روزنامه ابتکار
1400/02/15
چرا با وجود گذشت بیش از 14 ماه از شیوع کرونا، همچنان صنایع دستی مورد حمایت نیست؟ روزهای تاریک صنایع دستی
گروه فرهنگ و هنر – یک سال و چند ماه است که کرونا به معنی واقعی کلمه زندگی را دگرگون کرده و عواقب این دگرگونی بر مشاغل گوناگون نیز تاثیر گذاشته است. سایه سنگین این بیماری کار را به جایی رسانده که برخی صنف‌ها دیگر به سختی می‌توانند کارشان را ادامه دهند. اهالی صنایع دستی پیش از کرونا هم اوضاع چندان خوبی نداشتند و حالا ماه‌ها است که با چنگ و دندان تلاش می‌کنند همچنان به شغل و هنرشان ادامه دهند.
پیش از آنکه کرونا در کشور شیوع پیدا کند، اهالی صنایع دستی با مشکلات عدیده‌ای روبه رو بودند اما ویروس کویید 19، همان‌طور که بر تمامی مشاغل اثر گذاشت، هنرمندان صنایع‌دستی را بی‌نصیب نگذاشت و با کاهش شدید فروش‌های پایان سال و تعطیلی کلیه نمایشگاه‌های نوروزی، بازار این حوزه بیش از پیش کساد شد و بسیاری از فعالان این حوزه را درگیر مشکلات معیشتی کرد.
قشر عظیمی از هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی و به‌ویژه آنهایی که در روستاها مشغول به کار بودند، روزهای سختی را می‌گذرانند.
در این میان آنچه در شرایط فعلی حائز اهمیت است و بارها نیز از سوی کارشناسان حوزه صنایع‌دستی مورد تاکید قرار گرفته است، لزوم رسیدگی معاونت صنایع‌دستی به هنرمندان و به‌ویژه آن دسته از هنرمندان روستایی است که به‌صورت مستقل در کارگاه‌ها یا خانه‌هایشان مشغول به کار بوده‌اند. پیشتر یکی از هنرمندان صنایع دستی در این رابطه گفته بود: وضعیت ما در شرایط فعلی فوق به هم ریخته است. با وضعیت اقتصادی موجود و در این روزهای کرونایی طبیعتا اولویت مردم خوراک است تا صنایع دستی! ما هم اصلا وضعیت فروش خوبی نداریم.
او با بیان اینکه «بسیاری از کارگاه‌ها و هنرمندان در این مدت آسیب دیده‌اند»، خاطرنشان می‌کند: معاونت صنایع دستی می‌تواند در شرایط فعلی در زمینه تبلیغات بسیار در میزان فروش آثار موثر باشد و وام‌های کم بهره‌ای را دراختیار هنرمندان و کارگاه‌هایی قرار بدهد که در این ایام با ضررهای مالی زیادی مواجه شده‌اند.
تقریبا همین روزها در سال گذشته مهدی اعلمی، نایب رئیس انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی، درباره وضعیت آن روزهای صنایع‌دستی، گفته بود: به طور کلی بازار صنایع‌دستی در سال‌های اخیر به دلیلی شرایط حاکم بر اقتصاد همانند تورم بالا، افزایش قیمت مواد اولیه، محدودیت‌های بانک مرکزی برای ورود برخی مواد اولیه، سیاست‌های ارزی و ... وضعیت بدی داشت. در مجموع بازار صنایع دستی دچار رکود بود و صنایع‌دستی جایگاه چندان خوبی در سبد خرید خانواده‌ها نداشت؛ این درحالی است که صنایع‌دستی برای میلیون‌ها هنرمند، صنعتگر و تولیدکننده منبع درآمد اصلی محسوب میشود.
او ادامه داد: با شیوع ویروس کرونا در کشور وضعیت بازار صنایع‌دستی بدتر از قبل شد. تولیدکننده‌هایی که برای بازار داخل کالا تولید می‌کردند با تعطیلی بازارچه‌ها و فروشگاه‌ها نتوانستند محصولاتشان را به فروش برسانند و انبوهی از کالا روی دستشان باقی مانده است. آن دسته از افرادی هم که برای بازار خارجی محصول تولید کرده بودند، با بسته شدن مرزها به مشکل برخوردند.
اعلمی خاطرنشان کرد: درست است که شیوع ویروس کرونا یک مشکل جهانی است، اما برخی دولت‌ها در قبال مشاغلی همچون تولید و فروش صنایع‌دستی مسوولانه‌تر عمل کردند؛ البته ما تشکل‌های صنایع دستی نیز در این مدت به صورت مجازی جلساتی برگزار کردیم، نامه‌ای به آقای جهانگیری نوشتیم و در آن درخواست کردیم که کمک‌های فوری به تولیدکننده‌های این حوزه شود؛ چراکه در این مدت نه تنها تولیدکننده‌ها نتوانستند کالاهایشان را به فروش برسانند، بلکه دیگر قادر به تولید مجدد نیز نیستند.
نایب رئیس انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی افزود: یکی از پیشنهادهای مطرح‌شده در این نامه مشخصا این بود که دولت بیمه کارفرمایان تولیدکننده‌های صنایع‌دستی را به مدت شش ماه ببخشد و برای چندین ما حقوق کارگرها را پرداخت کند تا کارفرماها مجبور به اخراج آنها نشوند. همین‌طور پرداخت وام‌های قرض‌الحسنه یا کم‌بهره (۴ درصد) از دیگر پیشنهادهای این نامه بود؛ اما متاسفانه هیچ عکس‌العملی به این نامه نشان داده نشد.
اعلمی با تاکید بر اینکه «اراده‌ای برای کمک به صنایع‌دستی وجود ندارد»، اظهار کرد: این یک موضوع ملی است. ما منابع مالی زیادی داریم که اگر لازم باشد می‌توانند کمک کنند. این درحالی است که نه تنها جواب نامه ما داده نشد، بلکه فقط پیشنهاد دادند که وام‌های اندکی را برای کارگاه‌ها و نیروهایشان در نظر گرفته شود؛ آن هم با بهره ۱۲ درصد! این میزان درصد فقط به معنی مقروض شدن دوباره واحد تولیدی است.
او یادآور شد: در حالی به حوزه صنایع‌دستی بی‌توجهی میشود که میلیون‌ها نفر در این حوزه مشغول به کار هستند. در شرایط فعلی اگر دولت کمک جدی به صنایع‌دستی نکند، فاجعه جدی در این حوزه رخ می‌دهد و این در حالی است که تاکنون صدایی از وزارت میراث فرهنگی در این زمینه شنیده نشده است. اینکه سازمان میراث فرهنگی وضعیت بد کنونی را تشریح کنند و همراه تولیدکننده‌ها و هنرمندان باشد، حداقل انتظاری است که می‌توان از این وزارتخانه داشت.
اما اوضاع صنایع‌دستی بهتر نشد. چند ماه گذشت و پیک سوم کرونا از راه رسید و باز هم برای بار چندم، مانند دیگر مشاغل تولیدکنندگان صنایع‌دستی هم مشمول تعطیل کردن کارگاه‌هایشان شدند. سمیرا پورشریفیان، هنرمند صنایع‌دستی که نزدیک به ۲۰ سال است در رشته گلیم و گبه فعالیت دارد، در آن روزها گفت: به طور کلی صنایع دستی حتی پیش از شیوع ویروس کرونا نیز مشکلات خاص خودش را دست داشت، اما در ایام کرونا وضعیت هنرمندان و صنعتگران سخت‌تر هم شده است.
او یکی از اصلی‌ترین مشکلات هنرمندان صنایع‌دستی را در روزگار کرونا، فروش محصولات عنوان و خاطرنشان کرد: بسیاری از هنرمندان به‌ویژه آنهایی که در شهرستان‌ها و روستاها کار می‌کنند، امکان عرضه و فروش محصولاتشان را ندارند. پیشتر به واسطه نمایشگاه‌های صنایع‌دستی که برگزار می‌شد می‌توانستند محصولاتش را به فروش برسانند، اما در شرایط کنونی چنین فرصت‌هایی را از دست داده‌اند. البته الان با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور به طور کلی اولویت‌ها تغییر کرده است و حتی اگر زمینه فروش محصولات صنایع‌دستی فراهم شود، دیگر اولویت خانواده‌ها خرید صنایع‌دستی نیست. اما از سوی دیگر باید به این نکته نیز توجه داشت که بسیاری از افرادی که مشغول فعالیت در حرفه صنایع‌دستی هستند، تنها از طریق فروش محصولاتشان درآمدزایی و قطعا در چنین روزهایی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
پورشریفیان یادآور شد: تمامی ارگان‌ها و اصناف باید از فعالینشان حمایت کنند، اما متاسفانه معاونت صنایع‌دستی هیچ‌گاه چنین نگاهی نداشته است و الان هم که شرایط بدتر شده است. معاونت صنایع دستی نتوانست به صورت دقیق و برنامه‌ریزی شده از صنعتگران و هنرمندان خود حمایت کند؛ کسانی که بعضا تنها راه گذران زندگی شان تولید و فروش صنایع‌دستی است و لازم است در شرایط پیش آمده به آنها کمک شود؛ این درحالی است که متاسفانه هم‌اکنون برخی از آنها دستفروش شده‌اند و محصولاتشان را در خیابان‌ها یا مترو می‌فروشند.
این هنرمند صنایع‌دستی با بیان اینکه «حرفه صنایع‌دستی روز به روز به سمت تاریکی می‌رود»، گفت: بسیاری از صنعتگران به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه، دیگر کار تولید انجام نمی‌دهند و از سوی دیگر حجم زیادی از صنایع دستی چینی وارد ایران میشود و تمام بازار را قبضه کرده است. در شرایطی که از تولیدکننده حمایت نمی‌شود و از واردکننده صنایع دستی همه جوره حمایت میشود، طبیعتاً نمی‌توان آینده خوبی برای صنایع‌دستی ایران متصور شد.
گرچه در این مدت تفاهم‌نامه مشترکی میان بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) و معاونت صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با هدف حمایت از فعالان حوزه صنایع دستی و ایجاد ۳۰۰۰ شغل با حمایت از هزار طرح تولیدی صنایع دستی با اولویت آسیب‌دیدگان کرونا به امضا رسید و مقرر شد به فعالان صنایع دستی که در دوران کرونا دچار خسارت شده‌اند تا سقف ۵۰ میلیون تومان وام با کارمزد ۴ درصد و مدت تنفس ۶ ماهه و اقساط ۶۰ ماهه پرداخت شود. اما بنا به گفته‌های اهالی این هنر-صنعت، باز هم اوضاع اهالی این هنر به سمت بهبودی نرفت. یک سال از شیوع کرونا گذشته بود. اما نمی‌شد آینده‌ای برای مشاغل این صنف متصور شد. البته خاطره استاد رضایی، رئیس کمیسیون بانوان اتاق تعاون، از تمهیداتی که برای اهالی این صنف در نظر گرفته شده، گفت: عمده حمایت‌های صورت گرفته از شاغلان صنایع دستی و بسته‌های حمایتی پیش‌بینی شده به آسیب‌دیدگان کرونا شامل حال همان ۳۵۰ هزار نفری است که کارت شناسایی و کد کارگاهی دارند و کارگاه‌های آنها ثبت رسمی شده است و شاغلان غیر رسمی را در برنمی‌گیرد.
وی درباره جلوگیری از ضرر و زیان تعاونگران و صنعتگران این حوزه افزود: برای کاهش ضرر و زیان فعالان و تعاونگران این بخش فروش اینترنتی را در دستور کار قرار دادیم که فعالیت خود را در بستر شبکه‌های اجتماعی دنبال کنند و پیش‌بینی تخفیف برای خرید محصولات و صنایع دستی از جمله اقدامات صورت گرفته در جهت حمایت از فعالان و تعاونی‌های گردشگری و صنایع دستی بوده است.
اما حجت‌اله مرادخانی، پژوهشگر صنایع خلاق و مدرس دانشگاه، معتقد بود که در حوزه صنایع‌دستی تاکید، بیشتر بر شوآف است تا انجام کار. او در این‌باره گفت: با وجود رویکردهای حمایتی که در سال ۹۹ شاهد آن بودیم، متاسفانه به علت پیگیری نکردن دقیق بخش دولتی، صنایع‌دستی از حمایت در سطح کلان محروم شد. در اردیبهشت ماه، ستاد فرماندهی اقتصاد مقاوتی فهرستی از بیش از ۷۰ پروژه در سطح ملی را منتشر کرد که در اولویت اعتبار قرار گرفتند اما در هیچ‌کدام از این پروژه‌های ملی، صنایع‌دستی سهم و نقشی نداشت. غیر از این است که رایزنی در این راستا انجام نشد؟ این جریان فرصت مهمی برای صنایع‌دستی بود که از دست رفت.
او با بیان اینکه در حوزه صنایع‌دستی تاکید بیشتر بر شوآف است تا انجام کار، افزود: اصرار زیاد و بیهوده‌ای که در مردادماه برای برگزاری نمایشگاه در وضعیت قرمز تهران داشتند از جمله این موارد است که اگر فشار رسانه‌ای نبود ممکن بود اتفاق تلخ دیگری در پیش باشد. یکی از مشکلات ما این است که در این مدت توجه نداشتیم در روزگار کرونا حاملان زنده هنرهای سنتی را از دست می‌دهیم؛ یک بافنده گلیم بعد از ۱۰ سال تلاش، متبحر میشود و این هنرمندان به راحتی رها میشود و به سراغ مشاغل دیگر می‌روند.
حالا 14 ماه از شیوع کرونا می‌گذرد و همچنان اهالی صنایع‌دستی از اوضاع ناراضی هستند. محمد بنی‌جواد، هنرمند صنایع دستی در گفت‌وگویی با بیان اینکه «با توجه به اینکه تمام نمایشگاه‌ها در این مدت کنسل‌شده بودند، ضربه بزرگی به فعالان حوزه صنایع دستی وارد شد»، اظهار کرد: برگزاری این نمایشگاه‌ها در شهرهای مختلف به افزایش فروش و جلب مشتری از شهرهای مختلف بسیار کمک می‌کرد؛ این در حالی است که الان نزدیک به ۱۴ ماه میشود که هیچ نمایشگاهی برگزار نشده و متاسفانه حمایتی هم از ما صورت نگرفته است.
او ادامه داد: قرار بود وام‌هایی به ما تعلق بگیرد که حداقل بتوانیم تا زمانی که وضعیت بهتر شود کسب و کارمان را سرپا نگه داریم، اما پس از اینکه ثبت نام کردیم، گفتند که باید منتظر بمانید تا وام به شما تعلق بگیرد؛ اما هنوز چنین اتفاقی نیفتاده و از اطرافیان هم که می‌پرسیم به آنها هم هنوز تعلق نگرفته است. وقتی هم که پیگیری کردیم، اعلام کردند که قرار بود بودجه‌ای برای پرداخت وام پرداخت شود که هنوز پرداخت نشده است.
این هنرمند یادآور شد: یکی از بزرگ‌ترین لطمه‌های این تاخیر این بود که بسیاری هنرمندانی که با کارگاه‌های تولیدی کار می‌کردند، حالا از کار بیکار شده‌اند.
این فعال حوزه صنایع دستی با بیان اینکه «متاسفانه تمام وعده‌هایی که در این مدت داده شد فقط در حد حرف بود»، خاطرنشان کرد: در دوران کرونا حمایتی از ما صورت نگرفت و معاونت صنایع دستی قدمی برای بهبود شرایط هنرمندان صنایع دستی بر نداشت. فقط حرف‌هایی زده شد که تاکنون عملیاتی نشده است.
با توجو به تمامی این موارد، این پرسش همچنان پابرجا است که چرا با وجود گذشت بیش از یک سال، باید شاهد تعطیل شدن و بیکار شدن کارگاه‌های صنایع دستی باشیم؟ آیا زمان کافی برای برنامه‌ریزی برای وضعیت کرونایی و عملی کردن‌شان هنوز هم کافی نبوده است؟
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» عوامل موثر در کاهش نرخ ارز را بررسی کرد
دلار همچنان در مسیر ریزش
پیمان مولوی
تحریف داده‌های اقتصادی ما را به کجا می‌برد؟
چرا وزارت بهداشت داروی بیماران دیابتی را تامین نمی‌کند؟
انسولین فریاد مشترک تمام بیماران مبتلا به دیابت
چرا با وجود گذشت بیش از 14 ماه از شیوع کرونا، همچنان صنایع دستی مورد حمایت نیست؟
روزهای تاریک صنایع دستی
احیای برجام و جوش خوردن روابط تهران-ریاض ماموریت های ویژه دستگاه دیپلماسی است
ایران در میانه دو نبرد دیپلماتیک
آیت الله رئیسی تنها نقطه مشترک جریان اصولگرایی است
راه طولانی اصولگرایان برای رسیدن به وحدت
گزارش های وین حاکی از قرب الوقوع بودن احیای برجام است
در یک قدمی توافق
قالیباف در جلسه با وزیر کشور و هیئت نظارت بر شوراهای شهر و روستا مطرح کرد
در بررسی صلاحیت‌ها قانون محور باشد نه سلایق سیاسی
انتقاد شدید نماینده ولی فقیه در سپاه از ظریف:
هرگز فراموش نمی کنیم
کلاب هاوس و ضرورت دکترین نهاد اجماع ساز
زخمهای کرونا بر اقتصاد جهان به راحتی ترمیم نمی‌شوند
کرونا ۲۵۵میلیون فرصت شغلی را از میان برد
رای الیوم:
هیئت عربستانی با بشار اسد در سوریه دیدار کرد
