روزنامه ابتکار
1400/04/17
پیمان مولوی وقتی اقتصاد اولویت نباشد، برق هم می‌رود
هازلیت در کتاب اقتصاد در یک درس جملاتی دارد که با رفتن برق در روزهای اخیر می تواند بسیار برای ما تداعی کننده عدم درک اقتصاد باشد.وی در این کتاب می‌نویسد: اقتصاد بیش از هر دانش دیگری که انسان می‌شناسد گرفتار پندارهای باطل است و این تصادفی نیست!
سختی‌هایی که در ذات این رشته قرار دارند در هر حال به اندازه کافی بزرگ هستند اما عاملی که این سختی ها را هزار برابر می‌کند که در فیزیک و شیمی و ریاضی و پزشکی اهمیت چندانی ندارد. این عامل چیزی نیست جز توجه خاص به منافع خودخواهانه.
و در جایی دیگر تاکید دارد که ذینفعان در اقتصاد بهترین گروه های خریدنی را به استخدام درمی‌آورند تا همه وقتشان را به دفاع از سیاست‌هایی اختصاص دهند یا دسته آخر عموم مردم را قانع می کنند که دلایل آنها منطقی است و سیاست اتخاذ شده درست و یا این بحث چنان به آشفتگی کشیده میشود که تفکر روشن واضح در آن موضوع تقریبا غیر ممکن میشود.
اقتصاد ایران بستر تعارض شدید علایق و خواسته‌های ذینفعان متعدد قرار گرفته است و هر طیف به دنبال حداکثر سازی منافع خود هستند و در نبود رویکرد مشخص در اقتصاد و جهت‌گیری آن شرایط را به امروز ایران رسانده است.
شاید خیلی‌ها از رفتن برق در این روزها تعجب کنند اما یک سال پیش با انتشار گزارش‌ها در باب رسیدن خط استهلاک به تشکیل سرمایه ثابت در اقتصاد ایران می شد روند را پیش بینی کرد، ایجاد ظرفیت در هیچ اقتصادی یک شبه صورت نمی‌پذیرد.
عدم تشکیل سرمایه ثابت و روند نزولی آن از سال ۱۳۹۰ بدین سو یعنی عدم سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها، عدم اورهال تجهیزات سرمایه‌ای در کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها و … یعنی عدم توانمندی در این کار و نه صرفا نخواستن، گرچه وقتی شما در اقتصادی رویکرد دستوری را اولویت قرار می دهید و هر روز با قیمت گذاری از شیر تا مرغ و برق تا … در بازارها ورود پیدا می‌کنید، سرمایه گذاران هر روز غافلگیر می‌شوند و جرات سرمایه گذاری ندارند.
بارها تاکید کرده ام اقتصاد در ایران اولویت نیست، از سال ۱۳۹۰ بدین سو یعنی دقیقا از زمان شروع تحریم ها بر روی اقتصاد ایران داده های اقتصادی حکایت از سقوط آزاد در اقتصاد می دهد به اعداد دقت کنیم:
روند نزولی درآمد سرانه از سال ۱۳۹۰ بدین سود شدت پیدا کرده است.
قدرت خرید در یک دهه گذشته به سبب متوسط رشد اقتصادی صفر درصدی کاهش بزرگی را تحمل می‌کند
ارزش پول ملی بیش از هر زمان دیگری کاهش یافته است
رکورد کسری بودجه مداوما شکسته میشود.
رشد سرمایه گذاری در ۱۰ سال گذشته به غیر از ۲ سال منفی بوده است.
و …
تاثیر تحریم‌ها بر روی اقتصاد ایران مشخص و معین است و امروز خود را در بسیاری از حوزه‌ها نشان می دهد
البته ممکن است بگویید فقط تحریم ها امل این نابسامانی ها هستند؟ حواب مطلقا منفی است.
اقتصاد دستوری لبه دیگر قیچی است که اقتصاد ایران را می برند. اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگری تبدیل به اقتصادی دستوری و ذینفعان شده است و شما این امر را در واکسن، برق و بازار سرمایه، نرخ بهره می‌بینید.
رویکردهای کوتاه مدت بر رویکردهای بلند مدت چیره شده است.
هازلیت اقتصاددانان را به دو گروه اقتصاددانان بدو خوب تقسیم کرده است، اقتصاددانان بد اقتصاددانانی هستند که فقط تاثیر یک سیاست خاص را بر گروهی (ذی‌نفعی) خاص می‌بینند و تاثیرات بلندمدت آن را یا نمی بینند و یا پاک می‌کنند و اقتصاددانان خوب به فراتر می‌نگرند و تاثیر بلندمدت یک سیاست آن هم بر همه گروه ها تاکید دارند.
شما این رویکرد را در بحث مهم یارانه‌ها در ایران می‌بینید. همچنین در باب تحریم و فرصت و نعمت بودن آن!
اقتصاد در ایران اولویت نیست و گواه این ادعا نبود یک رویکرد مشخص است، اقتصاد ایران یا به سمت مکانیزم بازار حرکت خواهد کرد همانند برزیل، چین، مالزی، اندونزی ،کره جنوبی،امارات، عمان، ترکیه و … یا حتما شرایط اقتصادی بغرنج تر خواهد شد، چون در اقتصاد دستوری شما نمی توانید سرمایه گذاری را به صورت ممتد ادامه دهید و پتانسیل اقتصاد را برای رشد تقویت کنید.
این دوراهی ایران را یا به سمت پاکستانی شدن رهنمون می‌کند (درآمد سرانه ۱۲۰۰ دلاری) و یا با تصمیم درست به سمت کشوری با درآمد سرانه متوسط رو به بالا (حفظ درآمد سرانه بالای ۳۰۰۰ دلار و تقویت آن).
درنهایت وقتی که ما اقتصاد را اولویت یک ایران کنیم شاهد فاصله گرفتن از توجه به تاثیرهای بلافصل سیاست‌ها و حرکت به دیدن تاثیرات بلند مدت هر طرحی خواهیم بود و از راهکارهای یک شبه برای بهبود به واقعیت‌ها خواهیم رسید.
سایر اخبار این روزنامه
ژیوان گاسپاریان در سن 93 سالگی درگذشت
خاموشی نوای بهشتی بهترین دودوک‌نواز
پیمان مولوی
وقتی اقتصاد اولویت نباشد، برق هم می‌رود
حسنوند با اشاره به جلسه کمیسیون انرژی درخصوص قطع برق:
تمام مجوز ماینرها لغو میشود
وزارت بهداشت: سفر برای واکسن را توصیه نمی‌کنیم
سفرهای میلیونی برای تزریق واکسن
سهم هرکدام از گروه‌های اصولگرا در کابینه ابراهیم رئیسی چقدر است؟
چالش انتخاب وزیر برای سه صندلی مهم
«ابتکار» عوامل موثر در کاهش سرمایه‌گذاری در اقتصاد را بررسی کرد
دست اقتصاد دولتی روی کلید خاموشی‌ها
نگرانی سه کشور اروپایی و آمریکا از گام تازه ایران
گیر مذاکرات برجامی در کجاست؟
روحانی در جلسه هیات دولت:
دولت مرغ عزا و عروسی است
نیکزاد:
کمیته ویژه به منظور مدیریت خاموشی‌ها تشکیل میشود
ویروس کرونا با سیستان و بلوچستان چه کرد؟
روزگار سخت مردمان دوردست
خاموشی های بی برنامه ادامه دارد
دستور وزیر هم فایده نداشت!
وزیر ارتباطات:
۱۳ هزار مزرعه استخراج رمزارز در کشور شناسایی شد
