ایران در محاصره 300 میلیون هکتار منطقه غبارخیز

مصطفی عبدالهی- آن‌قدر همه چیزمان کرونایی شده است  که گاهی فراموش می‌کنیم بحران‌ها و فاجعه‌های دیگری هم وجود دارد که شاید دست‌کمی از کرونا نداشته باشد، با این تفاوت که نه با سرعت کرونا، اما آرام‌آرام نفس‌هایمان را می‌گیرد. نمونه‌اش کم شدن بارش‌ها و به تبع آن، خشکسالی‌ها؛ و در کنار آن‌ها، پدیده شومی به نام «گرد و غبار». پیش بینی موجی از گرد و غبار دکتر «علی‌محمد طهماسبی» مدیرملی مقابله با پدیده گرد و غبار در گفت‌وگو با خراسان می‌گوید: طی دو سه سال اخیر، اقدامات خوبی برای سامان‎دهی منشأهای گرد و غبار انجام شده است؛ اما همچنان این منشأها هم در داخل و هم در خارج از کشور وجود دارد و با توجه به کاهش بارندگی‌ها و همچنین خشکسالی‌های پیش رو، پیش‎بینی می‌شود موجی از گرد و غبار را در پیش داشته باشیم. وضعیت منشأهای داخلی چگونه است؟ طهماسبی می‎گوید: حدود 34.6 میلیون هکتار از مساحت کشور کانون گرد و غبار است که حدود 7 میلیون هکتار آن شدت غبارخیزی زیاد و خیلی زیاد دارد. بخشی از منشأها در مجاورت پهنه‌های زیستی است و در صورت تشدید جریانات جوی، غبارخیزی قابل‎توجهی ایجاد می‌کند که تاثیرات آن برای مردم ملموس خواهد بود. خراسان‌های رضوی و جنوبی، مستعد غبارخیزی به گفته طهماسبی بیشترین مناطق غبارخیز کشور از نظر وسعت، در استان‌های کرمان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، خوزستان، هرمزگان، بوشهر، اصفهان، یزد و سمنان است و در استان خراسان رضوی، شهرهای خلیل‌آباد، گناباد و سرخس مستعد مواجهه با گرد و غبار منشأهای داخلی و خارجی هستند. 2750 میلیارد تومان برای سامان‎دهی مناطق غبارخیز داخلی از او درباره اقدامات انجام‌شده برای کنترل این بحران می‌پرسم و او می‌گوید: از سال 96 که مدیریت مقابله با پدیده گرد و غبار در سازمان محیط زیست ادغام شد، ابتدا تلاش کردیم به بررسی دقیق منشأهای داخلی بپردازیم، زیرا معتقد بودیم همه مشکلات مربوط به منشأهای خارجی نیست. در همین زمینه نقشه‌ها و برنامه‌ها در حوزه داخلی تکمیل شد و خوشبختانه با تزریق 2500 میلیارد تومان اعتبار از صندوق توسعه ملی، اقدامات خوبی صورت گرفت. او تصریح می‌کند: خوشبختانه برای سال 1400 هم دولت و مجلس تعامل خوبی داشتند و امسال نیز 250 میلیارد تومان برای مقابله با گرد و غبار در نظر گرفته شده است. تکمیل تحقیقات درباره منشأهای خارجی  طهماسبی ادامه می دهد: اقدام بعدی انجام مطالعات علمی درباره منشأهای خارجی بود که مشخص شد 300 میلیون هکتار از مساحت اطراف کشور ما، مناطق غبارخیز است. بنابراین با همکاری وزارت خارجه، برنامه‌ریزی برای رایزنی با کشورهای منطقه آغاز شده، هرچند که محدودیت‌های کرونایی بر برگزاری نشست‌های بین‌المللی در این موضوع نیز تاثیر گذاشته است اما پیگیر برگزاری نشست‌های مجازی مشترک هستیم. چشم انداز تعامل با کشورهای منطقه‌ای چگونه است؟  او درباره چشم‌انداز همکاری کشورهای همسایه نیز می‌گوید: درباره کشورهایی مثل سوریه، عراق، افغانستان و پاکستان چشم‌انداز مثبت و امیدوارکننده‌ای داریم که می تواند ثمربخش باشد، هرچند که طبیعتا همکاری‌های بین‌المللی نیازمند زمان است و به سرعت نتیجه نمی‌دهد. غبار ترکمنستان در چشم سرخس او می‌افزاید: اما یکی از منشأهای مهم خارجی که کمتر موردتوجه قرار گرفته، مناطق غبارخیز ترکمنستان است که به شدت منطقه شمال شرق و به ویژه شهرستان سرخس را تحت تاثیر قرار می‌دهد. رایزنی‌ها برای حل این مشکل نیز انجام شده و سفیر ترکمنستان هم از این موضوع استقبال کرده است اما باید منتظر نتایج رایزنی‌ها و اقدامات باشیم. 3.5 میلیون اراضی کشاورزی غبارخیز طبیعتا برای سامان‌دهی مناطق غبارخیز خارج از کشور، کاری از دست من و شما  بر نمی‌آید و باید نگاهمان به مسئولان باشد اما وضعیت درباره منشأهای داخلی متفاوت است. طهماسبی دراین‌باره می‌گوید: تلاش کرده‌ایم رویکردمان از مقابله صرف با گرد و غبار را به حوزه پیشگیری و احیای مناطق غبارخیز نیز گسترش دهیم که در این زمینه نقش مردم هم بسیار مهم است. وی می‌افزاید: احیای مراتع، تعامل با دامداران و همکاری با کشاورزان برای سامان‎دهی 3.5 میلیون هکتار اراضی کشاورزی غبارخیز از جمله برنامه‌های ما در این زمینه است که با هزینه کم، اثربخشی زیادی خواهد داشت.          گفت و گو   دیپلماسی مقابله با گرد و غبار از 2 مسیر بین‌المللی  مدیر ملی مقابله با پدیده گردوغبار می گوید: رایزنی‌های بین‌المللی از دو طریق در حال انجام است، هم از طریق کمیسیون اقتصادی و اجتماعی آسیا و اقیانوسیه (ESCAP) برای تعامل با کشورهای همسایه شرقی و شمال‌شرقی و هم از طریق سازمان ملل برای تعامل با کشورهای غربی و جنوب‌غربی. طهماسبی می‌گوید: پیگیری‌ها از این دو مسیر پیشرفت خوبی داشته و در کنار آن رایزنی‌ها با سازمان جهانی هواشناسی نیز در حال انجام است تا پشتیبانی‌های بین‌المللی را برای حل این معضل جذب کنیم.