتنامه برای کاربران سیستم عامل ios در دسترس بود.
البته همچنان هم اپلیکیشن این شبکه اجتماعی در اختیار کاربران سیستم عامل ios قرار دارد و به گفته صاحبان این شبکه اجتماعی بزودی نسخه اندروید آن هم روانه بازار میشود. هرچند که همین حالا هم برخی کاربران اندروید با استفاده از نسخه غیر اصل امکان استفاده از کلاب هاوس را دارند. حضور افراد شاخص دنیای سیاست، تکنولوژی و سرگرمی توانست در عرض ۹ ماه کلاب هاوس را به یک یونیکورن یا همان تک‌شاخ تبدیل کند. در اوایل سال ۲۰۲۱، این اپ بیش از ۵ میلیون دانلود از اپل استور داشته و ارزش آن نزدیک به یک میلیارد دلار رسیده است. در حال حاضر تنها از طریق دعوتنامه افراد می‌توانند عضو کلاب هاوس شوند، اتفاقی که پیش از این نیز درمورد شبکه اجتماعی مانند فیسبوک یا حتی جی‌میل شاهد آن بودیم.
توجه جوامع شفاهی به کلاب هاوس
در این پلتفرم افراد می‌توانند به‌طور زنده با یکدیگر صحبت کنند و نظرات خود را به اشتراک بگذارند. در این اپلیکیشن برخلاف سایر شبکه‌های اجتماعی تنها می‌توانید از صوت برای برقراری ارتباط استفاده کنید. امیدعلی مسعودی، استاد ارتباطات، در گفت‌وگو با «ابتکار» درباره دلایل مورد توجه قرار گرفتن کلاب هاوس آن هم در روزگار تصویر می‌گوید: اگر به جامعه خودمان و جوامع اطرافمان نگاهی بیندازیم درمی‌یابیم که ما جوامعی شفاهی هستیم. مردم ما کم مطالعه می‌کنند و کمتر اهل روزنامه خواندن و کتاب خواندن هستند. آنقدری که مردم ما به گفتار توجه دارند، به نوشتار توجه نمی‌کنند. یکی از دلایلی که امروزه شبکه‌های اجتماعی شفاهی مورد توجه می‌گیرند و در اتاق‌های گفت‌وگوهایشان به صحبت می‌نشینند ناشی از شفاهی بودن جوامع ما است. ما در جامعه خود هنوز نتوانستیم سنت را با مندرنیته وفق بدهیم. متاسفانه عده‌ای به شدت طرفدار مدرنیته هستند و سنت را نفی می‌کنند و عده دیگری از آن طرف بوم افتاده‌اند. در جوامعی که گفتار و نوشتار با یکدیگر تعامل دارند این مشکل به وجود نمی‌آید.
او با اشاره به کلاب هاوس می‌افزاید: از سوی دیگر باید به همین وسیله ارتباطی نگاه کنیم. در این شبکه اجتماعی جوانان می‌توانند در اتاق‌های گفت‌وگو با مسئولان به صحبت بنشینند و این از مزایای این شبکه اجتماعی است. اما مثل هر پدیده‌ای با تمام خوبی‌ها ممکن است بدی‌هایی هم داشته باشد. اما در این مدت کوتاهی که کلاب هاوس وارد ایران شده، من اتاق‌های خوبی را دیده‌ام. مثلا گفت‌وگوی آقایان ظریف، صالحی و آذری جهرمی با جوانان به کم شدن فاصله‌ها کمک می‌کند و می‌تواند ساختار گفتمان را تقویت کند. البته هر پدیده‌ای آسیب‌های اجتماعی خودش را دارد اما به نظر من کشورهایی مثل ما، افغانستان، پاکستان، هند، چین و... به گفت‌وگوهای شفاهی بیش از نوشتاری علاقه‌مند هستند.
راهی برای گفتمان‌سازی
در سال‌های اخیر راه گفت‌وگو بین مسئولان و مردم چندان هموار نبوده و همین امر باعث ایجاد فاصله و شنیده نشدن صدای جامعه می‌شد. اما با حضور مسئولان در کلاب هاوس و گفت‌وگوی مستقیم با مردم چقدر می‌توان به بازسازی راه گفتمان بین مردم و مسئولان امیدوار بود؟ مسعودی می‌گوید: آنچه که اتفاق می‌افتد این است که گفت‌وگوهای شکست‌خورده جمع می‌شوند و در برابر گفتمان مسلط صف‌آرایی می‌کنند. اینجا باید دقت کنیم که چقدر گفتمان مسلط در میان گفتمان‌ها اتفاق می‌افتد. به نظر من این ابزار می‌تواند کمک شایانی در شکل‌گیری گفتمان‌های ساری و جاری کند که تسلطی طبیعی و قابل پذیرش دارد و با گفتمان‌های دیگر تعامل می‌کند. اگر در این جهت حرکت کنیم این ابزار می‌تواند کمک‌کننده باشد اما اگر با فیلتر و مسدودسازی مواجه شویم باید دوباره به ماجرا نگاهی دوباره داشت.
کلاب هاوس در انتخابات موثر است؟
از آنجایی که زمان زیادی تا انتخابات ریاست جمهوری باقی نمانده است، آیا کلاب هاوس می‌تواند در روند انتخابات و ارتباط کاندیداها با مردم موثر باشد؟ مسعودی می‌گوید: همین حالا هم در کلاب هاوس گفت‌وگوهایی میان کسانی که انتخابات را نفی می‌کنند و کسانی که طرفدار انتخابات هستند در جریان است و این ماجرا کمک می‌کند جامعه به تشتت خوش‌فکر برسد. در دورانی که بحرانی به نام کرونا و تحریم و همچنین مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وجود دارد، افراد چندان طالب گفت‌وگو نیستند. اما در فضای مناسبی مثل انتخابات یا ابزار مناسبی مانند کلاب هاوس می‌توان شرایطی برای گفت‌وگو فراهم کرد. با گفت‌وگو افراد به صحنه می‌آیند و حضور پیدا می‌کنند. از این جهت تاثیر کلاب هاوس را مثبت تلقی می‌کنم. اما پیش‌بینی من این است که شرایط در هنگام انتخابات تغییر خواهد کرد و برخی تندروی‌ها و تخلفات آشکار سبب شود که ما از این وسیله ارتباطی خوب که می‌توانیم به خوبی از آن بهره‌مند شویم، به دلایلی محروم شویم.
او در پایان می‌افزاید: در کلاب هاوس به دلیل شفاهی بودن، احتمال آسیب، انحراف و حریم‌شکنی بسیار کم است و در اتاق‌هایی که گفت‌وگو شکل می‌گیرد افراد نمی‌توانند خارج از چارچوب‌های تعریف‌شده صحبت کنند. در این رسانه اجتماعی بحث‌ها همگی جدی هستند و درباره سیاست، فرهنگ و .. گفتمان میشود و مسئولان هم با حضور در این عرصه جوابگو هستند، گرچه هنوز محدودیتی برای حضور تعداد افراد بسیار زیاد وجود دارد اما این موضوع هم ممکن است در آینده رفع شود. انعکاس گفت‌وگوهای مسئولان در کلاب هاوس توسط رسانه‌ها می‌تواند موقعیت خوبی برای بازسازی گفتمان باشد.
در حال حاضر کلاب هاوس برای کاربران ایرانی در دسترس است و آن‌طور که وزیر ارتباطات می‌گوید صحبتی از فیلتر آن نیست؛ اما تجربه نشان داده شبکه‌های اجتماعی که در ایران با استقبال عمومی روبه‌رو می‌شوند همیشه خطر فیلتر شدن را هم احساس کرده است.
سایر اخبار این روزنامه
کلاب هاوس چگونه می‌تواند در بازسازی گفت‌وگو در کشور موثر باشد؟
گفت و گو در روزگار فراموشی گفت و گو
*محمد یوسفی آرامش
ایران در جدال ژئوپلیتیک
هشدار اتاق اصناف
وضعیت قرمز شود روزانه سه میلیون نفر بیکار می‌شوند!
حامیان برجام می‌گویند آمریکا پیش از انتخابات ایران، به توافق بازگردد
احیای توافق هسته‌ای ایران در گرو اولین گام
مجوز واردات به بخش خصوصی ابهام داشت
راهی جدید برای واردات واکسن به ایران
«ابتکار» به بررسی وضعیت شاخص بورس در ماه‌های آتی پرداخت
بازار سرمایه، گروگان بلاتکلیفی‌ها
کشورهای منطقه بر حمایت خود از عبدالله دوم پادشاه اردن تاکید کردند
ردپای عربستان و اسرائیل در کودتای نافرجام اردن
محمدباقر قالیباف:
سند همکاری جامع ایران و چین هشدار مهمی به آمریکاست
ظریف در گفت‌وگو با وزیر خارجه انگلیس:
درصورت رفع کامل تحریم‌ها و راستی‌آزمایی به تعهدات‌مان برمی‌گردیم
تکرار موضع زیاده خواهانه ریاض برای حضور در مذاکرات هسته‌ای با ایران وزیر امور خارجه عربستان با تکرار موضع زیاده خواهانه خود در قبال ایران، بار دیگر خواستار حضور ریاض در مذاکرات هسته ای شد.
درخواست نمایندگان برای تشکیل کمیسیون ویژه نظارت بر سند همکاری ایران و چین
سخنگوی هیئت رئیسه مجلس:
دولت مکلف است مطابق قانون مصوب مجلس با برجام برخورد کند
زبانه‌های آتش خیز چهارم کرونا
