گزارش گروسی تشدید فشار سیاسی بر ایران بود

آرمان ملی-علیرضـا پـورحسیـن: برخـی منابـع دیپلمـاتیـک غـربـی از عقب‌‌نشینی کشورهای اروپا به همراه آمریکا در زمینه صدور قطعنامه علیه ایرانی خبر داده‌‌اند. هرچند تاثیر قطعنامه بر مذاکرات وین دلیل این انصراف اعلام شده اما سال گذشته نیز این کشورها به دلایلی چون جدیت هشدارهای ایران و مواجهه با روسیه و چین از مواضع خود عقب نشستند. شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی نشست فصلی خود را با حضور ۳۵ کشور عضو این شورا آغاز کرد که موضوع ایران و برجام در کانون توجه این نشست قرار داشت. به نظر می‌رسد سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه به همراه آمریکا در نظر ندارند قطعنامه‌‌ای علیه تهران در این نشست در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه دهند، چرا‌که این اقدام می‌‌تواند مذاکرات هسته‌‌ای را با چالش مواجه کند. موضوع طرح قطعنامه در شورای حکام به ارائه گزارش چند روز پیش مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به این شورا برمی‌گردد. در بخشی از این گزارش آمده که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به ۱۶ برابر سقف مجاز در توافق بین تهران و قدرت‌های جهانی رسیده و همچنین آژانس تخمین زده که این ذخایر، بالغ بر سه هزار و ۲۴۱ کیلوگرم است اما نمی‌‌تواند رقم دقیق را اعلام کند. لازم به ذکر است سقف تعیین‌شده برای اورانیوم غنی‌شده ایران ۲۰۲ کیلوگرم است و همچنان نیز بحث روی برخی آثار غنی‌سازی در گذشته نیز پرچالش است. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌و گویی با مرتضی مکی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل داشته است که در ادامه می‌خوانید.
 ارزیابی شما از جلسه فصلی شورای حکام چیست؟
جلسه شورای حکام در حالی برگزار شده که رافائل گروسی گزارش خود را مبنی بر مشاهده فعالیت‌های هسته‌ای در برخی مراکز که به اطلاع این سازمان نرسیده است،  قرائت و اظهار کرده که ایران در خصوص این ذرات پاسخ قانع‌کننده‌ای به آژانس نداده است. این گزارش اگر تبدیل به یک قطعنامه علیه ایران شود قطعا روند مذاکرات وین را تهدید خواهد کرد. به نظر می‌رسد گزارش گروسی یک فشار سیاسی بر ایران است تا فشارهای قبلی را تشدید کند و ایران را در وین به سمت توافق با سرعت بیشتر سوق دهند. در مجموع با توجه به اینکه نتایج مذاکرات وین مثبت بوده و ایران و آمریکا به دنبال احیای برجام هستند، بعید به نظر می‌رسد بیش از گزارش گروسی علیه ایران، فشار دیگری بخواهند بر ایران وارد کنند. امروز همه کشورها اهمیت احیای برجام را درک کرده‌اند و سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای خود را نیز در همین راستا تدوین کرده‌اند. نوع رویکرد دولت بایدن امروز در خاورمیانه به شکلی است که اگر برجام احیا نشود، عملا چالش‌های به مراتب بزرگ‌تری در مقابل آنها ظاهر خواهد شد. شرایط اقتصادی ایران نیز به‌گونه‌ای است که ایران نیز احیای برجام را می‌خواهد تا شاهد گشایش در اقتصاد باشد، به این علت که دولت آتی در ایران قطعا بدون منابع مالی و ارتباط با جهان نمی‌تواند به وعده‌های خود عمل کند. همه این موارد نشان می‌دهد به سمت ثبات در حال حرکت هستیم و شورای حکام نیز این حرکت را مخدوش نخواهد کرد.
 شنیدن جمله پرابهام اینکه باید گذشته را فراموش کرد و به اتفاقات امروز توجه کرد که از سوی برخی مقامات روس در خصوص برنامه هسته‌ای ایران مطرح می‌شود، بیانگر چه واقعیتی است؟


این نگاهی با اوج بدبینی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران است اما با این منظور بیان می‌شود که اگر برنامه هسته‌ای ایران ابعاد پنهانی نیز داشته یا اگر اقداماتی از سوی ایران برخلاف مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شده است، امروز دیگر زمان پرداختن به آنها نیست و نباید این مسائل به ابزاری برای فشار بیشتر بر ایران شوند و روند مذاکرات را برهم بزنند. در روند مذاکرات ایران با آژانس و کشورهای اروپایی همواره شک و شبهه‌های زیادی وجود داشته است. حتی pmd که در سال 2015 پرونده آن بسته شده، حاوی این مطلب بوده که اگر فعالیت غیرقانونی نیز وجود داشته است، باید نادیده گرفته شود و مبنای بازرسی‌ها نیز باید توافقات بعدی ایران و آژانس باشد. این امر پذیرفته شده است و مقامات روس نیز بر همین مساله تاکید دارند که در اوج بدبینی باید با توجه به این توافق به مسائل روز رسیدگی کرد.
 با توجه به موضوعات مطرح شده در شورای حکام، به‌زودی شاهد توافق در وین خواهیم بود؟
پیش‌بینی همچنان سخت است اما زمانی که شبیه‌سازی میان مذاکرات فعلی و مذاکرات برجام سال 2015 انجام می‌شود، مشاهده می‌کنیم در آن زمان نیز مذاکرات فشرده شد تا به نتیجه رسید. در آن برهه زمانی شک و شبهه‌ها زیاد بود تا جایی که شاهد بودیم وزیرخارجه فرانسه نیز اجلاس را ترک کرد؛ اما در نهایت برجام امضا شد. امروز نیز تنگناها و فرصت‌هایی وجود دارد که شباهت زیادی به آن برهه زمانی دارد اما اراده سیاسی تهران و واشنگتن از اهمیت بیشتری از این مسائل برخوردار است. تا این لحظه گفت‌و‌گوهای فنی خوب پیش رفته و عنوان می‌شود نهایی شده است و بر سر چند بند اختلاف وجود دارد. در همین موارد باید تصمیم جدی گرفته شود تا توافق نهایی صورت گیرد و تصمیم‌گیری در این زمینه‌ها امروز باید نهایی شود زیرا در مجموعه کلی تبدیل به ضرورت شده‌اند. اکنون شاهد تغییراتی در سیاست‌های ایالات متحده آمریکا در قبال ایران و احیای برجام هستیم. سیاست اروپا در قبال برجام و همسویی‌اش با واشنگتن نیز کامل شده است و دولت‌های اروپایی اگرچه منافع مشترک زیادی با برخی کشورهای عربی منطقه دارند ولی در عین حال آن‌ها نیز مجبور به همراهی با آمریکا در احیای برجام هستند و سیاست مهار ایران را به عنوان نوعی همکاری با ایران دنبال می‌‌کنند.