اشتباه حمایت پولی از بورس


حسین درودیان

یک کارشناس اقتصادی

با آغاز بحران در بازار سرمایه، حمایت پولی از آن مطرح شد در حالی که حمایتها از هر نوعی مانند از طریق پایه پولی، نقدینگی، وامدهی بانکها و نیز با حمایت بانک مرکزی باشد، نادرست است؛ چراکه در اقتصاد، کمیتهای پولی باید در خدمت تولید و بخش واقعی اقتصاد باشد و نباید از هرگونه بورس بازی، سفته بازی و خرید دارایی حمایت شود مگر آنکه، آن دارایی فیزیکی باشد و در نهایت از آن در تولید استفاده شودنظام بانکی و سیاستهای پولی در وضعیت فعلی بازار بورس موثر نیست که در خصوص بازار سهام یک امر مشهود است و آن اینکه در یک بازه زمانی و با تکانهای، توجه و اقبال مردم به بازار سهام جلب شد، این درحالی بود که پیش از آن توجه کمتری از سوی مردم به این بازار شده بود. همچنین با توجه به اصلاح قیمت سهام بازار سرمایه، دارایی بود که نسبت به مابقی داراییها کم ارزشتر و در عین حال کمتر مورد توجه بود، به یکباره با اقبال عموم مردم مواجه شد.

لذا این اصلاح با یک «بیش پرش همراه شد، به این معنی که میزان ورود مردم و خوشبینی که به افزایش قیمت سهام وجود داشت؛ بیش از اندازه بود و به همین دلیل نیز حبابی را شکل داد که بعداً این حباب تخلیه شد. ریزشها و وضعیت فعلی بازار سرمایه ناشی از بیش پرش در بازار سهام است این امر ناشی از فرایند گذار از قیمتهای قبلی سهام به قیمتهای جدید است و اگر آن هیجانات ابتدایی نبود طی فرایندی تدریجی به قیمتهای سهام به شرایط فعلی میرسید. اما به دلیل اینکه ورود مردم گسترده، هیجانی و شاید به نحوی نیز با حمایتهای دولت از این هیجانات همراه بود، از این رو موجب شد تعدیل قیمت سهام به قیمتهای جدید با «بیش پرش» همراه شود که بعداً این امر تصحیح شد، لذا این نوسانات و ریزش ها را چندان به سیاست پولی مرتبط نیست.

بحث دیگر تأثیر نرخ بهره بین بانکی بر بازار سرمایه است. در سه ماهه ابتدایی سال ۱۳۹۹، کاهش شدیدی در نرخ بهره بین بانکی به دلیل توقف در اقتصاد ناشی از شیوع ویروس کرونا رخ داد. هرچند به صورت تئوریک این فرض وجود دارد که کاهش نرخ بهره بین بانکی میتواند باعث افزایش بیش از اندازه قیمت سهام شود و بعدتر نیز با افزایش یافتن بهره بین بانکی افزایش زیاد قیمت سهام تعدیل شود، اما در کشور ما این امر صادق نیست، چرا که در درجه اول، نرخی که میتواند رقیب بازار سهام باشد، نرخ سپرده بانکی است و این پیوند میان نرخ بهره بین بانکی و سایر نرخ ها در کشورمان وجود ندارد. برای مثال در همان ابتدای سال ۱۳۹۹ نرخ بهره بین بانکی ۸-۹ درصد افت کرد، اما این اتفاق برای نرخ سود سپرده بانکی رخ نداد.