نمره قبولی نظرسنجی کیو

محمدرضا محمدی - نظرسنجی‌ها بهترین منبع مستقیم کسب اطلاعات در خصوص افکار عمومی هستند و به دلیل ارزش‌ بالای خبری‌شان و گزارشی که از واقعیت ارائه می‌دهند، به طور فزاینده در چند دهه گذشته مورد توجه سیاست‌گذاران، تصمیم‌گیران، فعالان رسانه و مردم عادی قرار گرفته‌اند. با این حال آن چه مرز بین نظرسنجی معتبر و غیرمعتبر را روشن می‌کند، ملاحظات علمی در اجرای نظرسنجی و تحلیل و گزارش آن است. شبه نظرسنجی‌های غیرعلمی، گسترده و سرگرم کننده‌اند، اما نمی‌توانند تصویری صادقانه از واقعیت را پیش روی مخاطب قرار دهند. مرکز افکارسنجی کیو به منظور ارائه تصویری دقیق از افکار عمومی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، چندین موج نظرسنجی در مقیاس ملی و با در نظر گرفتن حداکثر ملاحظات علمی را پیش روی مخاطبان قرار داد. اکنون با اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری، فرصتی مناسب برای بررسی میزان توفیق این نظرسنجی‌ها در پیش‌بینی رفتار مردم در انتخابات ریاست جمهوری فراهم آمده است. در مرور این نتایج تلاش خواهد شد تا در حد امکان، معیاری قابل سنجش برای ارزیابی دقت علمی نظرسنجی‌ها ارائه شود.
 
میزان مشارکت یکی از مهم‌ترین یافته‌های نظرسنجی انتخابات، پیش‌بینی میزان مشارکت است. مرکز افکارسنجی کیو با بررسی میزان تمایل افراد به شرکت در انتخابات ریاست جمهوری از اسفند 99 تا 27 خرداد، یعنی یک روز مانده به انتخابات ریاست جمهوری، برآورد میزان مشارکت در انتخابات را در آخرین پیمایش ملی خود، 49 درصد اعلام کرد. با اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری و اعلام نرخ مشارکت 48.8 درصد، مشخص شد این پیش‌بینی از دقت بسیار بالایی برخوردار بوده است.باید به این نکته توجه داشت که یافته‌های هر نظرسنجی حاشیه خطای مشخصی نیز دارد، به همین دلیل اگر چند بار یک نظرسنجی را تکرار یا همزمان چند نظرسنجی را با شرایط یکسان برگزار کنیم، با فرض رعایت ملاحظات علمی، اعداد به دست آمده در بازه مشخصی (که همان حاشیه خطای نظرسنجی است) نوسان خواهند داشت. بنابراین در مقایسه یافته‌های نظرسنجی‌های مختلف، باید این حاشیه خطا را در نظر گرفت. به عنوان مثال با فرض این که حاشیه خطای یک نظرسنجی 4 درصد باشد، چنان چه پیش‌بینی میزان مشارکت، 4 درصد کمتر یا بیشتر از نرخ قطعی مشارکت برآورد شده باشد، قابل قبول خواهد بود.بر خلاف تصور رایج، بالا بودن حجم نمونه، عامل اصلی در دقت یک نظرسنجی نیست. اعتبار یک نظرسنجی علمی در مقیاس ملی، در گرو آن است که توزیع نمونه کاملاً متناسب با جمعیت استان‌های کشور صورت گرفته باشد. با توجه به این که حدود ۲۵ درصد جمعیت کشور ساکن روستا، حدود ۳۸ درصد ساکن مراکز استان و حدود ۳۷ درصد نیز ساکن دیگر شهرها هستند، حجم نمونه در نظرسنجی‌های کیو با همین نسبت بین این طبقات توزیع شده است. علاوه بر این، از آن جایی که نیمی از جمعیت کشور را مردان و نیمی دیگر را زنان تشکیل می‌دهند، در هر یک از طبقات اشاره شده، نیمی از حجم نمونه به مردان و نیمی از آن به زنان اختصاص یافته است. به عبارتی حداکثر دقت در توزیع حجم نمونه لحاظ شده است. رعایت نکردن هر یک از این ملاحظات، از دقت نتایج می کاهد و اعتبار نظرسنجی را زیر سوال می برد. میزان آرای نامزدها برآورد میزان آمار نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، از دیگر یافته‌های اصلی نظرسنجی‌های انتخاباتی است. البته این برآورد در شرایطی که انتخابات در وضعیتی دو قطبی قرار داشته باشد با چالش‌های بیشتری روبه روست. بر اساس آخرین برآورد مرکز افکارسنجی کیو، در آخرین روز انتخابات ریاست جمهوری، ابراهیم رئیسی با اختلاف زیاد نسبت به دیگر نامزدها در صدر قرار داشت. با اعلام نتایج قطعی انتخابات ریاست جمهوری مشخص شد، سید ابراهیم رئیسی با کسب حدود 62 درصد آرای مشارکت کنندگان، پیروز انتخابات ریاست جمهوری است. همچنین مقایسه پیش‌بینی آخرین نظرسنجی کیو با نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری، نشان داد اغلب آرای سرگردان، سرانجام به صورت رای باطله به صندوق رای انداخته شده‌اند.