فضاي مجازي در برزخ فيلترينگ مجلس

آرمان ملی- مطهره شفیعی: حـواس‌شان نیـــست که دولـــت روحانی همین روزها با پاستور خداحافظی می‌کند و قرار است دوستان و همفکران خودشان بر‌سر کار بیایند. آنها بی‌توجه به این موضوع با ارائه طرح‌هایی درصدد چالش‌آفرینی هستند، مانند طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی! نمایندگان دلواپس مجلس خوشحال از ارائه این طرح هستند و می‌خواهند با تصویب آن لقب قهرمان بگیرند اما متوجه نیستند ارائه یک طرح کارشناسی نیازمند کسب اطلاعات و راهکارهای وزارت ارتباطات است. تدوین طرح بدون‌ارائه نظر دولت و به‌ویژه وزارت ارتباطات نمی‌تواند کارشناسی و دقیق باشد؛ چرا که مهمترین رکن مرتبط با فضای مجازی در کشور وزارت ارتباطات است. در همین راستا «سید‌جمال هادیان‌زواره» مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات در توئیتر خود نوشت: «در ظاهر، طرح قانون حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی است، اما در عمل، تحدید اختیارات رئیس‌جمهوری و انحلال وزارت ارتباطات است.» جالب آنجاست که مخالفان سال‌های پیش شبکه‌های اجتماعی اکنون به کاربران جدی این شبکه‌ها تبدیل شده‌اند و به روی خودشان نمی‌آوردند در تلگرام و توئیتری مطالب خود را منتشر می‌کنند که فیلتر است! اکنون نوبت مجلس اصولگرا و دلواپس است که با ارائه طرحی درباره محدودیت فضای مجازی خودنمایی کند و به این موضوع توجه نکند که خودشان از کاربران شبکه‌های مجازی فیلتر‌شده هستند. این دوگانگی قصد نمایندگان برای خودنمایی در ارائه طرح محدودسازی را تقویت می‌کند.  ماجرا چیست؟ پــس از هـفتـه‌هـا گــمانــه‌زنی در رســانـه‌هــا و بـــررســی‌ها در کمیسیون‌های مجلس، پیش‌نویس طرح «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» ۶ تیر به صحن علنی مجلس راه یافت. این طرح که تدوین آن پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم آغاز شده است، پیش از این با عنوان طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی» توسط کمیسیون فرهنگی مجلس تدوین و منتشر شده بود. بررسی جزئیات این طرح به‌ویژه در فصل پنجم آن، که به دنبال صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی است، این موضوع را در میان کاربران و کارشناسان دامن زده است که آیا تصویب چنین طرحی، واقعا به مصونیت کاربران منجر خواهد شد یا اینکه محدودیت‌های بسیار برای آنها پدید خواهد آورد. بر این اساس ارائه‌دهندگان خدمات پایه کاربردی، نسبت به کاربران و در قبال نظم و امنیت عمومی، باید از دسترسی غیرمجاز به داده‌های آنها جلوگیری کنند، کاربران باید احراز هویت شوند، خدماتی از قبیل خانواده، داخلی و خارجی، آدرس‌های اینترنتی و خدمات موردنیاز و امکان کنترل والدین بر فرزندان را فراهم کنند و تمهیدات لازم را برای پیشگیری، شناسایی و مقابله با جرم در فضای مجازی فراهم کنند و درنهایت پالایش و سالم‌سازی بخشی از محتوا هم بر‌عهده ارائه‌دهندگان خدمات پایه است. همچنین همشهری نوشت؛ یک منبع آگاه در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده ایرادهای اساسی به این طرح گرفته شده و طرح برای اصلاحات لازم به کمیسیون‌های مرتبط ارجاع داده شده است. بر این اساس به نظر نمی‌رسد طرح به‌زودی برای بررسی به صحن مجلس برسد. اما براساس نسخه‌ای از طرح که در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس قرار دارد این طرح درصورت تصویب می‌تواند به‌صورت بالقوه باعث فیلترینگ همه پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی شود.  حکمـرانی سایبـری برای بهره‌گیــری، نه انسداد این طرح با واکنش‌های زیادی همراه بود، چنانکه روز گذشته وزیر ارتباطات گفت: باید توجه داشت که اصول حکمرانی سایبری در کشورها اساسا برای بهره‌گیری از فضای مجازی تدوین می‌شود، نه برای انسداد. محمدجواد آذری‌جهرمی گفت: اصل ورود مجلس به قانونگذاری در مورد حکمرانی سایبری، به شرط رعایت برخی اصول، مبارک است. کشوری که قاعده‌های شفاف در فضای مجازی ندارد، در عمل با رهاشدگی این فضا مواجه است. باید توجه داشت که اصول حکمرانی سایبری در کشورها اساسا برای بهره‌گیری از فضای مجازی تدوین می‌شود، نه برای انسداد. وی، ادامه داد: بر اساس طرح مجلس که به دست ما رسیده است، ایجاد ساختار نهادی جدید و واگذاری اختیارات قانونگذار به این نهاد و همچنین حذف دولت از فرآیند تصمیم‌گیری، حکمرانی سایبری ایران را مبهم‌تر می‌کند. آذری‌جهرمی افزود: اگر مجلس قواعد روشنی وضع کند تا اصول حکمرانی ایران در آن به وضوح دیده شود، بسیار مفید است. وزیر ارتباطات اظهار کرد: پنج لایحه‌ای که وزارت ارتباطات به دولت داد، اقدامی کلیدی برای تبیین حکمرانی سایبری کشور بود. به دلیل پیچیدگی موضوع، هنوز این پنج لایحه در دولت جمع‌بندی نشده و به مجلس ارسال نشده است، هر چند ما مجلس را در جریان جزئیات این لوایح قرار داده‌ایم. وی گفت: امیدوارم با روشن‌شدن ابعاد موضوع و اهمیت آن، بررسی این مهم در مجلس از گزند دوقطبی‌های سیاسی در‌امان بماند و با تصویب یک قانون پیشرو، حقوق اساسی مردم صیانت‌شده و رشد و پیشرفت ایران در فضای مجازی نیز تسهیل شود.  طرح مجلس بی‌ثمر است مجتبی توانگر، نماینده مردم تهران که متنی حدود ۹ هزار کلمه و در ۲۲ صفحه در نقد طرح مذکور نوشته است چندی پیش تأکید کرده بود این طرح مورد تأیید همه نمایندگان نیست، مانند نماینده تبریز. دیروز مسعود پزشکیان دو موضوع حذف یک جریان سیاسی از صحنه انتخابات و قدرت و نیز طرح مجلس پیرامون فضای مجازی و مجازات استفاده‌کنندگان از فیلترشکن‌ها را بررسی و آنها را بی‌ثمر و بدون نتیجه عنوان کرد. این نماینده مجلس درباره طرح مجلس درمورد‌ فضای مجازی و مجازات خاطیان اظهار داشت: چنین طرحی نمی‌تواند در جامعه برد داشته باشد، خیلی وقت‌ها خیلی از چیزهایی را که از اول انکار و رد می‌کردیم یا تایید نمی‌کردیم، خودبه خود آمده و ما را زیر پای خودش له کرده و برده است. پزشکیان با بیان اینکه با رادیو، حمام،‌ ویدئو و هر چیز تازه‌ای مخالفت کردیم و این به‌هیچ جایی نمی‌رسد.