روزنامه آفتاب یزد
1400/04/07
مذاکرات وین در بلاتکلیفی
بگو - مگوهای برجامی در محافل داخلی بالاگرفته است در حالی که عراقچی می‌گوید: «وقت تصمیم‌گیری است» اما رئیس پارلمان معتقد است: «مهلت آژانس به پایان رسیده و قرار نیست تمدید شود.» سخنگوی کمیسیون امنیت ملی نیز می‌گوید: «هیچ فایلی به آژانس داده نخواهد شد.» مجموع این حرف‌ها با ضد و نقیض‌هایی که از وین و واشنگتن مخابره میشود خبر از یک «بلاتکلیفی» می‌دهد اما بصیری استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان می‌گوید: «طرفین در حال ایجاد فضایی هستند تا بتوانند امتیاز بیشتری نصیب خود کنند.» این استاد دانشگاه با تاکید بر این مسئله که راه مذاکره، مسیری پیموده شده و برگشت ناپذیر است؛ مواضع برجامی مجلس و برخی مقامات غیرمرتبط با مسائل هسته‌ای را «تاکتیکی» می‌داند نه «استراتژیک» مگر آن که شورای عالی امنیت ملی یا یکی از مقامات ارشد وزارت امور خارجه، سازمان انرژی اتمی یا شخص حسن روحانی آن را تایید کند. بصیری البته خاطرنشان می‌کند تردید نکنید طرف غربی فرصت به دست آمده را آسان از دست نداده اما می‌خواهد با دولتی به توافق برسد که دولت پس از او نتواند یک ماه نشده زیر میز بزند و توافق را تعلیق کند!آفتاب یزد - رضا بردستانی: مهلت تفاهم جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایان رسیده است. رافائل گروسی روز جمعه، چهارم خرداد رسما از ایران درخواست کرده بود مواضع خود را درباره تمدید یاعدم تمدید مهلت همکاری آن کشور با آژانس را به اطلاع او برساند.
در چنین شرایطی، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است که مهلت سه‌ماهه تفاهم ایران با آژانس به پایان رسیده و در حال حاضر برنامه‌ای برای تمدید آن وجود ندارد. پس از دیدار و گفت‌وگوی رافائل گروسی با علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران قرار بر آن شد که جمهوری اسلامی برای مدت سه ماه دوربین‌های آژانس را از مدار خارج نکند و همچنین اطلاعات مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای خود را ضبط و ثبت کرده و هرگاه توافق بر سر مناقشه هسته‌ای با ایران حاصل شد، این فیلم‌ها و اطلاعات را در اختیار آژانس قرار دهد. قالیباف اما تاکید کرد که فیلم‌ها و اطلاعات مربوط به سایت‌های هسته‌ای به آژانس تحویل داده نمی‌شود.
«محمود عباس زاده مشکینی» سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس جمهوری اسلامی ایران نیز تاکید کرد که آمریکا نمی‌تواند به تهران، شرط تحمیل کند.
مشکینی به شبکه خبری المسیره گفت: «آمریکا حق ندارد، شروط خود را بر ما تحمیل کند؛ زیرا [آمریکا] توافق [هسته‌ای] را نقض کرد و ایران در این مسئله، ذی حق است». وی تاکید کرد، اظهارات آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا، در راستای جنگ روانی و به منظور کسب امتیاز است. این مسئول ایرانی خاطرنشان کرد، آمریکا حق ندارد در توافق هسته‌ای، «چیزی از ما درخواست کند؛ زیرا این کشور، بیشتر از ما به این توافق نیاز دارد». مشکینی تصریح کرد، خط قرمز ایران در توافق هسته‌ای، لغو تمام تحریمها و اطمینان یافتن از لغو آن است و پس از آن، تهران، تعهدات خود را اجرایی خواهد کرد. وی بر این باور است که آمریکایی ها، قابل اعتماد نیستند و «ما حق داریم برای‌عدم خروج مجدد از این توافق، درخواست ضمانت کنیم». سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پایان تاکید کرد: «در صورت‌عدم لغو تحریمها، نه تنها فایل‌ها و عکس‌ها را در اختیارشان قرار نخواهیم داد، بلکه دوربینها را نیز خاموش خواهیم کرد».
> ایران تصمیم سخت خود را گرفته است
دیگر مسئول ایرانی اما سیدعباس عراقچی، مقام ارشد مذاکره‌کننده است که با اشاره به نشست خود با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، گفت: فرصت مجددی پیدا شد تا در کمیسیون امنیت ملی حضور پیدا کنم و درباره آخرین وضعیت مذاکرات وین، مباحث مطرح در تهران، نظرات و پیشنهادات با نمایندگان کمیسیون صحبت کنم.
عراقچی معتقد است: جلسات با نمایندگان به پدید آمدن تفاهم و اجماع ملی کمک می‌کند. مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در وین در ادامه یادآور شد: تعامل بسیار خوبی صورت گرفت البته این مراودات از قبل هم وجود داشت و با نمایندگان تبادل نظر داشتیم. اما بازهم برخی از نمایندگان پیشنهادات خوبی مطرح کردند، بعضا سوالاتی داشتند که پاسخ داده شد. این جلسات به پدید آمدن تفاهم و اجماع ملی کمک می‌کند.
عراقچی در ادامه پیرامون نتایج مذاکرات وین، اظهار کرد: تاکنون ۶ دور مذاکرات با ۴+۱ انجام گرفته است و تقریبا به مراحل پایانی نزدیک شدیم، یک سری مسائل باقی مانده که مذاکره درباره آن‌ها به اندازه کافی صورت گرفته است و زمان تصمیم‌گیری کشورها فرا رسیده است. وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران قبلا تصمیمات سخت خود را گرفته است؛ زمانی که ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شد و ایران تصمیم گرفت در برجام بماند، تصمیم بزرگ و سخت ایران بود که منجر به حفظ برجام تا الان شده است. در حال حاضر نوبت طرف‌های مقابل است و با توجه به مذاکراتی که داشتیم باید تصمیم بگیرند و در مورد احیا مجدد برجام به جمع‌بندی برسند تا توافق حاصل شود. مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در وین در پایان تاکید کرد: زمان تصمیم‌گیری برای همه طرف‌های برجام است و کشورهای مقابل باید تصمیمات سخت خود را بگیرند.
> ظاهراً بحث اصلی، توافق با دولت جدید است
پیرامون آخرین تحولات برجامی با محمدعلی بصیری استاد روابط بین‌الملل به گفتگو پرداختیم که در ادامه این گفتگو را با هم مرور می‌کنیم:
با تعیینِ تکلیف دولت سیزدهم و خط مش‌های آن و نزدیکی آن به بخشی از جریان اصولگرا صحبت‌ها در باره‌ی برجام شروع شده است. امروز مجلس مواضعی درباره برجام داشت از آن طرف مذاکرات وین بسیار کند پیش می‌رود آمریکایی‌ها یک روز می‌گویند بخشی از تحریمها را برمی داریم یک روز می‌گویند تضمین نمی‌دهیم. در هر صورت اخبار، اخبار خوبی نیست. با توجه به موضع مجلس که موضع تندی هم بوده است که مهلت را تمدید نمی‌کنیم و فیلم‌ها را تحویل آژانس نمی‌دهیم و این می‌تواند به منزله پایان همکاری ایران و آژانس بین‌المللی هسته‌ای باشد. به نظر شما فرجام این برجام قبل از تغییر و تحول در دولت روشن خواهد شد یا بنا بر گفته‌هایی که خیلی هم قوی است هر گونه مذاکره و توافقی به دولت سیزدهم موکول میشود؟
دو تحلیل وجود دارد. یک تحلیل این بود که مذاکرات بین ایران و ۴+۱ با واسطه آمریکا به توافق پایه‌ای دست پیدا کرده و برای اعلام آن تصمیم‌گیری نشده بود که در دولت قبل یا در دولت جدید بیان شود. ظاهرا روندی که دارد پیش می‌رود به سمت دولت جدید است اما اینکه فرجام و خروجی این توافق با مواضعی که رئیس جمهور منتخب دارد چه میشود با توجه به یک دست شدن حکومت در داخل کشور از درون راحت‌تر مباحث برجامی به پیش می‌رود یعنی سیاست‌های ضد و نقیض و خنثی‌کننده مثل قبل کمتر در داخل باعث ایجاد مانع است. از این لحاظ شاید بتوان به قضیه نگاه مثبت داشت اما در ارتباط اعضای برجام مقاومت از طرف اعضای برجام خصوصا آمریکایی‌ها بیشتر میشود و امتیاز دهی حداقل خواهد شد. این در حرکت‌ها و صحبت‌های آن مشخص است. چون به هر صورت مواضع دولت جدید و مجلس نسبت به دولت قبل سرسختانه‌تر است و این باعث مقاومت و موضع منفی بیشتر غرب خواهد شد. در کل آینده برجام این است که اگر توافقی هم با این افت و خیزها صورت گیرد حداقلی از تحریمها برداشته میشود و ممکن است بخشی از دارایی‌های ایران آزاد شود و یا بخشی از فروش نفت آزاد شود ولی باز به این صورت که ارز دست ایران آید و فروش آن به راحتی باشد آمریکایی‌ها هنوز در این قضیه توافق ندارند و ایران هم به این حد رضایت ندارد. بنابراین مقداری پیچیده‌تر از گذشته شده یا همین روند استمرار پیدا می‌کند و توافق نهایی شده‌ای اعلام نمی‌شود یا به صورت کژدار و مریز و چانه زنی مسئله استمرار پیدا می‌کند. دولت جدید هم که اعلام کرده اقتصاد را بدون توجه به مسئله برجام و سیاست خارجه وابسته به آن می‌خواهد دنبال کند. این هم یک سیگنال منفی است که نشان می‌دهد دولت در دستیابی به یک توافق در برجام عجله ندارد و سرمایه‌گذاری نکرده است. لذا یا آینده‌ای مبهم و متوقف شده در همین وضعیت خواهیم داشت یا توافق حداقلی؛ آن هم اگر ایران رضایت دهد.
بحث یک دست شدن قدرت در درون کشور که این روزها مباحث زیادی را در بین محافل سیاسی و رسانه‌ای به راه انداخته موضوع تازه‌ای نیست. در دوران آقای احمدی‌نژاد هم در بخش‌هایی شاهد یک دست شدن قدرت در داخل کشور بودیم و در نهایت نهادها و مراکز قدرتی سر بزنگاه‌ها اجازه نمی‌دادند که مسیر توافق هموار پیش رود. الان ماجرای دیگری وجود دارد. صحبتی که مجلس کرده خیلی با سیاست‌های دولت همخوانی ندارد. یعنی اگر مجلس خواسته باشد به همین روند ادامه داده و جلو رود سیگنال آن در خارج از کشور این است که توافق بی‌توافق. از طرف دیگر همان طور که ما می‌گوییم مذاکره برای مذاکره را نمی‌پذیریم آمریکایی‌ها و ۴+۱ و درکنار آن روس‌ها و چینی‌ها هم نمی‌پذیرند که ایران در یک بلاتکلیفی مذاکرات را نگه دارد از طرف دیگر سانتریفیوژهایش کار کند و غنی‌سازی با همین سرعت ادامه پیدا کند. به هر ترتیب اگر چه ما خواهان طولانی شدن مذاکره نیستیم اما طرف مقابل بسیار حساس‌تر است که ما بخواهیم در حالت بلاتکلیفی در سایه آمپاسی که برای مذاکرات درست کرده‌ایم همچنان به پیشبرد اهداف‌مان در برنامه‌های هسته‌ای ادامه دهیم. مضاف بر اینکه مجلس گفته است هیچ فیلمی را از مراکز هسته ای‌مان تحویل آژانس نخواهیم داد، تحلیل شما چیست؟
آنچه که رسما طرفین اعلام می‌کنند. هم ایران که می‌گوید مذاکره برای مذاکره نمی‌خواهیم ولی نتیجه‌ای که می‌خواهیم یک نتیجه قابل قبول و راستی آزمایی شده است، این یک طرف قضیه است. طرف مقابل هم همین مسئله را می‌گوید که طولانی شدن مذاکرات مد نظرمان نیست و نتیجه می‌خواهیم. معتقدم بعد از تحویل قدرت، قدرت جدید نشان می‌دهد این دو اراده پیاده میشود یا خیر؟ اما در مورد یک دست شدن قدرت در زمان آقای احمدی‌نژاد و الان نهادهایی خواسته‌های رادیکالی و افراطی معرفی می‌کنند که طبیعی است. معمولا قبل از انتخابات با هم ائتلاف می‌کنند اما بعد از آن این اختلافات کم کم خود را نشان می‌دهد و در بحث پرونده هسته‌ای هم احتمالا این مسئله رخ می‌دهد ولی از آن جهت که کلیت بحث سیاست خارجه و پرونده هسته‌ای توسط کلیت نظام و در راس آن رهبری رخ می‌دهد بعید می‌دانم این چانه‌زنی‌ها یا زیاده‌خواهی‌ها تاثیر استراتژیک در پرونده هسته‌ای ایجاد کند. اینها برگه‌هایی است که مجلس برای چانه زنی رو می‌کند تا امتیاز حداکثری بگیرد یا به زعم خودش زیاده خواهی‌های آمریکا را خنثی کند. شاید بخشی از آن طبیعی باشد. ساختار قدرت در ایران به گونه‌ای است که یک «قوه» به تنهایی نمی‌تواند تعیین‌کننده و تغییر دهنده‌ی وضعیت باشد به ویژه در مباحثی مثل مذاکرات هسته ای!
فرضیه‌ای اینجا پیش می‌آید و آن این است که مجلس در راستای سیاست‌هایی که در جاهایی تدوین شده می‌خواهد فضا را ملتهب کند تا ۱۳مرداد و بحث تفویض و رای اعتماد بگذرد. اظهار نظر بسیار عجیبی از محسن رضایی نقل شده که گفته بودند هر نوع توافقی را اجازه دهند که از شهریور به بعد انجام شود. کم کم داریم به این سمت پیش می‌رویم که دولت مستقر شود و وزیر امور خارجه و تیم مذاکره‌کننده مشخص شود و شورای امنیت ملی ترکیب خود را بچیند و سپس اقدام کنند. موضوع دیگری که امروز در رسانه‌ها مطرح شد این است که هر توافقی اکنون دولت آقای روحانی انجام دهد می‌تواند توسط دولت بعد دچار «ان قلت» شود و در آن ایرادهایی در‌اید آیا با این فرضیات و تحلیل‌ها موافق هستید؟
طرف غربی هم به این مسئله حساسیت دارد. در داخل این تفکر است که بعد از تفویض قدرت وضعیت با ثبات‌تری در سیاست خارجی و دولت است و بیشتر میشود اعتمادسازی و برنامه ریزی کرد. مسلما بسیاری از سیاست‌های دولت فعلی با آمدن دولت آینده یا متوقف میشود یا تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بعید نیست که طرف غربی هم مصلحت بداند که این امر به بعد از تفویض قدرت موکول شود.
بر اساس مدل‌های روابط بین‌الملل مذاکره در این وضعیت چندان عاقلانه نیست. قبلا این مسئله را تجربه کردیم. پایان دولت آقای اوباما به توافقاتی رسیدیم که ۱۴ ماه بیشتر دوام نیاورد و دولت آقای ترامپ، یکطرفه همه توافقات را متوقف کرد. در این وضعیت آیا اصلِ مذاکره عقلانی است؟
چون خود طرف غربی می‌گوید با راس قدرت دارم مسئله را جلو می‌برم کلیت مشکلی ندارد. الان بیشتر مذاکرات در بحث‌های کارشناسی و اعضا است که با تغییر دولت در ایران خیلی تغییری نمی‌کند. با آمریکا فرق دارد.
آقای گروسی عنوان کرد مذاکرات را متوقف می‌کنیم تا تکلیف دولت در ایران مشخص شود. در توجیه آن هم گفت نمی‌خواهیم توافق یاعدم توافق بر انتخابات ایران تاثیر بگذارد. اگر آن‌ها با کلیت ماجرا مشکلی ندارند پس چرا مذاکرات را در حین انتخابات قطع کردند؟ اکنون لحن روس‌ها هم عوض شده است و می‌گویند بعید می‌دانیم به این زودی‌ها توافقی صورت گیرد؟
شاید منظورش از این مطلب این است که در دولت فعلی بعید است توافقی صورت گیرد. طرف غربی با اینکه با کلیت مذاکره و توافق مشکلی ندارد اما نمی‌خواهد با دولت فعلی به توافق برسد و می‌خواهد بخشی از آن با دولت بعد باشد که با کارشکنی دولت جدید روبه‌رو نشود. در دوران آقای احمدی‌نژاد که مذاکرات از عمان شروع شد بنیان‌هایی چیده شد و بعد دولت جدید یعنی آقای روحانی آن را تکمیل کرد. الان این مسئله معکوس شده آقای بایدن در هر دو دولت است ولی پایه‌هایش در دولت آقای روحانی چیده شده و احتمالا قدم‌های نهایی آن باید در دولت آقای رئیسی برداشته شود. این وضعیت هم یک منطق دیپلماتیک است و محاسبات طرف غربی هم درست است.
یک بحث کلی داریم و رهبر هم اشاره کردند جایگاه وزیر امور خارجه را هم مشخص کردند که مباحث انرژی هسته‌ای حتما باید در شورای عالی امنیت ملی مطرح شود. این موضع گیری‌های مجلس با توجه به اینکه مراجع دیگر مثل سازمان انرژی اتمی ایران و تیم مذاکره‌کننده و وزارت امور خارجه واکنشی نشان ندادند آیا به منزله پالس به وین نیست که دست نگه دارید تا دولتِ جدید سرکار آید؟
اینها حرکت‌های تاکتیکی است. چون خود مجلس هم این را می‌داند. حرکت استراتژیک در شورای عالی امنیت است که وزن اصلی اعضا با بیت رهبری در ارتباط است. بخشی برای قوه مجریه و قوه مقننه و بخشی نیروهای مسلح است. شاید این پالس از طرف همه باشد که بقیه مراحل بعد از تفویض قدرت انجام شود تا اطمینان بیشتری
ایجاد کند.
سایر اخبار این روزنامه
اینترنت محدود شود زن وبچه‌ام گرسنه می‌مانند
کووید فرهنگی!
خطر بروز پیک پنجم از اواخر تیر
مذاکرات وین در بلاتکلیفی
آقایان در مورد طالبان اظهار نظرهای عجیب و غریب نکنند!
بلایی که بر سر احمدی‌نژاد آوردید بر سر رئیسی نیاورید!
تحول قضائی دیگر فقط یک آرمان دست نیافتنی نیست
تجلیل از آیت الله رئیسی در مراسم
چاپلوسی
قیمت بیت‌کوین نصف میشود؟
