کرونا و پوپولیسم؛ مورد آمریکا

امید جهانشاهی‪-‬ سال گذشته زیر سایه سرد اخبار کرونای لعنتی تلخ بود. اعلام محدودیت‌ها و آمار مرگ هموطنان، اخبار هر روزه رسانه‌های رسمی کشور بود. این رسانه‌ها اما آمار تلفات کرونا در آمریکا را همچون برگ برنده‌ای چنان اعلام می‌کردند گویی بر طبل شادانه به جشن می‌کوفتند. دلایل این هیجان قابل درک و روشن هستند. آن‌ها معتقدند علاوه بر انعکاس واقعیت باید هیمنه دروغینی که نام آمریکا در ذهن گروهی از مردم ایجاد شده است شکسته شود و با واقعیت بهتر آشنا شوند. از آن سو، اما همین گروه از مردم، پوشش خبری رسانه‌های رسمی را سوگیرانه و صرفاً سوژه طنز می‌دانند. یک دلیلش البته رسانه‌های فارسی زبان بیگانه هستند اما دلیل عمده دیگرش را در برخورد شعاری، غلوآمیز و غیر حرفه‌ای رسانه‌های رسمی باید جست. فارغ از رگه‌هایی از حقیقت که در هر دو سو وجود دارد، در این تقابل نمادین اما آنچه مغفول مانده است درسهایی است که باید از کرونا در آمریکا گرفت و یکی از آن‌ها درک پوپولیسم است.
واقعیت این است که کرونا بعد از جنگ جهانی دوم بیشترین ضربه را به اقتصاد جهان وارد کرده است. تقریباً همه بخش‌های اقتصادی ضربه خورده اند. کرونا در امریکا هم بسیار خسارت‌بار بود.
بیش از ۵۰۰ هزار تلفات داشته است. یعنی بیش از تلفات جنگ دوم جهانی که حدود ۴۲۰ هزار نفر بود. مهمترین عامل در بیش از
ده درصدی شدن نرخ بیکاری اعلام شده کرونا بود. بیش از ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا را کاهش داد. همچنین حجم سرمایه‌گذاری‌های تولیدی و تجاری را نیز حدود ۳۰ درصد کاهش داد. به باور ”جروم پاول“ رئیس بانک مرکزی آمریکا در سال شیوع کرونا آمریکا نازل‌ترین رشد اقتصادی در طول تاریخ این کشور را تجربه کرده است. به گفته آرون دیوید میلر، عضو ارشد بنیاد کارنگی، خسارتی که این ویروس به آمریکا وارد کرد، بیشتر از هر اقدام تروریستی بود که کسی فکرش را بکند. پیش از همه‌گیری کرونا، ۸۷ میلیون نفر در آمریکا بیمه نشده یا از پوشش کافی بیمه بهره‌مند نبودند. بیش از نیم میلیون خانواده نیز سالانه به دلیل وام پزشکی اعلام ورشکستگی می‌کردند و از هر پنج آمریکایی، یک نفر توانایی پرداخت هزینه داروهایی را که از سوی پزشک تجویز می‌شد، نداشتند. این وضعیت، اما پیش از همه‌گیری کرونا بود و حالا شرایط بسیار وخیم‌تر شده است.


یکی از خطاهای راهبردی ترامپ، تعطیل کردن برنامه مراقبتی اوباما بود که پوشش بیمه‌ای را گسترش می‌داد. حالا به دلیل کرونا بیش از ۲۶ میلیون نفر در آمریکا شغل خود را از دست داده‌اند و چون بیمه وابسته به شاغل بودن افراد است، در واقع بیمه خود را از دست داده اند. البته در میان کشورهای غربی فقط در آمریکا چنین شکاف گسترده‌ای وجود دارد.
نحوه مدیریت بحران ویروس کرونا در آمریکا متاثر از ساختار اداره ایالات متحده آمریکا است. در آمریکا هر ایالت از دولتی برخوردار است که فرماندار ایالت تشکیل می‌دهد و بجز سیاست خارجی، سیاستهای پولی و چاپ اسکناس و حوزه امنیت ملی، پلیس فدرال، گارد ملی و ارتش (که در اختیار دولت مرکزی یا دولت فدرال است)، در همه زمینه‌های اقتصادی مثل میزان مالیات کسب‌و کارهای مختلف، و زمینه‌های اجتماعی و بهداشت و درمان و سلامت عمومی است. در حقیقت ایالت‌ها در همه امور داخلی از جمله وضع قوانین و مقررات برای اداره ایالت کاملا مستقل عمل می‌کنند.
البته اگرچه مدیریت بحران‌های داخلی هر ایالت بر عهده دولت محلی آن ایالت است و ایالت‌ها مستقل هستند اما در بحران کرونا با توجه به وسعت و اهمیت بحران، نهادهای مختلفی درگیر شدند از جمله وزارت خدمات انسانی و سلامت و وزارت امنیت داخلی و نیز شورای وب دولت فدرال. در زمان شیوع ویروس کرونا، این شورا وب سایتهای رسمی و معتبری برای انتشار اخبار مربوط به ویروس کرونا را ایجاد کرده است. هر ایالت نحوه مواجهه و مدیریتش با ویروس کرونا متفاوت است. در وب سایت به اصطلاح حکومت مرکزی آمریکا لینکهای وبگاه‌های مختلفی که مخصوص شرایط هر ایالت است در دسترس است. مثل دپارتمانهای خدمات اجتماعی و سلامتی هر ایالت و همچنین وبگاه‌های آژانس‌های مدیریت فوریتهای هر ایالت که متناسب با شرایط آن ایالت عمل می‌کند.
یکی از دلایل بدتر بودن تبعات کرونا در آمریکا به مدیریت پوپولیستی ترامپ بازمی‌گردد. وی مثل بسیاری از جمهوری‌خواهان اعتقادی به پروتکل‌های بهداشتی نداشت. ترامپ در شرایطی که بسیاری از کشورها تجمع را ممنوع کرده بودند، تجمع تبلیغاتی خود را در فلوریدا برگزار کرد و خطاب به شهروندان سالمند آمریکا گفت: «شما صرفا برای تامین منافع دیگران ماسک می‌زنید». وی پوشش خبری کرونا را به باد انتقاد گرفت و گفت رسانه‌ها می‌کوشند تا ترس را به جامعه القا کنند. ترامپ برای ابراز مخالفت با فرمانداران دموکرات که توصیه به خانه‌نشینی می‌کردند از هوادارانش می‌خواست برای بی‌اعتنایی به دستورات فرمانداران دموکرات از خانه‌ها بیرون بیایند. در واقع مدیریت کرونا در آمریکا برخلاف بسیاری از کشورها از آغاز به دلیل عملکرد ترامپ سیاسی شد و نهادهای ملی نتوانستند به عنوان یک بحران ملی با کرونا مواجه شوند و بین ایالت‌ها نقش هماهنگی ایفا کنند.
هنگامی که بسیاری از کشورهای دنیا مقررات سختگیرانه و به میزان‌های مختلف، قرنطینه اعمال می‌کردند، در ایالتهایی که فرمانداران و دولتهای محلی جمهوری خواه بودند حتی توصیه به ماسک زدن نیز جدی گرفته نمی‌شد.
ترامپ در مواجهه با کرونا بد عمل کرد چون پوپولیست اهل برنامه نیست. منطق ندارد و تنها بر این جهل تکیه می‌کند که تنها و تنها او و یاران وفادارش مردمی‌اند و درستکار و همه گذشتگان فاسدند و بدکردار و فریبکار و نه تنها گذشتگان که همه نهادهای رسمی و رسانه‌های غالب مثل رقبایش فاسدند و دروغگو. آن‌ها این دروغ را در حالی می‌گویند که به دوربین رسانه‌ها خیره می‌شوند. رسانه‌های رسمی و جریان اصلی آمریکا و حتی رسانه‌های اجتماعی همچون توئیتر با سیاست «منع اطلاعات گمراه کننده» در مقابل این دروغ‌ها ایستادند.
حقیقت این است که پوپولیست‌ها برخلاف ظاهر مردمی و ظاهرسازی‌های مردم‌پسند برای نمایش خدمت و کارآمدی، در عمل به شدت فاسد و ناکارآمد هستند.