جمعیت کشور در سراشیبی میانسالی و سالخوردگی

یک کارشناس تحولات جمعیت گفت: در جامعه ما بیش از ۶درصدِ جمعیت، بالای ۶۵ سال دارند؛ اگر درصد جمعیت گروه سنی ۶۵ساله‌ها و بالاتر کمتر از ۵.۵درصد باشد، جمعیت جوان و اگر درصد این گروه سنی از ۶درصد به بالا باشد، به‌طرف میانسالی و سالخوردگی سیر می‌کند.محمد ولی علیئی در گفت‌و‌گو با تسنیم در پاسخ به این سوال که "سالمندی یا سالخوردگی جمعیت یعنی چه؟ و چرا جمعیت سالخورده می‌شود؟" اظهار کرد: از لحاظ ساختار سنی و فعالیت، جمعیت به 3 گروه سنی (کمتر از 15ساله‌ها، 15 تا 64ساله‌ها، و 65ساله‌ها و بیشتر) تقسیم می‌شوند و به‌صورت طبیعی هر یک از این گروه‌ها، درصدی از کل جمعیت را به خود اختصاص می‌دهند.وی ادامه داد: میزان درصد متعلق به هر یک از این گروهای سنی، به‌ویژه گروه سنی 65ساله‌ها و بالاتر، تعیین‌کننده وضعیت جوانی یا سالمندی آن جمعیت است؛ اگر درصد جمعیت گروه سنی 65ساله‌ها و بالاتر در جمعیتی کمتر از 5.5 درصد باشد، به‌عنوان جمعیت جوان شناخته می‌شود و اگر درصد این گروه سنی از 6 درصد به بالا باشد، به‌طرف میانسالی و سالخوردگی سیر می‌کند.گروه سنی زیر 15 سال و بالای 65 سال به‌لحاظ فعالیت و تولید اقتصادی نقش مستقیمی در تولید و فعالیت اقتصادی ندارند و عمدتاً مصرف‌کننده تولید هستند؛ گروه سنی زیر 15 سال هنوز وارد تولید و بازار کار نشده‌اند (عموماً در حال تحصیل) و گروه سنی 65 سال و بالاتر، عموماً از دایره تولید و فعالیت خارج شده و اصطلاحاً بازنشسته شده‌اند؛ در مقابل این 2 گروه، نقش تولید و فعالیت اقتصادی در جامعه به‌عهده جمعیت گروه سنی 15 تا 64 ساله است؛ نسبت و رابطه میان جمعیت گروه سنی (زیر 15ساله‌ها و بالای 65ساله‌ها به‌عنوان مصرف‌کننده) با گروه سنی 15 تا 64 ساله‌ها به‌عنوان جمعیت مولد را نسبت وابستگی یا سرباری در جمعیت می‌نامند.حالا با این توضیح و مقدمات، جمعیتی جوان است که گروه سنی 65ساله و بالاتر آن کمتر از 5.5 درصد باشد؛ این گروه سرباری به‌لحاظ بهداشت و درمان، بیمه و بازنشستگی، تامین اجتماعی و هزینه نگهداری از سالمندان، هزینه بالایی را برای خانواده و نظام بهداشت و درمان و خدمات اجتماعی در بر دارد؛ حالا تصور کنید در جمعیتی که درصد این گروه سنی بالای 15 درصد باشد (و مثلاً ژاپن بالای 22 درصد) جمعیت سالخورده‌تر و هزینه نگهداری این گروه سالمندان به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.پس جمعیتی که گروه سنی 65 سال و بالاتر از آن، از 3 تا 5.5 درصد بیشتر نباشد، جوان است؛ اگر این میزان به حدود 10 درصد میل کند به‌سمت میانسالی و اگر از 10 درصد تا 15 درصد افزایش یابد، جمعیت سالمند و از 15 درصد به بالا به‌معنای جمعیت فوق‌سالمندی خواهد بود؛ علت اصلی سالمندی و پیر شدن در هر جمعیت، کاهش موالید و نرخ فرزندآوری است و جمعیت تمامی کشورهای سالخورده، دارای نرخ باروری و فرزندآوری پایین هستند؛ به‌عبارتی دیگر، هرچه نرخ باروری کاهش یابد، سرعت پیری و سالخوردگی جمعیت بیشتر می‌شود.بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، ژاپن بیشترین تعداد سالمندان را در اختیار دارد و جامعه فوق‌پیری را در مناطق روستایی و شهری تجربه می‌کند؛ افراد با سن 65 سال به بالا حدوداً یک‌چهارم جمعیت ژاپن را تشکیل می‌دهند که تخمین‌زده می‌شود در سال 2050 میلادی به یک‌سوم برسد.