ابزاری برای حمایت شهروندان در برابر آثار منفی رسانه‌ها

دکترمصطفی عباسی‪-‬ با ورود به قرن بیست و یکم مصادف با وقوع انقلاب ارتباطی و اطلاعاتی، افراد جامعه تحت تاثیر بمباران‌های رسانه‌ای قرار دارند و رسانه‌های عصر حاضر نقشی عمده در شکل‌گیری رفتار، عقاید، عواطف و به خصوص روابط فردی و اجتماعی بازی می‌کنند. اکنون سواد رسانه‌ای به عنوان یکی از کارآمدترین ابزارهای نظارتی طرف توجه بسیاری از کشورها است و افزایش نظام‌های اطلاعاتی و ارتباطی، ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای در افراد جامعه را بیش از پیش نمایانگر می‌سازد چرا که پیام‌های تولید شده توسط رسانه‌های مختلف در سرتاسر جهان مخاطبان را دچار نوعی سردرگمی و تردید در انتخاب و گزینش پیام‌های دریافتی می‌نماید.
با به‌کارگیری سواد رسانه‌ای، تسلط فرد در فهم خروجی رسانه افزایش یافته به این ترتیب فرد به خوبی می‌داند از رسانه چه می‌خواهد و فعالانه به ارزیابی نقادانه محتوای آن می‌پردازد تا معنای پیام‌هایی با قابلیت‌های اثرگذاری بر سبک زندگی خود را دریابد. به این منظور یادگیری و افزایش سواد رسانه‌ای به عنوان مهارت و استفاده از رسانه‌های دیجتیال به عنوان یکی از تکنیک‌های نوین ارتباطی ضروری است.
سواد رسانه‌ای به مجموعه‌ای از دانش گفته می‌شود که به شما کمک می‌کند تا بتوانید در یک محیط رسانه‌ای نظیر اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون و غیره پیام‌های شبکه‌های رسانه‌ای را دریافت کرده و درک مرتبط با این سواد داشته باشید. پس می‌توان گفت که سواد رسانه ای، یک نوع درک همراه با مهارت است که به شما کمک می‌کند در مورد یک خبر یا یک پیام واکنش مناسب را داشته باشید. تاثیر سواد رسانه‌ای امروزه بر کسی پوشیده نیست و بسیاری از کسانی که می‌خواهند یک جامعه را تحت تاثیر قرار دهند، از رسانه استفاده می‌کنند. همین امر سبب می‌شود تا اهمیت درک تاثیر سواد رسانه‌ای بر سبک زندگی بیش از پیش مورد بحث قرار گیرد.
هر فرد بر اساس نوع اعتقادات خود در زمینه‌های مذهبی، سیاسی، جغرافیایی و غیره ارزش‌های زندگی خود را تنظیم می‌کند. تاثیر سواد رسانه‌ای در آن است که جلو از بین رفتن ارزش‌ها را بگیرد. در واقع اگر مهارت سواد رسانه‌ای داشته باشید، می‌توانید به راحتی در رسانه‌های جمعی و خصوصی به محتوایی دسترسی پیدا کنید که در واقع رشد و تعالی ارزش‌های شما را به همراه دارد. نکته حائز اهمیت در این زمینه آن است که گاها ارزش‌ها به مرور زمان نیاز به تغییر دارند. برای مثال اشخاصی که در گذشته زندگی گروهی در یک خانه را ارزش می‌پنداشتند، لازم است که با درک ارزش‌های روز جامعه، خود را با شرایط جدید وفق دهند که در این زمینه سواد رسانه‌ای و تاثیر سواد رسانه‌ای بر سبک زندگی می‌تواند جوابگو باشد.
امروزه علاوه بر تربیت شهروندی برای یک جامعه ملی، نیاز آماده‌سازی شهروندان برای زندگی در جامعه جهانی به صورت یک ضرورت تربیتی درآمده است. آموزش سواد رسانه‌ای به شهروندان در عصر جهانی شدن، مفهومی کلی است که به مطالعات رسانه ای، فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، سیاسی و تکنولوژیکی وابسته است و می‌توان آن را به آموزش شیوه‌های بهتر زندگی کردن در عصر اطلاعات و ارتباطات که به طور خاص در یک جامعه و به طور عام در جامعه جهانی می‌توان اطلاق کرد. سواد رسانه‌ای به عنوان ابزاری برای حمایت شهروندان در برابر آثار منفی رسانه‌های جمعی است؛ که چارچوبی را جهت دسترسی، تحلیل، ارزیابی و خلق پیام‌ها به اشکال مختلف از چاپ گرفته تا اینترنت، فراهم می‌نماید. سواد رسانه‌ای رویکردی آموزشی در قرن بیست و یکم محسوب می‌گردد. چرا که سواد رسانه‌ای درکی را از نقش رسانه در اجتماع شکل می‌دهد و کسب مهارت‌های ضروری تحقیق و بیان عقاید شخصی را برای شهروندان در عصر جهانی‌شدن ضروری می‌داند.