روزنامه ابتکار
1400/01/16
*محمد یوسفی آرامش ایران در جدال ژئوپلیتیک
انعقاد تفاهم نامه ۲۵ ساله ایران و چین و سیگنال‌های آمریکا درخصوص برجام، مهم ترین اخبار هفته‌های ابتدایی سال جدید بودند؛ امضای تفاهم نامه ای که سیلی از پرسش و انتقادات بی پاسخ را در جامعه ایجاد کرده است؛ متاسفانه یکی از مهم ترین انتقادات به این سند، غیرشفاف بودن آن است؛ تا حدی که بسیاری از تحلیل‌های فعلی کشور بر مبنای حدس و گمان و با استناد به داده‌های خبرگزاری‌های خارجی مطرح می‌شوند و این خود این پرسش مهم را به وجود می‌آورد که موافقین دقیقا به چه چیز این تفاهم نامه خوش بین هستند، وقتی که از قراردادهای آینده آن بی‌خبریم؟! سخنگوی دولت ایران اعلام کرد که چین راضی به انتشار مفاد نیست؛ هر چند سند فعلی موضوعات ساده‌ای را در پی دارد و این حتی شاید در بعضی قراردادهای بین‌المللی از نظر عده‌ای امری رایج باشد؛ اما عدم شفاف‌سازی این موضوع با توجه به شرایط خاص سیاسی و اقتصادی ایران به مانند جرقه‌ای در انبار باروت است و به انتظارات تورمی جامعه و ناامنی روانی جامعه می افزاید. در خصوص این سند روایت های مختلفی مطرح است؛ یکی از رایج ترین آنها سرمایه گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری چین در صنایع مختلف ایران است؛ ادعایی که چشم انداز زمانی آن مشخص نیست؛ اما به معنای رشد حداقل دو الی سه برابری تولید ناخالص داخلی ایران است و بر مبنای این ادعای رویایی ایران را در راستای اقتصاد های برتر دنیا قرار می دهد. یکی دیگر از موارد مطرح، حضور ۵ هزار نیروی نظامی در خاک ایران است که در تضاد جدی با قانون اساسی ایران است. سوال این است که چگونه آرمانی که سالها برای عدم تحقق آن مبارزه کردیم، ممکن است در قالب یک تفاهم اتفاق بیافتد؟!؛ از دیگر موارد انتقادی که نمی توان به راحتی از آن چشم پوشید، خرید مشروط نفت ایران تا ۸۰۰ هزار بشکه در روز با قیمتی بسیار پایین تر از قیمت بازار جهانی است. ارقام و تخفیفاتی که در مقایسه با فروش احتمالی همان ۱۵۰ هزار بشکه فروش در روز با قیمت فعلی، تفاوت آنچنان چشمگیری را ایجاد نمی کند و بیشتر بازی با اعداد است.در دیپلماسی سیاست خارجه؛ آنچه در جهان امروز برای کشور ها اهمیت دارد؛ سیاست نفع حداکثری برای منافع ملی است و این درست همان رویکردی است که در جمهوری اسلامی به واسطه تاکید بر دوری از کشورهایی مثل ایالات متحده آمریکا کمرنگ می شود، با این حال اخبار جدید در خصوص بازگشت آمریکا به برجام می تواند به تعادل دیپلماسی ایران کمک کند. در سالیان گذشته دیپلماسی ضعیف و صرف ایجاد برخی تهدیدات نظامی در منطقه موجب تضعیف روابط گرم با کشورهای منطقه شده و شرایط را هر روز بیشتر از قبل برای ایران سخت کرده است و حتی موجب گرایش این کشورها به سمت اسرائیل و تلاش برای ساخت کانال های تجاری جدید شد، اتفاقی که در بلند مدت ما را تبدیل به کشوری منزوی می کند که دیگر هیچ خریداری برای نفت هم ندارد. این رویکرد ایران درست برعکس همان رویکردی است که چین در تلاش است تا در منطقه نقش آفرینی کند؛ بر خلاف برخی تحلیل های مطرح، همکاری با ایران خللی در دیگر روابط سیاسی و تجاری چین با دیگر کشورهای منطقه ایجاد نمی کند و بیشتر موجب وابستگی جدی ایران به چین می شود و در چشم انداز بلند مدت تر وابستگی نامطلوبی را پدید می آورد؛ ایران از نگاه ژئوپلیتیک در شرایطی است که می تواند روابط مستقل تری با دنیا برقرار کند و تمرکز و توجه به برجام، می تواند در کنار همکاری با دیگر قطب های اقتصادی دنیا، شرایط بهتری را از نظر رشد اقتصادی برای ایران به ارمغان آورد.
امیدوارم مسئولان مربوطه در رفتار و گفتار دیپلماسی خود تلاش کنند روابط ایران با اروپا، آمریکا، روسیه و چین را در یک تعادل معقول تر حفظ کنند و با انعقاد چنین قراردادهایی شرایط را از نگاه سیاسی سخت‌تر نکنند به خصوص در انعقاد قراردادهای آینده گسترده و کلیدی با کشوری که یک نمونه تنها صید ترال آن در خلیج فارس و یا استخراج بیتکوین آن، موجب نارضایتی گسترده برای مردم شده است و حتی می تواند به صورت گسترده تر در ابعاد دیگری از جامعه نمود پیدا کند و تکرار شود. نگارنده مخالف انعقاد قرارداد و یا سرمایه گذاری یک کشور خارجی در ایران نیست؛ اما باور جدی دارم این اتفاق باید به صورت شفاف و با قراردادهای کوتاه مدت رقم بخورد و با رسیدن به رویکرد برنده برای طرفین، تمدید شود. ترازوی تجارت با چین در اکثریت این سالها به نفع چین بوده است تا ایران؛ همچنین با توجه به تکرار پذیر بودن سیاستگذاری های اقتصادی در ایران، بعید بر تکرار رفتار دولت وقت و استفاده نادرست از منابع و اعتبارات آورده نیست که خود بحثی طولانی دارد.
اما جامعه چه می گوید؟ خواست اصلی افکار عمومی، محرم بودن مردم و شفاف شدن مفاد قراردادهای آینده این تفاهم نامه است. همچنین جامعه این پرسش را از دولت مردان مطرح می کند که چه تفاوتی میان چین و آمریکاست؟ به نوعی بخش گسترده ای از آنچه که به آن گرفتاریم به دلیل تاکید افراطی بر قطع روابط با کشورهای توسعه یافته دنیاست.ایران هیچ گاه به اندازه امروز نیازمند توجه و توازن به دیپلماسی نه شرقی و نه غربی نبوده و با دقت کافی باید بتوانیم منافع ملی کشور را تامین کنیم.
این حجم از نگرانی در جامعه، با توجه به عدم شفافیت موجود و تجربه ناموفق مقامات مربوطه در قراردادهای بین المللی پیشین، طبیعی است و نشان دهنده یک شکاف جدی در رابطه با اعتماد عمومی مردم به دولت حاکم بر ایران است؛ هر چند مفاد سطحی فعلی این تفاهم نامه عادی جلوه کرده است؛ اما درست این است در رابطه با تصمیمی که به صورت مستقیم بر زندگی مردم اثر گذار است پاسخی شفاف برای افکار عمومی بیان شود. دود این عدم شفافیت ها به سادگی با تورم و بی ثباتی اقتصاد به مردم بر می گردد. نگرانی امروز، در خصوص امضای یک تفاهم نامه ساده نیست؛ بلکه این حجم از نگرانی و اعتراض جامعه برگرفته از داستان و روایتی است که سالها به آن بی توجهی شده است؛ نگرانی بزرگتر در خصوص ابهام در قراردادهای تخصصی تر این مسیر است که خواست اصلی جامعه است.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
کلاب هاوس چگونه می‌تواند در بازسازی گفت‌وگو در کشور موثر باشد؟
گفت و گو در روزگار فراموشی گفت و گو
*محمد یوسفی آرامش
ایران در جدال ژئوپلیتیک
هشدار اتاق اصناف
وضعیت قرمز شود روزانه سه میلیون نفر بیکار می‌شوند!
حامیان برجام می‌گویند آمریکا پیش از انتخابات ایران، به توافق بازگردد
احیای توافق هسته‌ای ایران در گرو اولین گام
مجوز واردات به بخش خصوصی ابهام داشت
راهی جدید برای واردات واکسن به ایران
«ابتکار» به بررسی وضعیت شاخص بورس در ماه‌های آتی پرداخت
بازار سرمایه، گروگان بلاتکلیفی‌ها
کشورهای منطقه بر حمایت خود از عبدالله دوم پادشاه اردن تاکید کردند
ردپای عربستان و اسرائیل در کودتای نافرجام اردن
محمدباقر قالیباف:
سند همکاری جامع ایران و چین هشدار مهمی به آمریکاست
ظریف در گفت‌وگو با وزیر خارجه انگلیس:
درصورت رفع کامل تحریم‌ها و راستی‌آزمایی به تعهدات‌مان برمی‌گردیم
تکرار موضع زیاده خواهانه ریاض برای حضور در مذاکرات هسته‌ای با ایران وزیر امور خارجه عربستان با تکرار موضع زیاده خواهانه خود در قبال ایران، بار دیگر خواستار حضور ریاض در مذاکرات هسته ای شد.
درخواست نمایندگان برای تشکیل کمیسیون ویژه نظارت بر سند همکاری ایران و چین
سخنگوی هیئت رئیسه مجلس:
دولت مکلف است مطابق قانون مصوب مجلس با برجام برخورد کند
زبانه‌های آتش خیز چهارم کرونا
