مصرف و صادرات محصولات معدنی در مسیر رشد
گروه صنعت و تجارت: ایران از نظر ذخایر شناسایی شده که سابقه آن مربوط به نیم قرن گذشته است، در بین ۱۵ کشور شاخص جهان جای دارد و نزدیک به ۶۰ میلیارد تن ذخیره معدنی که نزدیک به ۴۰ میلیارد تن آن قطعی و بقیه احتمالی است، شاخصی که به عنوان یک کشور معدنی محسوب می‌شود. بررسی گزارش های آماری منتشر شده نشان می دهد که صادرات و مصرف محصولات معدنی و صنایع معدنی با شروع سال جدید در مسیر رشد قرار گرفته اند. بررسی آمارهای رسمی حاکی از صادرات بیش از ۶۶۷ میلیون دلاری محصولات حوزه معدن و صنایع معدنی در نخستین ماه سال ۱۴۰۰ است که در هم‌سنجی با پارسال رشد ۱۹۳ درصدی نشان می‌دهد. همچنین میزان مصرف محصولات فولادی در کشور طی فروردین ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۸ درصد افزایش یافت. این در حالی است که گزارش های مختلف نشان می دهد که ایران طی یک سال گذشته با ادامه مسیر رشد، در میان 10 کشور برتر تولیدکننده فولاد جهان قرار گرفته است. ایران در حالی در بین کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد جهان قرار دارد که بر برنامه تولید فولاد به میزان ۵۵ میلیون تن تا سال ۱۴۰۴ پافشاری می کند.
با توجه به رشد تولید فولاد کشور در دهه ۹۰ (سه برابر شدن تولید در ۱۰ سال اخیر) می‌توان نتیجه گرفت که صنعت فولاد در این سال‌ها نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در آن صورت گرفته است. این در حالی است که رشد تولید سنگآهن به‌عنوان ماده اولیه فولادسازی و میزان سرمایه‌گذاری در این صنعت برای کشف پهنه‌های بیشتر به‌هیچ‌عنوان متناسب با صنعت فولادسازی نبوده و نیست، به‌طوری‌که در سال‌های اخیر همواره کمبود سنگآهن و آهن اسفنجی از طرفی و از سوی دیگر ممنوعیت صادرات آن و سهمیه‌بندی برای واحدهای تولید را شاهد بودیم. دلیل ناهمگونی و عدم سرمایه‌گذاری در این بخش را می‌توان اشتباه سیاست‌گذار مبنی بر عدم آزادسازی قیمت‌های زنجیره فولاد دانست که رانت تامین مواد اولیه ارزان را به شرکت‌های فولادساز تزریق کرده و موجب شده تا طرح‌های فولادسازی همواره از طرح‌های تولید سنگآهن یا کنسانتره جذاب‌تر شوند و این زنجیره به سمت تولید بیشتر فولاد توسعه یابد.
رشد مصرف محصولات فولادی در فروردین
بررسی ها نشان می دهد که میزان مصرف محصولات فولادی در کشور طی فروردین 1400 نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 8 درصد افزایش یافت. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گزارشی اعلام کرده است که در نخستین ماه امسال، یک میلیون و 521 هزار تن انواع محصولات فولادی (تیرآهن، میلگرد، ناودانی، نبشی، انواع ورق و غیره) در کشور مصرف شد. این رقم در مدت مشابه سال گذشته، یک میلیون و 410 هزار تن بود. همچنین براساس این گزارش طی ماه فروردین امسال، 2 میلیون و 239 هزار تن شمش فولادی (اسلب، بیلت و بلوم) در کشور مصرف شد که در مقایسه با میزان مصرف مدت مشابه سال گذشته (2 میلیون و 101 هزار تن)، حاکی از رشد 7 درصدی است. میزان مصرف آهن اسفنجی نیز طی نخستین ماه 1400 با 13 درصد افزایش، به 2 میلیون و 956 هزار تن رسید. این رقم در مدت مشابه سال گذشته، 2 میلیون و 606 هزار تن بود.
رشد پرشتاب صادرات محصولات معدنی
بررسی آمارهای رسمی حاکی از صادرات بیش از ۶۶۷ میلیون دلاری محصولات حوزه معدن و صنایع معدنی در نخستین ماه سال ۱۴۰۰ است که در هم‌سنجی با پارسال رشد ۱۹۳ درصدی نشان می‌دهد. در نخستین ماه سال جاری بیش از چهار میلیون و ۳۹۳ هزار تن انواع محصولات حوزه معدن و صنایع معدنی به ارزش ۶۶۷ میلیون و ۵۸۱ هزار و ۳۴۷ دلار صادر شد. بیشترین میزان صادرات در این مدت مربوط به زنجیره فولاد و محصولات فولادی مرتبط با ۴۰۶ میلیون و ۳۴۸ هزار دلار بود که ۶۰.۸ درصد صادرات را به خود اختصاص داد. صادرات زنجیره فولاد در مقایسه با فروردین‌ماه پارسال رشد ۲۰۳ درصدی داشته است. رتبه دوم صادرات در این مدت به مس و محصولات پایین‌دستی رسید. کارخانجات ایرانی در فروردین‌ماه بیش از ۵۵ میلیون و ۶۸۰ هزار دلار مس و محصولات پایین‌دستی صادر کردند که حاکی از رشد ۱۷۷ درصدی است.
همچنین «سایر معدن و صنایع معدنی» با ۵۴.۸ میلیون دلار (رشد ۲۵۶ درصدی)، زنجیره سیمان با ۴۴.۵ میلیون دلار (رشد ۶۵ درصدی)، زنجیره آلومینیوم و محصولات با ۲۷.۵ میلیون دلار (رشد ۲۴۸ درصدی)، زنجیره روی با ۲۴ میلیون دلار (رشد ۲۷۷ درصدی)، آهن اسفنجی با ۱۵.۷ میلیون دلار (رشد ۲۹۲ درصدی)، سنگ آهن دانه‌بندی با ۱۴.۶ میلیون دلار (رشد ۶۰۲ درصدی)، انواع سنگ و محصولات مرتبط با ۱۱.۲ میلیون دلار (رشد ۲۳۰ درصدی) و زنجیره سرب با ۳.۴۸ میلیون دلار (رشد ۴۶۱ درصدی) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. همچنین بیشترین میزان رشد صادرات با ۲ هزار و ۳۸ درصد متعلق به انواع محصولات سفال، آجر، سرامیک و کاشی بود. در فروردین‌ماه امسال بیش از چهار هزار و ۱۷۱ تن از این محصولات به ارزش ۲.۵ میلیون دلار صادر شد.
از سوی دیگر برخی گزارش ها حاکی از آن است که ذهنیت تورمی در بازار مقاطع فولادی رسوخ کرده است؛ این در حالی است که تقاضای محدودی در بازار این محصولات به چشم می‌خورد و همین موضوع باعث می‌شود تا قیمت مقاطع فولادی پتانسیل چندانی برای رشد نرخ نداشته باشد. اما شرایط در بازار مواد اولیه متفاوت بوده و رونق در معاملات این بخش به شکل برجسته‌ای خودنمایی می‌کند. با این حال عرضه تمامی حلقه های زنجیره فولاد در بازار فیزیکی بورس کالا موضوع مهمی بود که در اردیبهشت‌ماه امسال رقم خورد. پس از آنکه در روزهای پایانی سال گذشته رینگ حراج باز بورس کالا میزبان سنگآهن، کنسانتره و گندله بود، طی هفته های گذشته پس از گذشت حدود دو سال مجددا آهن اسفنجی در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه شد و به این ترتیب این بازار میزبان تمامی حلقه‌های تولید زنجیره فولاد در کشور بود. البته در حال حاضر حلقه‌های ابتدایی زنجیره الزامی به عرضه تمامی محصول در بورس کالا ندارند و تنها قرار شده با عرضه بخشی از محصولات حلقه‌های ابتدایی زنجیره فولاد در این بازار، کشف نرخ به شکلی شفاف و رقابتی تعیین شود.
