مذاکرات در مسیر احیاء برجام

داریوش قنبری استاد دانشگاه روند مذاکرات تاکنون، روند مثبتی بوده و اینکه برخی می‌گویند هیچ اتفاقی نیفتاده شاید از این جهت است که در مقام عمل هنوز تحریم‌ها برداشته نشده اما از طرفی با خبرهایی که می‌رسد، همخوانی ندارد و اینطور نیست که اتفاقی نیفتاده است. سخن مجتبی ذوالنوری به عنوان رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس مبنی بر اینکه تاکنون اتفاق جدیدی رخ نداده و مذاکرات فرسایشی شده در حالی بیان می‌شود که شاهد تحول مثبت در بازار ارز هستیم. درحقیقت متغیرهای اقتصادی تحت تاثیر آثار روانی مذاکرات در جریان وین است و صحبت از بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم‌هاست و ظاهرا پیش‌نویسی هم آماده شده. درمجموع به نظر نمی‌رسد که اتفاقی نیفتاده باشد و بر واقعیات امروزه در ارتباط با احیای برجام منطبق نیست. این درحالی که دکتر سید عباس عراقچی از اینکه ممکن است ایران روند همکاری با آژانس را در حوزه بازرسی‌های آژانس از سایت‌های هسته‌ای، تمدید کند، سخن گفته و معلوم نیست برچه اساسی اعلام می‌شود اتفاقی نیفتاده است! به هر حال در اینکه تحول مثبتی ایجاد شده، شکی نیست اما اینکه چه زمانی به نتیجه می‌رسد، تحریم‌ها برداشته می‌شود وایران می‌تواند مراودات آزادانه اقتصادی داشته باشد برای طیف مقابل دولت مهم است و جریان دلواپس چندان از اینکه دولت روحانی این موضوع را به نتیجه برساند یا حداقل قبل از انتخابات به نتیجه برسد، خشنود نیست. در حقیقت دلواپسان خواستار این هستند که تا قبل از انتخابات تحول مثبتی ایجاد نشود تا بتوانند از نارضایتی اقتصادی ناشی از تحریم‌ها بهره‌برداری کنند. دنبال کاسبی از تحریم‌ها هستند تا در آستانه انتخابات بهره‌ای برده و بحث برداشتن تحریم‌ها به تعویق بیفتد. اما اگر نیازی به تمدید با آژانس باشد تمدید صورت خواهد گرفت و این امر به سیاست‌های نظام بستگی دارد و در ارتباط با مسأله هسته‌ای چارچوب کلی نظام است که تصمیم می‌گیرد. قطعا دستگاه دیپلماسی بدون حمایت مسئولان عالی‌رتبه کشور در ارتباط با برجام کاری را انجام نداده و وقتی این اقدام توسط دستگاه دیپلماسی درحال پیگیری است، نشان از آن دارد که در سطوح عالی تصمیم‌گیری، تصمیمات لازم گرفته شده و به نظر می‌رسد اراده نظام برای رفع تحریم‌ها واحیای برجام جدی است و در این رابطه خواهان فرسایشی نشدن مذاکرات است. آنچه برای جمهوری اسلامی دارای اهمیت است، احیای بی‌کم و کاست برجام است و اینکه طرف مقابل دنبال زیاده‌خواهی در قالب برگشت به برجام نباشد و برجام را به همان شکلی که روز اول پذیرفته، بپذیرد و به آن بازگردد. به نظر می‌رسد طرف مقابل هم با توجه به پیشرفت‌هایی که ایران در زمینه هسته‌ای داشته، برایش مهم است که سریع‌تر به برجام برگردد و درحقیقت مسأله برجام، موضوعی خاتمه یافته است البته نه به این معنا که به انتهای کار رسیده باشد بلکه به این معنا که مذاکراتش نهایی شده است. بنابراین انتظار می‌رود که در زمان نه‌چندان دوری شاهد اتفاق خوبی در عرصه سیاست خارجی در عرصه رفع تحریم‌ها باشیم و این تردیدناپذیر است. البته این نکته را باید درنظر داشت که نباید با برجام انتظارات افزایش یابد. برجام قرار نیست تمام مشکلات ایران و آمریکا را حل کند اما در اینکه به نوعی گشایش اقتصادی ایجاد کند و ایران را به وضعیت تقریبا عادی برگرداند تا بتواند مراودات اقتصادی داشته باشد، از این لحاظ قطعا می‌تواند باعث امیدواری‌های بسیار خوبی به‌خصوص برای بخش اقتصادی باشد.