پوزش‌های کابینه

رئیس‌جمهور به خاطر قطع برق عذرخواهی کرد پوزش‌های کابینه علی ایوبی: فرهنگ «مسئولیت‌پذیری» و «عذرخواهی» چنان در آداب ایرانیان کم و غریب است که هر بار مسئولی از چنین واژه‌ای استفاده می‌کند، توجه‌ها را به سمت خود می‌برد. دولت دوازدهم در حالی تا یک ماه دیگر به کار خود پایان می‌دهد که علاوه بر چالش‌های اقتصادی و عدم کنترل پاندمی کرونا، این روزها با کمبود برق نیز مواجه شده و مردم سراسر کشور گرمای تابستان را بدون وسایل خنک‌کننده می‌گذرانند. اوضاع چنان سخت و طاقت‌فرسا شده که رئیس‌جمهور و اعضای دولت را واداشت که از مردم عذرخواهی کنند. حسن روحانی روز گذشته در جلسه افتتاح چند طرح ملی به مشکل کم‌برقی و قطعی ‌برق در کشور اشاره کرد و گفت هرچند نسبت به دولت قبل سالانه 800 مگاوات ظرفیت تولید برق را افزایش داده‌اند؛ اما به خاطر گرمای شدید و خشکسالی دچار مشکل هستیم. او همچنین اعلام کرد که نیروگاه بوشهر به خاطر نیاز به تعمیرات از مدار خارج شده و همین رنج و سختی فراوانی برای مردم ایجاد کرده است. روحانی گفت که به معاون اول خود دستور داده تا مشکلات و راه‌حل‌های این معضل را شناسایی و برطرف کنند. رئیس‌جمهور در نهایت گفت: «در خاموشی‌ها، مهم این است که مردم از ساعات آن مطلع باشند تا بتوانند پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کنند. البته نسبت به مردم عزیزی که در این روزها دچار مشکل و رنج شدند، عذرخواهی می‌کنم و خواهش می‌کنم مقداری در مصرف برق صرفه‌جویی کنند. وزارت نیرو در این زمینه مقصر نیست؛ اما باید برای مردم توضیح دهد که مشکل چه بوده است». اما مشکل تنها قطعی برق نیست. به علت خاموشی‌ها، سیستم‌های مخابرات نیز دچار مشکل شده‌اند که در سیزدهم تیر وزیر جوان ارتباطات نیز به این دلیل عذرخواهی کرد. محمدجواد آذری‌جهرمی در پاسخ به یكی از كاربران كه خواسته بود شركت‌ها برای نبود آنتن در زمان قطع برق پاسخ‌گو باشند، نوشته بود: «همه باید پاسخ‌گو باشند. باتری دكل‌های تلفن همراه، برای دو ساعت پاسخ‌گوی قطع برق هستند؛ پس از شارژ كامل، نیازمند هشت ساعت اتصال به شارژر هستند تا به‌ طور كامل شارژ شوند. متأسفانه در برخی نواحی، هشت ساعت برق مستمر شهری در دسترس نیست. در تلاش برای بهبودیم و از مشكل به‌وجودآمده پوزش می‌طلبیم». اوایل خرداد ماه نیز که هوا تازه رو به گرمی می‌رفت و مشکلات کم‌کم خود را نشان می‌داد، رضا اردکانیان، وزیر نیرو، به خاطر مشکلات ایجاد‌شده برای مردم به علت قطع برق عذرخواهی کرد و گفت تلاش می‌شود قطعی برق کم و کمتر شود؛ اتفاقی که دقیقا برعکس آن رخ داد و قطعی برق بیشتر و بیشتر شد.
روند رو به رشد عذرخواهی
با نزدیک‌شدن به پایان دولت، گویی روند عذرخواهی در دولت نیز سرعت پیدا کرده است. اوایل هفته بود که رئیس دفتر رئیس‌جمهور در گفت‌وگو با ایرنا، به ادعای یکی از نمایندگان مجلس که مدعی شده بود دولت کشور را رها کرده، گفته بود: «بارها گفته‌ام که دولت در این شرایط بسیار سخت جنگ اقتصادی تلاش زیادی می‌کند تا کشور را اداره کند و کمبودی نباشد. البته گرانی وجود دارد و ما از مردم بارها عذر خواستیم و باز هم عذرخواهی می‌کنیم». اما تلخ‌ترین حادثه این مدت، مرگ دو خبرنگار بر اثر واژگونی اتوبوس بود که هرچند سخنگوی دولت به این دلیل چند باری عذر خواست؛ اما رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که سازمان تحت نظر او در این زمینه مقصر بود، نه‌تنها عذرخواهی نکرد؛ بلکه طلبکار هم شد! هفتم تیر ماه، چند روز بعد از این حادثه، جمعی از مسئولان دولتی مانند سخنگوی دولت و وزیر فرهنگ به منزل «مهشاد کریمی» و «ریحانه یاسینی» خبرنگاران درگذشته رفتند. علی ربیعی هم در پاسخ به انتقاد خانواده کریمی از رفتار عیسی کلانتری وعده داد که در نشست خبری خود و از طرف دولت عذرخواهی کند. ربیعی فردای آن روز با ابراز تأسف عمیق برای از‌دست‌دادن فرزندان ایران در دو حادثه واژگونی اتوبوس خبرنگاران و تصادف اتوبوس سرباز معلم‌ها، به خانواده‌های آنان تسلیت گفت و اعلام کرد از هرگونه نقصان پیش‌آمده پوزش می‌خواهم.
آن کسی که عذر نخواست!
با این حال رئیس سازمان محیط زیست که با طرز نشستن خود در شب حادثه، خشم همگان را برانگیخته بود، در گفت‌وگو با «امتداد» گفت: «این‌ حرف‌های مزخرف را بعضی همکاران شما درمی‌آورند. نحوه نشستن من مثلا چطور بود؟ نحوه نشستن همیشگی من، همین‌طور است. چه عذرخواهی؟ برای چه؟ چه اتفاقی افتاده که عذرخواهی کنیم؟». این سخنان چنان برای خبرنگاران گران آمد که در حاشیه جلسه هیئت دولت، از رئیس دفتر حسن روحانی خواستند در‌این‌باره توضیح دهد؛ اما واعظی تلویحا از کلانتری دفاع کرد و گفت: «از شخص رئیس‌جمهوری تا مسئولان اجرائی کشور همه همدردی کردند. در نوشته‌های‌مان عذرخواهی کردیم و آقای کلانتری هم هر کاری می‌توانست انجام داد. هرکسی تأسف خود را یک جوری بیان می‌کند یا با گفتار یا با رفتار خود. من خودم چند بار با آقای کلانتری صحبت کردم و دیدم از کسان دیگر بیشتر ناراحت بود. ممکن است برخی ناراحتی خود را به زبان بیاورند و برخی درون خود بریزند!».
اما معاون اول رئیس‌جمهور در پاسخ به این سؤال که چرا مقامات مسئول نسبت به این قضیه حتی عذرخواهی نکرده‌اند، گفت: «اگر تخلفی انجام شد، دستگاه مربوطه حتما باید عذرخواهی کند و پاسخ‌گو باشد. اگر دستگاهی کاری انجام دهد و قصور از طرف آن دستگاه باشد، مسئولان ذی‌ربط باید عذرخواهی کنند». البته شخص جهانگیری، چند سال پیش در عذرخواهی از مردم پیش‌قدم شده بود. فروردین سال 97، وقتی او دلار را چهار‌هزار‌و200 تومان اعلام کرد و مردم در فضای مجازی به آن لقب «دلار جهانگیری» دادند، این‌گونه تعبیر شد که او قرار است سکان اقتصادی کشور را در دست بگیرد؛ اما بازی روزگار طور دیگری رقم خورد، تحریم دوباره ایران توسط آمریکا، اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار داد و قیمت دلار را بالا برد. افزایش قیمت‌ها، زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داد و باعث شد تیم اقتصادی دولت نیز دچار مشکل شود. رئیس بانک مرکزی تغییر کرد، وزیر اقتصادی و وزیر کار در مجلس استیضاح و برکنار شدند و اوضاع چنان شد که اسحاق جهانگیری از مردم به خاطر مشکلات عذرخواهی کرد. او در مهر ماه آن سال به فشارها و تحریم‌های آمریکا اشاره کرد و گفت: «به کشور فشار روانی وارد می‌کنند و عده‌ای هم از این فشار روانی سوءاستفاده می‌کنند؛ اما با برنامه‌ریزی درستی که انجام شده، این مشکلات حل می‌شود. به خاطر برخی کمبودها و مشکلات از ملت عذرخواهی می‌کنم». عذرخواهی‌های ظریف از دیگر مسئولان دولتی که از عذرخواهی ابایی نداشته است، می‌توان به وزیر خارجه اشاره کرد. محمد‌جواد ظریف، در یک اقدام شوکه‌کننده در اوایل اسفند سال 97 در اینستاگرامش نوشت: «از بزرگواری مردم عزیز و دلاور ایران و مسئولان محترم در ۶۷ ماه گذشته بسیار سپاسگزارم. از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم. شاد و سربلند باشید». و این‌گونه از وزارت خارجه استعفا داد. دلیل آن سفر غیرمنتظره بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه به ایران، بدون اطلاع وزارت خارجه و ظریف بود. هرچند این استعفا مورد موافقت رئیس‌جمهور قرار نگرفت و او به میدان مشق بازگشت. اردیبهشت امسال نیز وزیر خارجه به دلیل دیگر از مردم و خانواده سردار سلیمانی عذرخواهی کرد. پخش سخنان ظریف در گفت‌وگویی که قرار نبود پخش شود، فضای کشور را دگرگون کرد و همین باعث شد تا او دست به قلم شود. ظریف نوشت: «... لازم است تأکید کنم که عرایض بنده- که هیچ ادعایی جز صداقت بر قطعیت‌ آن ندارم- ذره‌ای از عظمت شهید سلیمانی و نقش بی‌بدیل او در بازآفرینی امنیت ایران، منطقه و جهان نمی‌کاهد؛ ولی اگر می‌دانستم جمله‌ای از آن عرایض انتشار عمومی پیدا می‌کند، حتما مانند گذشته آن را بر زبان نمی‌آوردم. نه برای اینکه مردم را محرم نمی‌دانم؛ بلکه از آن جهت که در جهان به‌هم‌پیوسته کنونی که انتخاب مخاطب را ناممکن ساخته و در آشفته‌بازار سیاست، اغیار را محرم نمی‌شمارم». او در ادامه نوشت: «در سحرگاه ضربت‌خوردن شاه مردان و به‌هنگام اعمال شب قدر، همه کسانی را که به باور خودم به من تهمت و افترا زده‌ بودند، بخشیدم. امیدوارم مردم بزرگوار ایران و همه عاشقان سردار و به‌ویژه خانواده بزرگوار سلیمانی عزیز نیز بنده را ببخشایند». وزیر خارجه در دو ماه پایانی کار دولت نیز یک بار دیگر از مردم عذر خواست. ظریف که در ترکیه به سر می‌برد، بعد از شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری در 28 خرداد در جمع خبرنگاران گفت: «ممکن است ناراحتی‌هایی به خاطر مشکلات و کمبودها وجود داشته باشد که من به سهم خودم به خاطر این مشکلات از مردم عذرخواهی می‌کنم؛ ولی معتقدم که لازم است مردم در تعیین سرنوشت خود مشارکت کنند و صندوق آرا بهترین جا برای تعیین سرنوشت و آینده فرزندان و مسیر کشور است و امیدوارم در این کار تمام هم‌وطنان با علاقه شرکت کنند. مردم ما همواره اشتباه پیشگویان سیاسی را ثابت کرده‌اند و این بار نیز ثابت می‌شود». کمتر از یک ماه به پایان دولت مانده است. دولت در این هشت سال قول‌هایی داده و توقع‌هایی را ایجاد کرده است. آیا باید منتظر عذرخواهی‌های دیگری نیز در این روزها باشیم؟