هیچ‌کاره بودن رئیس‌جمهور صحت ندارد

محمد فاضلی استاد دانشگاه شهید بهشتی  می‌شنویم که «رئیس‌جمهور هیچ‌کاره است.» این گزاره صحت ندارد؛ و به همان‌اندازه این گزاره که رئیس‌جمهور اختیاردار اجرای برنامه‌ها و اهدافش است، صحیح نیست. چند دلیل: یک: رئیس‌جمهور یک نفر نیست، بلکه مدیر شبکه‌ای از آدم‌هاست. کیفیت افکار، ایده‌ها و توانمندی‌های این شبکه، اثر تعیین‌کننده‌ای دارد. ایدئولوژی و جهت‌گیری آن‌ها هم اثرگذار است. شبکه آدم‌های احمدی‌نژاد و خاتمی فرق می‌کردند و تفاوت عملکردها محصول تفاوت این شبکه است. دو: رئیس‌جمهور، کنشگر با قدرت ثابت نیست. مقداری اختیارات و قدرت برای رئیس‌جمهور از قبل تعریف شده، و نوع و کیفیت بهره‌گیری از قدرت تعریف‌شده، به علاوه ساختن صورت‌هایی از قدرت که تعریف نشده‌اند - نظیر قدرت ناشی از ارتباط‌گیری صحیح با مردم، ناشی از اعتمادسازی، ناشی از موفقیت پله پله در برخی عرصه‌ها و ...- از قبل تعریف نشده است؛ بلکه رئیس‌جمهور آن‌ها را می‌سازد. سه: رئیس‌جمهور مدیر هدایت‌کننده هزاران نفر مدیری است که به‌کار می‌گمارد، تنظیم‌کننده روابط و جریان‌های قدرت موثر بر صدها هزار میلیارد تومان منابع مالی، قدرت اثرگذار بر تعریف روابط خارجی (در چارچوب، تعامل یا تعریف دستور کار برای شورای عالی امنیت ملی)، و دارای قدرت نهادسازی است. چند مثال در این باره: محمود احمدی‌نژاد تعریف‌کننده و پیش‌برنده تأثیرگذار مسکن مهر، هدفمندی یارانه‌ها و ریل‌هایی در سیاست خارجی است. اثرات این سه کار وی تا دهه‌ها ایران را متأثر می‌سازد. حسن روحانی نیروی موثر بر شکل‌گیری برجام است - بخواهیم یا نخواهیم - و هر دولتی در آینده هم ناگزیر از پذیرش میراث اوست. آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی با برنامه تعدیل اقتصادی و محمد خاتمی با دستور کار توسعه سیاسی و شماری دستاوردهای اقتصادی مهم بر تاریخ ایران اثر گذاشته‌اند. وزیری نظیر آذری‌جهرمی با همراهی رئیس‌جمهور حسن روحانی بر روند توسعه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در ایران اثر گذاشته  و حسن قاضی‌زاده‌هاشمی با اجرای طرح تحول سلامت بر سرنوشت نظام سلامت و حتی نظام بودجه‌ریزی این کشور اثری ماندگار - کاری به خوب و بدش ندارم‌- گذاشته است. درخصوص بقیه مقامات ارشد نیز می‌توان چنین اثرگذاری‌هایی را سراغ گرفت. چهار: قدرت یک رئیس‌جمهور در میزان توانایی برای «ساختن روح یک ملت» تعریف می‌شود. رئیس‌جمهور فرصت دارد هر لحظه که اراده کند با مردم سخن بگوید، در فضای مجازی باشد، در رسانه‌های معتبر خارجی سرمقاله بنویسد، توئیت‌های مهم بزند، و حتی عکس‌هایی از او منتشر شود که معناهای مهم داشته باشد. او شکل‌دهنده یک نظام ارتباطی است و ارتباط‌گیری بر محور زبان و نمادها یکی از بزرگ‌ترین دارایی‌ها و اختیاری است که به رئیس‌جمهور داده می‌شود تا قدرت بسازد و روح یک ملت را تعریف کند. بنابراین حرف زدن رئیس‌جمهور مهم است. پنج: رئیس‌جمهور می‌تواند بنیانگذار باشد، بنیانگذار ایده‌های مهم،... ادامه صفحه 6