روزنامه خراسان

بالاخیابان؛ کانون اوج‌گیری 2 انقلاب در مشهد

جواد نوائیان رودسری – مشهد شهری است که با محوریت حرم رضوی به‌وجود آمد و در طول تاریخ هزار و 200 ساله خود، تغییرات زیادی را تجربه کرد. تقریباً از دوره تیموری به بعد، این شهر به لحاظ ساختاری، انسجام بهتری یافت و به‌تدریج، بر جمعیت آن افزوده شد و در دوره صفویه، با احداث باروی شهر و طراحی سومین خیابان ایران در مشهد، مرکز ایالت خراسان به یکی از مهم‎ترین شهرهای ایران تبدیل شد. این اهمیت، با ورود زائران اقصی نقاط جهان و مجاورشدن آن‌ها، در کنار ورود علمای نامدار اعصار مختلف به شهر و راه‌اندازی جلسات درس و بحث، بیشتر و بیشتر شد و مشهد را به یکی از مراکز جریان‌ساز ایران تبدیل کرد. در این بین، برخی محلات و گذرهای شهر، به دلیل راهبردی بودن و قرار داشتن در مرکز آن و مجاورت با کانون‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، بیش از دیگر نقاط، شاهد تحولات و خیزش‌های مردمی در دوره‌های مختلف و به‌ویژه، دوره معاصر شدند. بالاخیابان یکی از این مکان‌هاست که در تاریخ حدوداً 400ساله خود، شاهد بروز و ظهور تحولات و اقدامات اجتماعی و سیاسی بسیاری بوده‌است. شاید خیلی‌ از ما   ندانیم که بالاخیابان چه در عصر مشروطه و چه در دوران انقلاب اسلامی، یکی از مهم‌ترین کانون‌های مقاومت مردمی در برابر ظلم و ستم حاکمان بود. در این نوشتار مختصر، بر آنم تا به مرور این تاریخ عجیب و البته سرنوشت‌ساز بپردازم. بالاخیابان در انقلاب مشروطه برخی از مورخان مدعی هستند که مشهد در انقلاب مشروطه سهم زیادی نداشته‌است؛ امثال مهدی ملک‌زاده، مورخ و نویسنده کتاب «تاریخ معاصر ایران» که در کتاب‌های خود به چنین نتیجه‌ای رسیده‌اند، دلیل آن را عدم ورود جدی مشهدی‌ها در تحولات سال 1285ش می‌دانند؛ در حالی که تحولات پیش از این تاریخ در مشهد، مقدمه‌ای برای آغاز انقلاب مشروطیت در سراسر ایران بود؛ از جمله قیام مشهدی‌ها علیه ظلم «آصف‌الدوله»، حاکم وقت خراسان که یکی از مهم‌ترین عوامل تهییج افکار عمومی در سراسر کشور علیه استبداد محسوب می‌شود. این قیام که ابتدا در حرم مطهر و در آذرماه 1282ش شکل گرفت، یکی از خونین‌ترین تقابل‌های مردم با استبداد سلطنتی در تاریخ ایران بود. آغاز راهپیمایی در بالاخیابان با سر دادن شعارهایی علیه «آصف‌الدوله»، باعث شد که قدیمی‌ترین خیابان شهر به کانون درگیری‌ با سربازان حاکم تبدیل شود. تیراندازی به مردم مشهد، در نزدیکی کوچه چهارباغ، تلفاتی به‌ بار آورد و تظاهرکنندگان ناچار به حاشیه بالاخیابان عقب نشستند؛ اما مأموران به تعقیب معترضان پرداختند و این‌چنین بود که فاجعه حمله به حرم رضوی و به گلوله بستن آن، اتفاق افتاد. در قیام آذرماه سال 1282ش که به «بلوای نان» مشهور است، بالاخیابان یک نقطه ثقل و کانون مقابله با مستبدان حکومتی محسوب می‌شد. هرچند این قیام با قتل‌عام مردم و اسائه ادب به بارگاه منور رضوی به پایان رسید، اما تأثیر عظیمی بر قیام سراسری علیه استبداد داشت؛ مشهور است که آیت‌‌ا... سیدمحمد طباطبایی، یکی از علمای طرفدار مشروطیت، بر فراز منبر خود در تهران، از واقعه خونین بالاخیابان مشهد یاد کرد و اشک ریخت. بالاخیابان در تحولات بعد از مشروطیت نیز، شاهد وقایع مهمی بوده‌است؛ نخستین انجمن ایالتی خراسان، در زمستان سال 1285ش، در این خیابان تأسیس شد و به عنوان اولین نهاد قدرت مردمی در مشهد، فعالیت خود را آغاز کرد. بالاخیابان در انقلاب اسلامی در بررسی جریان رویدادهای منجر به پیروزی انقلاب اسلامی، بالاخیابان از چند منظر حائز اهمیت است؛ اولاً در محدوده این خیابان بیت آیت‌ا... العظمی سیدعبدا... شیرازی قرار داشت که به عنوان حامی انقلابیون شناخته می‌شد و خانه‌اش ملجأ و پناهگاه مبارزانی بود که هنگام تعقیب عوامل رژیم پهلوی، در پی پناهگاهی بودند؛ ثانیاً، مسجد کرامت، به عنوان یکی از اصلی‌ترین کانون‌های ترویج تفکرات انقلابی و پایگاه فعالیت‌های حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، در حاشیه همین خیابان واقع بود. این مسجد به دلیل برگزاری جلسات قرآن و تفسیر و سخنرانی‌های مقام معظم رهبری، یکی از مهم‌ترین هسته‌های مدیریت و اداره انقلاب در شهر مشهد به حساب می‌آمد. از سوی دیگر، در جریان راهپیمایی‌های سال 1357 نیز، بالاخیابان یکی از کانون‌های اصلی اعتراض بود. روزهای نهم و دهم دی‌ماه سال 1357 که در تاریخ انقلاب مشهد، دو روز خاص و سرنوشت‌ساز محسوب می‌شود، با درگیری سنگین مردم و عوامل رژیم پهلوی در بالاخیابان و به‌ویژه حوالی چهارراه نادری، در خاطره مشهدی‌ها مانده‌است. در این روز تعداد زیادی از  مردم در بالاخیابان به شهادت رسیدند. حجم حضور مردمی در بالاخیابان، طی این دو روز آن‌قدر زیاد بود که رژیم تانک‌ها را وارد بالاخیابان کرد و با تیر جنگی مستقیم، مردم را هدف قرار داد. به این ترتیب، بالاخیابان، در انقلاب اسلامی مشهد نیز، به عنوان یکی از هسته‌های اصلی تحولات تاریخی، به ایفای نقش پرداخت.  
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
کوو برکت؛ امید ایرانی آمد نامی،محمد و دهقان چهره های اولین روز ثبت نام بالاخیابان؛ کانون اوج‌گیری 2 انقلاب در مشهد پاتک‌به کاهش30 درصدی شادمانی قدرت‌جادویی ذهن مریم معادله جدید در قدس بزرگ ترین حمله موشکی به تل آویو ضرورت تحول در حکمرانی سی و ششمین آبنبات ویژه بچه های مشهد زمزمه ها برای افزایش نابهنگام قیمت نان ! بزرگ ترین رشد روزانه بورس در 1400 دستگیری ۱۶۱ وکیل و کارشناس و ۲۰۰ پرسنل متخلف قضایی روی ناخوش تامین اجتماعی به کارگران ساختمانی