«ايجاد موازنه» بعد از احيای برجام ضرورت دارد

آرمـان ملی-علیرضـا پورحسیـن: یک مقام وزارت امــورخارجه آمریـکا در صحبت‌هایی دربـاره رونـد مـذاکرات ایران و سایـر طرف‌های برجـام برای بازگشـت به این توافق تاکید کرد که مذاکره‌کنندگان غــربـی در آخریـن دور از ایــن رایـزنی‌‌هـا به پیشرفت معناداری دست پیدا کرده‌اند. این مقام آمریکایی افزود که دور جدید مذاکرات برجامی مثبت بوده و ما شاهد پیشرفت معناداری بوده‌ایم اما اختلافات هنوز به قوت خود باقی است که باید حل و فصل شود. موضع آمریکا همیشه این بوده که آماده است تحریم‌‌های ناسازگار با برجام را بردارد اما این تنها در صورت بازگشت دوجانبه به پایبندی به توافق انجام خواهد شد. ماهیت دقیق گام‌‌های مرتبط با تحریم‌هایی که ایالات متحده باید برای رسیدن به این هدف بردارد، یکی از موضوعات این گفت‌وگوهاست. چهارمین دور نشست کمیسیون مشترک‌ برجام که با حضور ایران و سایر طرف‌های توافق، یعنی انگلیس، آلمان، فرانسه، چین و روسیه طبق روال قبل در شهر وین پایتخت اتریش برگزار شده بود، روز چهارشنبه به پایان رسیده و مذاکره‌کنندگان برای مشورت با پایتخت‌‌ها به کشورهای خود بازگشته‌اند. اتفاقی که شاید برای آخرین هماهنگی‌ها در راستای رسیدن به توافق انجام شده باشد تا از همین امروز نگرانی‌ها را در خصوص روزهای پس از توافق نیز دوچندان کند. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌و‌گویی با محمدجواد جمالی‌نوبندگانی، نایب رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس دهم داشته است که در ادامه می‌خوانید.  مذاکرات وین می‌تواند در روزهای آتی با موفقیت پیش رفتـه و آیـا همچون گذشتـه احتمـال نقض آن وجود دارد؟ چندین هفته است که مذاکرات فشرده در وین در حال انجام است و باید توجه داشت با توجه به اذعان مقامات آمریکایی، اروپایی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با وجود خروج آمریکا از برجام ایران به خوبی به تعهدات خود عمل کرده و از قوانین تخطی نکرده است. این اتفاق زمانی رقم خورده که حتی اروپاییان نیز به تعهدات خود نیز عمل نکرده‌اند و ایران با این شرایط توانسته حسن‌نیت خود را به خوبی به جهانیان نشان دهد. سیاست ما در آن برهه زمانی صبر استراتژیک بود که به نتیجه نیز رسید. باید توجه داشت عدم‌خروج ما از برجام در آن برهه زمانی عملی هوشمندانه بود که از سوی وزارت خارجه در دستور کار قرار گرفت. این اقدام مدبرانه سبب شد اروپا، روسیه و چین، در شورای امنیت، ایالات متحده را تنها گذاشته و منجر به منزوی شدن ترامپ شوند که یک پیروزی دیپلماتیک برای ایران بود. امروز هم جمهوری خواهان و دموکرات‌ها اذعان کرده‌اند فشار حداکثری جواب نداده و این امر نیز نشات گرفته از سیاست و مقاومت خوب ایران بوده است. پس از احیای برجام نیز ایران باید هوشمندانه عمل کند و اجازه ندهد برخی سوءاستفاده از موقعیت پیش آمده کنند. یک خطر بالقوه هنوز وجود دارد و پس از احیای برجام نیز این تهدید مکانیسم ماشه وجود دارد؛ زیرا طرف‌های دیگر به هر بهانه‌ای می‌توانند با استناد به مکانیسم ماشه بار دیگر این توافق را خدشه‌دار کنند. مکانیسم ماشه هم ایران و هم خود برجام را تهدید می‌کند.   مکانیسم ماشه به چه علت بایــد مورد توجه ویژه قرار گیرد؟ امـروز بـا مستـقر شــدن دولــت بایـدن در کـاخ سفیــد هماهنگی‌ای میان اروپا و آمریکا به وجود آمده است؛ به شکلی که به‌راحتی با یکدیگر هماهنگ شده و هر اقدامی را انجام می‌دهند. به همین علت اگر مکانیسم ماشه از برجام حذف نشود این خطر ایران را تهدید می‌کند که بار دیگر تحریم‌ها از کانال شورای امنیت علیه ایران وضع شود و کار را برای ایران به مراتب سخت‌تر از گذشته کند. ایران باید به شدت مراقب این عرصه باشد و به‌گونه‌ای عمل کند که گرفتار این امر نشود. اگر این اتفاق بیفتد دیگر روسیه و چین نمی‌توانند به کمک ایران بیایند. مقامات ایران باید بر حذف مکانیسم ماشه تاکید کنند و اگر این امر رقم بخورد یک موفقیت خوب برای ایران خواهد بود. وجود مکانیسم ماشه به صورت بالقوه یک تهدید است و باید چاره‌ای برای آن اندیشیده شود. ایران بارها حسن‌نیت خود را نشان داده و به تعهدات خودعمل کرده است، به همین علت نباید زیر بار این مکانیسم برود.    در مذاکرات وین به چه نکاتی باید توجه شود و چه اصولی باید مدنظر قرار گیرد تا بتوان از برجام بهترین بهره را برد؟ تفاوت عمده برجام فعلی با برجام گذشته این است که دولت در ابتدا پیش‌قدم شد و بعد به تصویب مجلس رسید؛ اما امروز دولت پس از مصوبه مجلس اقدام به مذاکره کرد و به همین علت ضرورت دارد هماهنگی میان مجلس و دولت به‌وجود آید تا باز هم اختلافاتی رخ ندهد. از سوی دیگر باید توجه داشت برجام متضمن برطرف کردن همه مشکلات بین‌المللی ایران نیست. اختلافات حاصل 43 سال تنش است و با یک گفت‌و‌گوی چند هفته‌ای حل نمی‌شوند. ریشه این اختلافات نیز آمریکا بوده و هرگاه آنها علیه ایران اقداماتی انجام داده‌اند؛ اما باز هم ایران طبق اصول و قوانین عمل کرده است. ما در سیاست خارجی باید همیشه به شکلی حرکت کنیم که از همه ظرفیت‌ها به خوبی استفاده کنیم. نباید این‌گونه باشد که هر دفعه به یک سمت غش کنیم. پس از احیای برجام ایران باید موازنه را برقرار کند. نباید از موضع ضعف برخورد کرد تا از اختلافات ایران برخی کشورها به نفع خود سوءاستفاده کنند. راه‌حل غلبه بر مشکلات اتخاذ سیاست متوازن است و ایران باید این اصل را هم در منطقه و هم در جهان در دستور کار قرار دهد. امروز اگر به سمت حل مشکل هسته‌ای رفته‌ایم نباید از همسایگان خود غافل شویم. ایران 15 همسایه دارد و باید از ظرفیت این همسایگان استفاده کند. امروز باید ترانزیت خود را با این کشورها فعال‌تر کرده و در پیمان‌هایی همچون اکو و شانگهای نقش‌آفرینی بیشتری داشته باشیم.