گروه صنعت و تجارت: هفته گذشته بود که دیوان محاسبات کشور در گزارشی اعلام کرد که ضعف جدی در نظارت بر عرضه محصولات فولادی و ناهماهنگی بین بخشهای مختلف حاکمیتی موجب ایجاد التهابات متعدد و نوسانات بازار در سبد محصولات فولادی است. دیوان محاسبات کشور در این گزارش، ضمن توجه به جایگاه تاثیرگذار این صنعت بر روند توسعه کشور و بررسی زنجیره تولید تا مصرف، به مهمترین چالش ها و ظرفیت های شرکت های تولیدکننده فولاد در ایران و همچنین قوانین و مقررات مرتبط با صنعت فولاد پرداخته شده است. یافته های این بررسی نشان می دهد صنعت فولاد کشور در سال های اخیر با وجود تحریم های ظالمانه نظام استکبار، به همت مهندسین و کارگران ایرانی توانسته ضمن حرکت رو به جلو، ارزآوری قابل قبولی نیز برای کشور ایجاد کند.

از مهمترین یافته های این گزارش، موضوع ذخیره قطعی سنگ آهن ایران است که در حال حاضر حدود ۳.۳ میلیارد تن برآورد شده و با توجه به برنامه ریزی های انجام شده، تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام در افق ۱۴۰۴ موجب اتمام ذخایر سنگ آهن حدود ۱۴ سال بعد از افق ۱۴۰۴ خواهد شد که عدم انجام اکتشافات جدید و جایگزینی ذخایر سنگ آهن مصرف شده باعث از بین رفتن پشتوانه ی تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات وابسته به فولاد می شود. براساس اطلاعات ارایه شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت، طی سال ۱۳۹۸ و شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ در مجموع ۵۷ فقره اکتشاف سنگ آهن صادر شده که هیچیک از آنها منتج به گواهی کشف یا پروانه بهره برداری نشده است و این موضوع، ضعف جدی بخش اکتشاف معادن کشور را نشان می دهد. همچنین، با روند فعلی استخراج سنگ آهن و تولیدات سایر محصولات زنجیره فولاد، تحقق اهداف سند چشم انداز در افق ۱۴۰۴ جهت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام امکانپذیر نخواهد بود.

این گزارش با اشاره به تصمیمات شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا طی سال های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، ضعف جدی در نظارت بر عرضه محصولات فولادی و ناهماهنگی بین بخش های مختلف حاکمیتی مانند شرکت بورس کالای ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت در تعیین قیمت پایه را موجب ایجاد التهابات متعدد و نوسانات بازار در سبد محصولات فولادی دانسته است. بسط و توسعه فعالیت های اکتشافی و اکتشاف دقیق تر و افزایش عمق آنها و ایجاد کنسرسیوم های معدنی و فولادی در پهنه های جدید برای تامین مواد اولیه موردنیاز جهت تولید فولاد پایدار و تشکیل خوشه های حمایتی از معادن کوچک و نیز، کنترل صادرات مواد اولیه خام، از توصیه های مهم دیوان محاسبات کشور در این گزارش است. از جمله پیشنهادات مشخص دیوان محاسبات جهت کاهش قیمت تمام شده تولید محصولات فولادی، سیاستگذاری براساس مشوق های صحیح برای تعیین قیمت گاز توسط دولت است تا شرکت های تولیدکننده فولاد که از روش احیای مستقیم با استفاده از گاز فعالیت می کنند، از این حمایت ها برخوردار شوند.

نیاز معادن سنگ آهن به جهش بزرگ اکتشافی

در همین ارتباط دبیر انجمن سنگ آهن ایران اظهار داشت: ما نیازمند یک جهش بزرگ در اکتشاف هستیم، حتی با تغییرات و اصلاحات آرام و کمی افزایش بودجه پاسخگوی نیاز اکتشافی سنگ آهن نیست. سعید عسگرزاده در گفتگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا: میزان ذخایر موجود در هر کشوری بر مبنای یک عیار مشخص ارزیابی میشود. بر همین اساس شرایط فعلی و نحوه استفاده از منابع سنگ آهن کشور مبتنی بر فرضیاتی تخمین زده میشود. مدت زمان اتمام منابع سنگ آهن در اظهارات مختلف میتواند متفاوت باشد اما ۱۸ سال عدد غیرواقعی نیست. مهم این است که ما از این عدد یک تلنگری بخوریم و در دو حوزه مشخص اکتشاف و فرآوری فعالتر باشیم. وی افزود: قبل از دیوان محاسبات مجموعه انجمن سنگ آهن و دیگر مجموعههای مرتبط نیز بارها تکرار کردند که بیعدالتی موجود در زنجیره فولاد باعث شده که بخش اصلی معدن در ابتدای زنجیره تولید مورد غفلت قرار بگیرد. بخش اصلی معدن استخراج نیست؛ استخراج درو کردن محصولی است که دیگران کاشتهاند. بخش اصلی در حوزه معدن شامل فرآیندهای پسین و پیشین استخراج است یعنی بایستی به اکتشاف و فرآوری توجه شود.

دبیر انجمن سنگ آهن ایران در ادامه تصریح کرد: ما نیازمند یک جهش بزرگ در اکتشاف هستیم، حتی با تغییرات و اصلاحات آرام و کمی افزایش بودجه پاسخگوی نیاز اکتشافی سنگ آهن نیست. در بخش فرآوری نیز نیازمند این هستیم که عیار حد اقتصادی سنگ آهن و همینطور نوع آن که الان فقط محدود به سنگ آهنهای مگنتی محدود شده را پیشرفت دهیم تا به ذخایر کمعیار و پرعیارسازی و فرآوری سنگ آهنهای هماتیت توسعه پیدا کند. وی همچنین خاطرنشان ساخت: لاجرم این اتفاقها خواهد افتاد، بالاخره این درک برای همه ایجاد میشود که استفاده از ذخایر پرعیار در شرایط فعلی امکان ادامه ندارد. عسگرزاده در اینباره توضیح داد: برای مثال اگر عیار معیار ۴۰ درصد تعریف شود، سنگ معدن زیر ۴۰ درصد باید جدا شود، باید فرآوری ما به گونهای باشد که این میزان را به ۲۰ درصد کاهش دهیم، در این صورت بخش عمدهای از سنگهایی که استخراج میشوند و برای آنها هزینه میشود، دیگر دورریز نمیشوند و جزو سنگهایی قرار میگیرند که مورد بهرهبرداری قرار میگیرند. وی گفت: یک مقدار در مورد تاثیرات محیط زیستی معادن اغراق شده است. ما شک نداریم که فرآیند معدن در محیط زیست تاثیرگذار است و به هرحال روی اکوسیستم تاثیرات خود را میگذارد اما این تاثیر به میزانی که به صورت اغراقآمیز بیان شده نیست.

عسکرزاده افزود: از دو جنبه باید به مساله محیط زیست نگاه کنیم، اول اینکه در مورد تاثیرات و تخریبهای محیط زیستی معادن اغراق نکنیم. تخریبهای معدن به صورت فیزیکی است نه شیمیایی. معادن مانند بعضی صنایع نیست که شیرآبههای سمی به محیط زیست تزریق نمیکنند و مشکل خاص و حاد زیست محیطی ایجاد نمیکنند بلکه بیشتر تاثیرات فیزیکی دارند. وی هچنین اضافه کرد: نکته دوم این است که در قانون معادن این موضوع پیشبینی شده است. قاعدتا اگر در معدنی حتی به صورت فیزیکی در محیط زیست تاثیری گذاشته باشد، بهرهبردار مکلف است که بعد از اتمام کار آن را به حالت اول خود بازگرداند. یکی از ویژگیهای معادن سنگ آهن این است که گیاهی روی آنها رشد نمیکند. بنابراین معادن تاثیر زیادی روی محیط زیست ندارند علاوه بر این که موظف هستیم که آن را شکل اول خود بازگردانیم. دبیر انجمن سنگ آهن ایران در مورد وضعیت حضور چینیها در معادن کشور و به خصوص معادن سنگ آهن گفت: چینیها هنوز در هیچ حوزهای به صورت جدی حضور پیدا نکردند، در توافق ۲۵ ساله ایران و چین معادن فلزی نیز جزو موارد توافق است اما من فکر میکنم که جزء پررنگی از آن توافق نیست. اگر ما بتوانیم از این فرصت برای جذب سرمایه در حوزه معدن استفاده کنیم اتفاق مثبتی است. چراکه امروز یکی از مشکلات ما در حوزه معادن سرمایه است بنابراین اگر یک سرمایهگذاری درست به خصوص در حوزههای مغفول مانده مانند اکتشاف رخ دهد، میتواند تاثیرات خوب و مثبتی در این مورد داشته باشد.