روزنامه ایران
1400/02/15
طیف تازه‌ای از جوانان به جامعه کتابخوان پیوسته‌اند
مریم شهبازی
خبرنگار
تا همین چند سال قبل یکی از گفته‌های اغلب کتابدوستان این بود که هیچ‌چیزی جای ورق زدن و لمس صفحات کاغذی کتاب را نمی‌گیرد. البته که برای بیشتر ما هنوز هم این‌چنین است، اما ملزومات ابلاغی برای کنترل بیماری کرونا خواه‌ناخواه بخشی از سرانه مطالعه را به‌سوی خرید نسخه‌های الکترونیکی و صوتی کتاب کشانده، حالا آن تأکید سفت‌وسخت بر آثار چاپی تا اندازه‌ای رنگ‌باخته و شاهد پیوند بیشتر میان صنعت نشر و دنیای تکنولوژی هستیم. مصداقی از این گفته را در گزارش امروز و به نقل از مهدی فیروزان، مدیرعامل «شهر کتاب» و فاطمه محمدی، مدیرمسئول مؤسسه «نوین کتاب گویا» می‌خوانید.
به‌رغم مشکلات اقتصادی مردم کتابخوانی را فراموش نکرده‌اند
بیش از یکسال از شیوع بیماری کرونا در کشورمان می‌گذرد، یکسالی که روزها و ماه‌های سختی را برای صنعت نشرمان رقم زد، آن‌هم در شرایطی که فعالان این عرصه پیش‌تر هم با مشکلاتی دست‌به‌گریبان بودند. بااین‌حال نمی‌توان منکر وقوع برخی تحولات شد، تهدیدهایی که به نظر می‌رسد فرصت‌های تازه‌ای را پیش روی این بخش فرهنگمان گذاشته‌اند که امروز درباره یکی از آنها می‌خوانید. طی سال‌های اخیر شاهد شکل‌گیری پلتفرم‌هایی برای عرضه آنلاین کتاب‌های الکترونیکی و گویا بودیم که استفاده از آنها تحت شرایط حاکم بر یک سال گذشته با اقبال بیشتری روبه‌رو شده است؛ اپلیکیشن‌هایی که از مشهورترین آنها می‌توان به طاقچه، فیدیبو و کتابراه اشاره کرد. اگر تا به امروز فرصتی برای عضویت در این اپ‌ها پیدا نکرده‌اید تنها با استفاده از شماره موبایل یا پست الکترونیکی خود می‌توانید در هر یک از آنها عضو شده و برخوردار از کتابخانه شخصی خود شوید.
فرقی ندارد گوشی موبایل، تبلت یا لپ‌تاپ شما تحت سیستم‌عامل android یا ios باشد، به‌راحتی می‌توانید اَپ‌های مذکور را دانلود کرده و با صرف زمان اندکی به مقایسه میان امکاناتی که هر یک از این پلتفرم‌ها در اختیارتان می‌گذارند بپردازید؛ نقاط مشترک بسیاری میان پلتفرم‌های عرضه کتاب‌های گویا و الکترونیکی وجود دارد. ازجمله تقسیم‌بندی کتاب‌ها از جهت مضمونی و حتی قالب آنها که ممکن است کتاب گویا یا الکترونیکی باشد. نکته قابل‌توجه وجود نمونه‌ای است که از آن طریق می‌توانید بخشی از کتاب صوتی را شنیده یا قسمتی از کتاب الکترونیکی را بخوانید تا قبل از خرید بفهمید منطبق بر سلیقه‌تان هست یا نه. اما بازگردیم به مبحثی که ابتدای گزارش خواندید، اینکه به‌رغم مشکلات یک سال اخیر که پیش روی فعالان نشر، بویژه در خصوص کتاب‌های چاپی شکل‌گرفته اهالی این حوزه معتقد به رونق گرفتن کتاب‌های گویا و الکترونیکی هستند.
مهدی فیروزان، مدیرعامل شهر کتاب درباره چرایی رونق گرفتن این بخش نشر به «ایران» می‌گوید:«طی یک سال اخیر شاهد افزایش توجه به تولید محتوا و انتقال فرهنگ و علم از طریق کتاب‌های صوتی، الکترونیکی و پادکست‌ها بوده‌ایم. تا پیش از شیوع کرونا روند کسب تجربه‌مان در این قالب‌ها به آهستگی رخ می‌داد که این بیماری به آن سرعت بسیاری بخشید.»
تهدیدی که تبدیل به فرصت شد
این فعال فرهنگی معتقد است آمارها و گفته‌های فعالان نشر گویای توجه بیشتر مردم به کتاب‌های منتشرشده در این قالب است، او ضرورت کاهش رفت‌وآمدها درنتیجه پروتکل‌های بهداشتی را بخشی از دلیل استقبال بیشتر از شیوه‌های نوین انتشار کتاب می‌داند. البته دراین بین تأکید دارد که تنها جامعه کتابخوان نبوده‌اند که به این‌سو جذب‌شده‌اند و می‌گوید: «اغلب خانواده‌های طبقه متوسط بابت مسائل آموزشی برای فرزندان خود تبلت یا لپ‌تاپ خریده‌اند؛ اینها در کنار برطرف کردن نیاز آموزشی خود در ابتدا به سراغ محصولاتی مانند فیلم رفتند اما کمی بعد خرید نسخه‌های الکترونیکی و صوتی هم به سبد خرید اینترنتی آنان راه یافت. مسأله‌ای که به والدین آنان هم سرایت کرد.»
طی هفته‌های اخیر به نقل از روابط عمومی یکی از سایت‌های فروش کالا که بخشی هم به کتاب اختصاص داده آمار فروش پانصد هزارجلدی تنها در یک روز منتشر شد، حالا گذشته از بحث‌هایی که بر سر صحت میزان آن راه افتاد نکته‌ای که نمی‌توان منکر شد افزایش سرانه مطالعه به لطف امکانات دنیای مجازی است. بر اساس آماری که آبان ماه 98 به نقل از سیدعباس صالحی، وزیر ارشاد منتشر شد سرانه روزانه مطالعه هر ایرانی ۱۳ دقیقه بود.(23 آبان/سال 98/تسنیم) اما فیروزان و دیگر اهالی فرهنگ این روزها از افزایش قابل‌توجه آن می‌گویند.
این مدیر فرهنگی ادامه می‌دهد:«پیوند هر چه بیشتر با دنیای تکنولوژی و امکاناتی ازجمله خواندن کتاب در گوشی تلفن همراه سبب شده در هر نقطه‌ای از شهر و حتی در رفت‌وآمدهای درون‌شهری هم به‌راحتی بتوان کتاب خواند. طیف تازه‌ای از نسل جوان طی یک سال اخیر به جامعه کتابخوان پیوسته‌اند، دراین بین از دیگر اقشار جامعه که میان آنان همه سن و گروهی هست هم دیده میشود که بعید است دیگر دست از این عادت خود بردارند.»
البته این اتفاقی است که تداوم آن به گفته فیروزان، تلاش هدفمند سیاستگذاران فرهنگی و دست‌اندرکاران نشر برای تشویق بیشتر مردم به مطالعه را طلب می‌کند. فیروزان معتقد است سرانه مطالعه دوازده دقیقه یکی- دو سال پیش امروز حتی به‌روزی چند ساعت هم رسیده است که البته بخشی از آن‌هم به مقاله‌ها و مطالب بازنشر شده در فضای شبکه‌های اجتماعی تعلق دارد. به گفته فیروزان ازآنجایی‌که هنوز زمان زیادی از جدی‌تر شدن فعالیت در ارتباط با کتاب‌های گویا و الکترونیکی نمی‌گذرد فعلاً نمی‌توان از آن به‌عنوان یک امتیاز اقتصادی برای ناشران یاد کرد و هنوز تا دستیابی تا بازگشت بخشی از سرمایه ناشران از این طریق فاصله داریم.
یادداشت
بزرگان کمک کنند این حوزه پویایی خود را حفظ کند
فاطمه محمدی
مدیرمسئول مؤسسه «نوین کتاب گویا»
مؤسسه نوین کتاب گویا از سال 85 فعالیت خود را به شکل تخصصی در حوزه تولید و انتشار کتاب گویا شروع کرده و در طول یک و نیم دهه گذشته، تلاش زیادی کرده تا کتاب شنیداری را به‌عنوان قالبی جدید از کتاب برای استفاده عموم مردم معرفی کند. از اینکه در طول یک سال و اندی اخیر، استقبال از کتاب گویا به شکل تصاعدی افزایش پیداکرده خیلی خوشحالیم؛ اما از طرفی هم متأسفیم که بهانه این استقبال، کرونا با دردسرها و مشکلاتش بوده است. اثربخشی تلاش‌های یک دهه ما، فقط کمی بیشتر از اثربخشی یک‌ساله کرونا بوده، اما به‌هرحال از اینکه توانسته‌ایم نقشی در افزایش سرانه مطالعه جامعه‌مان داشته باشیم خوشحالیم و امیدواریم این استقبال روند رو به رشد خود را ادامه دهد و کتاب دوستان، در کنار استفاده از کتاب چاپی، از کتاب الکترونیکی و صوتی هم نهایت بهره را ببرند. اما درباره اینکه پرسیدید شکل‌های نوین انتشار کتاب، چقدر در جذب نسل نوجوان و جوان به کتابخوانی مؤثر بودند باید به نکته‌ای اشاره‌کنم؛ نسل جدید، همراه و همدمی دائمی دارد که چه خوشمان بیاید و چه بدمان، گریزی جز پذیرفتن آن نداریم. پس چه‌بهتر که حتی اگر تکنولوژی‌های ارتباطی نوین را تهدیدی تلقی می‌کنیم، به فرصت تبدیلش کنیم و چه راهی بهتر از اینکه این همدم دائمی، تبدیل شود به ابزاری برای مطالعه بیشتر و بهتر. کتاب الکترونیکی و کتاب بخشی مهم از همین راه است. اما درباره آخرین پرسش شما، اینکه کتاب‌های گویا و الکترونیکی طی یک سال اخیر و محدودیت‌های کرونایی چقدر در حفظ ارتباط مخاطبان با دنیای کتاب و کتابخوانی مؤثر بوده‌اند معتقدم این همان موهبتی است که اگر فقط کمی، تعصب‌های خود را تلطیف کنیم، می‌توانیم از فایده‌هایش بهره ببریم. مردم و بویژه نسل جدید، با قالب‌های جدید کتاب ارتباط برقرار کرده‌اند. اگر به آمار فروش نسخه‌های الکترونیکی و صوتی کتاب‌ها در طول یک سال و اندی گذشته نگاهی بیندازید، عظمت و شکوه این ارتباط را خواهید دید. مردم در این مدت، نه‌تنها از کتاب و کتابخوانی دور نیفتاده‌‌اند، که انگار بخش قابل‌توجهی از جامعه، تازه با این مقوله آشنا شده و انس گرفته است. از همه بزرگان عرصه فرهنگ دعوت می‌کنم این پدیده را به فال نیک بگیرند و با آغوش باز پذیرا باشند و کمک کنند این پدیده، پویایی خود را حفظ کند و روزبه‌روز تازه‌تر و اثربخش‌تر مسیر رو به رشد خود را ادامه دهد.
سایر اخبار این روزنامه
سخنرانی رهبر معظم انقلاب در روز قدس
پایش بنگاههای تولیدی تعطیل و نیمه تعطیل
مذاکرات وین در انتظار تصمیم پایتخت‌ها
تصمیم سران‌قوا برای حمایت از سرمایه‌های خرد در بورس
یک هفته بارش باران در 21 استان
آغاز واکسیناسیون بالای 70 سال از هفته دیگر
تفریح؛ شاید وقتی دیگر
وحشت اجتماعی از کرونا
طیف تازه‌ای از جوانان به جامعه کتابخوان پیوسته‌اند
سلام ایران
در انتظار معرفی برنامه‌های انتخاباتی
مسئولیت مدیران در مدیریت اجتماعی کرونا
پیگیری رد‌صلاحیت گسترده داوطلبان شوراها
ابراز نگرانی وزیر کشور از رد صلاحیت داوطلبان شوراها در هیأت‌های نظارت شهرستان‌ها
