فکر هاشمی گره گشایی از مشکلات کشور بود


گروه سیاسی/ روز گذشته در مراسمی که با حضور چهره‌هایی چون حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی، محسن هاشمی رفسنجانی، مسیح مهاجری و علیرضا علوی‌تبار در خانه موزه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برگزار شد، از جدیدترین کتاب خاطرات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با عنوان «در جست‌و‌جوی مصلحت» رونمایی شد. این کتاب، خاطرات رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 77 را شامل می‌شود، سالی که کشور با مسائل و بحران‌هایی چون قتل‌های زنجیره‌ای رو‌به‌رو شد. صاحبنظران بر این باورند که با انتشار خاطرات روزشمار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از این سال، زوایای تازه‌ای از مسائل پیچیده تاریخی روشن خواهد شد، کما اینکه روز گذشته، تنها یک روز پس از رونمایی از این کتاب، بازخوانی خاطرات برخی روزهای خاص از سوی تحلیلگران سیاسی آغاز شد. باوجود این، سخنرانان مراسم روز گذشته، صرفاً بر خاطرات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی یا اهمیت سال 77 تأکید نکردند، بلکه با اشاره به رویدادهای بحث برانگیز اخیر کشور به موضوع شفاف‌سازی در روند تصمیم سازی‌ها هم تصریح کردند. حجت‌الاسلام مسیح مهاجری، از جمله این افراد است که معتقد است برخی حرف‌ها و نکات، چه از سوی رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت و چه از سوی دیگران، اگر در زمان خودش مطرح شود، خسارت‌های کمی برای کشور و مردم خواهد داشت.
محسن هاشمی: ظریف و سردار سلیمانی برای ما عزیزند
محسن هاشمی رفسنجانی، پسر بزرگ آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سخنان خود، به مسائلی چون اختلاف دیدگاه‌ها در میان مسئولان کشور از گذشته‌های دور، اهمیت خاطرات آیت‌الله هاشمی و سرد بودن انتخابات پیش روی کشور اشاره کرد. به گزارش جماران، او با اشاره به اینکه از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بیش از 36 دفتر خاطرات از دوران مسئولیت‌ها، 400 خطبه نماز جمعه و دو برابر این میزان، سخنرانی برجای مانده است، این یادگارها را منحصر به فرد و مأخذی قابل توجه برای صاحبنظران توصیف کرد. او در عین حال با اشاره به افشای فایل صوتی وزیر امور خارجه، ضمن تأکید بر اینکه سردار شهید سلیمانی و آقای ظریف هر دو برای ما عزیز هستند، هم باید سردار سلیمانی را تکریم کنیم و هم برای دکتر ظریف احترام قائل شویم، اظهار کرد: این نوع ناهماهنگی و دیدگاه مختلف در میدان و دیپلماسی، از گذشته وجود داشت اما حالا یک مقدار واضح‌تر بروز کرد. محسن هاشمی با اشاره به اینکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در میدان جنگ به عنوان یک مشاور صادق امام(ره) بود و برای سردار سلیمانی و دکتر ظریف هم به عنوان پشتیبان و دوست عمل می‌کرد، اضافه کرد: صداقت در عمل باعث می‌شد هم بتوانند نظرات امام(ره) را به مسائلی که می‌خواستند جلب کنند و هم بتوانند برنامه و فعالیت‌های خودشان را دنبال کنند. عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی، با اشاره به برگزاری یک انتخابات پرشور در امریکا، از اینکه به سمتی حرکت می‌کنیم که یک انتخابات کم‌شور در کشور برگزار شود، انتقاد کرد و گفت: اگر به صورت جدی به این موضوع نپردازیم، نقطه ضعف بسیار جدی برای نظام جمهوری اسلامی پیش می‌آید. یعنی در شرایط فعلی فضای انتخابات طوری سرد است که گاهی احساس می‌شود نیروهایی که می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند حالت انفعال به خودشان گرفته‌اند، درحالی که ما باید یک حضور فعال و مشارکت جدی در انتخابات ایجاد کنیم.


انتقاد مسیح مهاجری از برخی مصلحت سنجی های هاشمی
مسیح مهاجری، مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی که در زمان ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، مشاور امور اجتماعی رئیس جمهوری وقت بود، بحث خود را با این مسأله آغاز کرد که در حکومت، فقه و احکام برتری دارند یا اخلاق؟
او با بیان اینکه من از طرفداران حکومت اخلاق بر فقه و احکام هستم، اظهارکرد: در زمان حیات امام(ره) در قم واقعه‌ای رخ داد و من در تشریح مسائل آن روزهای مرتبط با آن واقعه، سلسله‌ مقالاتی نوشتم، شنیدم حضرت امام(ره) از مقاله راضی بودند، زیرا در آن در جهت از بین بردن «نقار» در جامعه استفاده شده بود. مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی، این رویکرد را همان برتری اخلاق بر احکام و فقه دانست و اضافه کرد: مرحوم هاشمی رفسنجانی در عمل جزو کسانی بود که اخلاق را بر احکام ترجیح می‌داد و به این معنا نبود که به احکام، فقه و قانون عمل نشود به این معنا بود که چیز بالاتری از اینها برای مدیریت جامعه وجود دارد. مهاجری در عین حال، با اشاره به اینکه نه تنها اخلاق، بلکه اگر مرّ قانون هم اجرا می‌شد، امروز نباید شاهد ردصلاحیت‌های گسترده در انتخابات شوراها باشیم، درباره فایل صوتی محمدجواد ظریف هم گفت: به نظرم او این حرف‌ها را باید طی ۸ سال گذشته می‌زد.او خطاب به تدوین‌کنندگان خاطرات آیت‌الله هاشمی، تصریح کرد: اجازه دهید از مرحوم هاشمی انتقاد هم صورت گیرد. در‌خصوص مصلحت‌اندیشی او دو انتقاد داشته و دارم که به خودشان هم می‌گفتم. یکی اینکه حرف‌هایی باید می‌زد که سکوت می‌کرد. امروز اگر انتشار یک فایل صوتی از محمدجواد ظریف به جامعه شوک ایجاد می‌شود به این دلیل است که حرف‌هایی که باید در طول ۸ سال زده می‌شد، یکجا در یک فایل چندساعته زده شد. کار بدی بود، نه از این جهت که نباید این حرف‌ها را می‌زد، بلکه چرا این حرف‌ها را زودتر، علنی و آشکار در طول ۸ سال گذشته نگفت.
مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی، عین انتقاد به ظریف را متوجه شخص مرحوم هاشمی هم وارد دانست و اظهار کرد: به خود آن مرحوم هم گفتم، مطالب را بگویید. وقتی سکوت می‌کنید، اتفاقات بدی می‌افتد. وضعی که در کشور داریم نتیجه همین نگفتن‌ها است‌. این رویه از نظر من همیشه برخلاف مصلحت بوده و گاهی افراط در مصلحت‌خواهی و مصلحت‌اندیشی و گاهی تفریط در آن زیانبار است.
علوی‌تبار: نام آیت‌الله هاشمی با توسعه پیوند خورده است
علیرضا علوی‌تبار، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نیز در این مراسم، با تأکید بر اینکه نام آیت‌الله هاشمی با توسعه پیوند خورده، گفت: بیش از 100 سال است توسعه در ایران شروع شده ولی کند، ناپیوسته و نامتوازن است. او اضافه کرد: بجز سال‌های 86 تا 92 که به دوران پیش از امیرکبیر بر‌می‌گردیم، در بقیه دوره‌ها قدرت حکومت در ایران رو به افزایش بوده است. اگر کسی بخواهد از الگوی توسعه آقای هاشمی انتقاد کند ممکن است بگوید که چرا ایشان روی جنبه گسترش رقابت سالم و سازمان‌یابی تأکید نکردند. برخی از سؤالات به این موضوع را در خاطرات ایشان می‌بینیم. لزوماً آرمان‌های ما نیست که سیاست را پیش می‌برد و توازن نیروی‌ها سیاست را پیش می‌برد و فقط قدرت را محدود می‌کند. اگر نیروی اجتماعی بتواند قدرت بسازد می‌تواند در عرصه سیاسی هم مؤثر باشد.علوی‌تبار اظهارکرد: توسعه سیاسی در ایران نوسان زیاد داشته اما متوقف نشده است. ایران افتاده ولی بلند شده است. علی‌رغم همه مشکلات، حسی به من می‌گوید که یک نیروی حیاتی در ایران وجود دارد که می‌تواند به‌تدریج، افتان و خیزان، بر همه مشکلاتش غلبه کند و ان‌شاء‌الله روزی برسد که وقتی داریم تاریخ حالا را می‌خوانیم مثل آقای هاشمی اشک در چشمانمان نچرخد و ناامید نباشیم از اینکه چرا نتوانستیم آن آرمان‌ها را تحقق بدهیم.
ناصر مهدوی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی هم با بیان اینکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی انسان بزرگی بود که هرچه زمان می‌گذرد خلأ وجود او را بیشتر حس می‌کنیم، گفت: در سخت‌ترین لحظه انقلاب فکر آیت‌الله هاشمی گره‌گشایی می‌کرد. وقتی در کتابخانه این بحث را در حضور آقای هاشمی مطرح کردم، ایشان لبخندی زد و گفت من خودم را یک روشنفکر دینی می‌دانم. یعنی می‌فهمم آنچه راه توسعه را بسته مشکل ساختاری است. ولی هنوز سیستم دانشگاهی در اختیار گروهی است که اجازه نقد آن سیستم جزمی را نمی‌دهد. گفتنی است در این مراسم چهره‌هایی چون حجت‌الاسلام مجید انصاری، حسین علایی، علی مطهری و پیروز حناچی نیز حضور داشتند.