آتش قاچاق در خرمن علوفه!

رعیت نواز - وضعیت خوراک دام این روزها بحرانی است و صحبت هایی در خصوص قاچاق کاه و علوفه به کشورهایی مانند ترکیه، عراق، امارات و ... مطرح می شود. این در حالی است که با توجه به خشکسالی در کشورمان و نبود برنامه ریزی برای تامین علوفه دام، متاسفانه دام های سبک و سنگین به دلیل گرانی و همچنین کمبود علوفه راهی کشتارگاه می شوند که در آینده نزدیک عواقب جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت. گفته می شود یونجه و کاه تا بیش از سه برابر نسبت به تابستان سال گذشته افزایش قیمت داشته اند و با وجود گرانی به ندرت پیدا می شوند. این موضوع باعث شده دیگر نگهداری دام‌ برای دامداران صرفه اقتصادی نداشته باشد و سن کشتار دام سبک و سنگین کاهش پیدا کند. در گزارش امروز سعی کرده ایم به دلایل کاهش علوفه و چگونگی قاچاق آن بپردازیم.
تاثیر کم بارشی بر کمبود علوفه
آغاز فصل بهار در بین قشر‌های مختلف جامعه از شروع کار و تلاش برای ساختن سالی پر خیر و برکت خبر می‌دهد. در این بین عشایر نیز به عنوان قشر تولید کننده، در این فصل اقدام به تامین نیاز دام‌های خود و ذخیره کاه وکلش مزارع برداشت شده می‌کنند. امسال اما خشکسالی و کمبود بارش‌ها موجب سرسبز نبودن رویشگاه‌های طبیعی شد و عشایر هم باید برای دام های شان علوفه و کاه تهیه می کردند  اما این خشکسالی خسارت چشمگیری به بخش کشاورزی وارد کرد تا آن جا که باعث شد کار دامداران و عشایر برای تامین خوراک مورد نیاز احشام سخت و سخت تر شود. از لحاظ اقتصادی، کمبود یک کالا یا محصول همیشه دو نتیجه را به همراه دارد، یکی افزایش قیمت آن و دیگری انحصار و پیدایش سودجویان و دلالانی که سعی در جمع آوری حداکثری و فروش حداقلی آن محصول دارند.
گرانی بیش از 3 برابری کاه و یونجه در یک سال
همان طور که گفتیم کم بارشی در زمستان و بهار امسال باعث کمبود علوفه شده و همین کمبود علوفه گرانی آن را در پی داشته است. برای این که از قیمت روز علوفه باخبر شویم، با یکی از فروشندگان عمده علوفه تماس گرفتیم. او که فقط «کاه گندمی»  برای فروش داشت، قیمت آن را کیلویی 3550 تومان اعلام کرد که نسبت به سال گذشته حدود 5 برابر افزایش داشته است. تابستان سال گذشته کاه با قیمت 700 تومان به فروش می رسید. البته پیش از این هم رئیس اتحادیه دامداران استان فارس در گفت‌و‌گویی، مشکلات به وجود آمده در تامین خوراک دام برای دامداران را مسئله اصلی تعطیلی بسیاری از دامداری ها قلمداد کرده بود.


دلالان علوفه یار دیگر خشکسالی!
با کمبود و البته افزایش قیمت علوفه برخی سودجویان و دلالان شروع به دپوی کاه و یونجه در انبارهای خود کرده اند تا بتوانند در نیمه دوم سال که علوفه کمتر پیدا می شود، آن را با قیمت های بیشتری به دامداران بفروشند. یکی از دامداران به ما درباره این مشکل می گوید: «هرچند خشکسالی باعث تولید محصولات کشاورزی و خوراک دام شده اما بدتر از خشکسالی، دلالانی هستند که نهاده های دامی وارداتی، کاه، یونجه و باقی مانده محصولات کشاورزی را انبار می کنند تا سود بیشتری ببرند و کاری از دست دامدار بر نمی آید جز این که فکری برای ذبح دام هایش بکند چون با این روند دیگر نگهداری دام صرفه اقتصادی ندارد.» یکی از فعالان عرصه کشاورزی هم با اشاره به نقش دلالان در حوزه توزیع نهاده‌های دامی اظهار کرد: «وجود دلالان در بازار خرید نهاده‌های دامی باعث شده‌ است دامداران و عشایر با مشکل کمبود نهاده  یا افزایش قیمت مواجه شوند و در صورت ادامه مشکلات، عشایر و دامداران مجبور به فروش دام با قیمت ارزان خواهند بود و این موضوع نتیجه‌ای جز کاهش رونق تولید گوشت قرمز و افزایش جمعیت بیکار رادر آینده در پی نخواهد داشت.» البته مدیر عامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی دامداران ایران هم گفته است: «قیمت کاه و یونجه لحظه به لحظه تغییر می‌کند و بسیاری از سودجویان آن را در انبارها دپو کرده‌اند و  ما با همکاری فرمانداری‌ و نیروی انتظامی استان‌ها به دنبال آزادسازی انبارهای احتکار هستیم.» متاسفانه وزارت جهاد کشاورزی که باید با نظارت و تنظیم بازار از این دلال بازی ها که به زیان تولید کننده ها و دامداران تمام می شود، جلوگیری کند تاکنون عکس العمل خاصی نداشته است.
قاچاق علوفه به کشورهای همسایه
در حالی که مدت ‌هاست قاچاق دام زنده رسانه‌ای شده و گفته می‌شود هنوز هم ادامه دارد، خبر قاچاق علوفه هم مطرح شد. هر چند به تازگی صحبت از قاچاق معکوس نهاده های دامی وارد شده با ارز 4200 تومانی به کشورهای دیگر به میان آمده اما این بار رئیس اتحادیه سراسری دامداران مدعی شده است با توجه به خشکسالی و نبود برنامه‌ریزی مسئولان، کاه به عراق و ترکیه قاچاق می‌شود و گاوهای باردار به دلیل کمبود خوراک دام راهی کشتارگاه می‌شوند. پیش از این هم تجارت نیوز مدعی شده بود که کاه و یونجه کشاورزان با لنج به کشورهای عربی قاچاق می شود.
چگونگی قاچاق علوفه
از دی سال 98 صادرات کاه و کلش و یونجه به دیگر کشورها ممنوع شده است اما همان طور که پیش از این خواندید، به تازگی خبرهایی درباره قاچاق کاه و یونجه به کشورهای همسایه شنیده می شود.  در آخرین خبر اعلام شد یک کامیون با 55 تن علوفه که قصد داشته از مرز خارج شود کشف و ضبط شده است. اما این سوال به وجود می آید که چطور می شود علوفه که حجم زیادی را هم اشغال می کند، به راحتی به کشورهای دیگر قاچاق کرد؟ برخی مدعی بودند از مبادی غیر رسمی این اتفاق می افتد با این حال شاهپور علایی مقدم، رئیس سازمان امور عشایر ایران، درباره خبر قاچاق علوفه گفته است: «طی بازرسی‌هایی که از کلیه مسیرهای شبکه توزیع انجام دادیم، هیچ گزارشی مبنی بر قاچاق علوفه از بخش عشایری نداشتیم و اگر چنین موردی اتفاق بیفتد قطعا بررسی و پیگیری خواهیم کرد.»
قیمت جهانی کاه و یونجه
برای این که بدانیم قاچاق علوفه چه سودی برای قاچاقچیان به همراه دارد باید در ابتدا قیمت جهانی علوفه را به دست بیاوریم. سایت انجمن بازرگانان انگلیس قیمت جهانی کاه را بین 300 تا 330 دلار در هر تن اعلام کرده است که با توجه به قیمت دلار 24 هزار تومانی هر تن کاه در بازار جهانی بین هفت تا هشت میلیون تومان تمام می شود. یکی از فروشندگان کاه و علوفه درباره قیمت خرید کاه از کشاورزان به خبرنگار ما می گوید: «هر تن کاه از کشاورز چیزی بین 2 تا 2.5 میلیون خریداری می شود.» این بدان معناست که هر تن کاه برای قاچاقچیان چیزی حدود چهار برابر سود به همراه خواهد داشت.
عواقب کمبود علوفه
همان طور که پیش از این گفتیم، نبود و البته گرانی علوفه باعث شده دیگر نگهداری دام برای دامداران به صرفه نباشد و آن ها اقدام به کشتار  یا فروش دام های شان کنند که هر کدام می تواند عواقبی در پی داشته باشد. یکی از اتفاق‌هایی که در چند سال گذشته شاهدش بوده ایم قاچاق دام مولد از کشورمان به کشورهای همسایه بوده است؛ اما حالا قاچاق علوفه باعث شده تا دامداران به فکر کشتار دام های مولدشان هم باشند. در همین زمینه رئیس اتحادیه سراسری دامداران به مهر گفته است: «با توجه به خشکسالی و نبود برنامه‌ریزی مسئولان، کاه به عراق و ترکیه قاچاق می‌شود و گاوهای باردار به دلیل کمبود خوراک دام راهی کشتارگاه می‌شوند.» این اتفاق می تواند در آینده ای نزدیک باعث کمبود شیر و گوشت قرمز در کشور شود که زنگ خطر بزرگی برای مسئولان است که باید برای آن فکری کنند.