عمان در تلاش براي نزديكي ايران و عربستان

آرمان ملی- علیرضا پورحسین: عزیمت به عربستان، نخستین سفر خارجی بن طارق از زمان تکیه بر تخت سلطنت در عمان به شمار می رود. به نظر می‌رسد که پادشاه عمان که اوایل سال گذشته روی کار آمد از سنت سلطان قابوس، سلطان پیشین این کشور در عدم تمایل به سفرهای خارجی پیروی نکند. سلطان عمان روز یکشنبه وارد عربستان شد. انگیزه‌ها و دلایل این سفر زیاد ‌و متفاوت است و زمان این سفر نیز مورد توجه است زیرا مسقط نقش میانجیگر برای حل بحران یمن را ایفا می‌‌کند. برخی‌ها بر این باورند که مسقط به دنبال نزدیک کردن رویکردهای تهران و ریاض است زیرا اکنون مذاکراتی میان ایران و عربستان در حال برگزاری و توافق نهایی در خصوص پرونده هسته‌ای ایران نیز همچنان مهم‌ترین مساله است. پیش از این وزیر خارجه عمان در پاسخ به این سوال که مسقط در آوریل گذشته میزبان محمد جواد ظریف، وزیر‌خارجه ایران بود ‌و ظریف در آن سفر با مسئولانی از حوثی‌های یمن دیدار کرد، نقش ایران در بحران یمن را چگونه توصیف می‌کنید گفته بود که ما بر این باوریم که نقش ایران در راستای تلاش برای تحقق صلح است. صحبت‌هایی که این مساله را القا می‌کند که در میان تمام خرابکاری‌هایی که عربستان در افغانستان و عراق در پشت پرده رقم می‌زند، تحرکاتی نیز برای بازگشت ثبات در خاورمیانه در دستور کار قرار گرفته است. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت و گویی با حسن دانایی‌فر، سفیر پیشین ایران در عراق داشته است که در ادامه می‌خوانید.  سفر سلطان عمان به عربســتان به دنبال رویداد خاصی در منطقـه رقم خورده است؟
چند مســاله در این میان مطرح است. نخست اینکه کشورهــای عربی حوزه خلیج فــارس نیز در این اواخر با تـنش‌ها و اختلافاتی رو به رو بودند که سفر سلـــطان عمـان به عـربستان مشخصـــا بی‌ارتباط با این مســائل نیســت. عمـان از جمله کشورهای عـربی بود که در خصـــوص اختلافات قطر و عربــستان موضعی بی‌طرفانه گرفت و تلاش کرد تا خود را درگیر این اختلافات نکند. این رفتار را در خصـوص بحران سوریه نیز از ســوی عمــانی‌ها مشاهده کردیم که کاملا متفاوت با سایر کشـورهای عربی به مساله ســوریه پرداخت. علاوه بر موضوعات عربی، مشخصا مساله ایران نیز در این سفر مورد بحث قرار می‌گیرد. ایران از این اتفاقات استقبال می‌کند و مشخصا گفت و گوها پیرامون صلح در منطقه نمی‌تواند منفی باشد. سفر سلطان عمان به عربستان را می‌توان در ادامه رایزنی‌های ایران و عربستان دانست. به نظر می‌رسد که سعودی ها دست به عصا شده‌اند و محتاطانه در خصوص ایران رفتار می‌کنند. آنها از یکسو منتظر نتیجه مذاکرات وین هستند و از سوی دیگر روابط خود با ایران را به سرعت بهبود نمی‌بخشند تا با عکس‌العمل‌های خاص آمریکا مواجه نشوند. این اقدام پادشاهی عمان را می‌توان مثبت ارزیابی کرد تا به امنیت منطقه کمک کند.
 اگر اراده برای بازگرداندن ثبات به منطقه وجود دارد، تحرکات ناامن کننده عربستــان در مرزهای شرقی و غربی ایران به چه علت است؟
امکان دارد که عربستان در افغانستان و عراق دخالت‌هایی انجام دهد و منجر به ایجاد ناامنی در شرق و غرب ایران شود اما نباید فراموش کرد که بازیگر اصلی در خاورمیانه همچنان ایالات متحده است. شرایط منطقه محصول اراده کشوری جز عربستان است. آمریکا به هر دلیلی امروز مجبور شده افغانستان را ترک کند و در ادامه از بسیاری از مناطق غرب آسیا نیز خارج خواهند شد. این خروج تبعاتی دارد و کشورهای منطقه باید خود را با وضعیت جدید منطبــق کنند. عربستان سعودی به عنوان کشــوری که امنیت را خریداری می‌کرد و امنیــت را قصد داشت به‌واسطه خرید سلاح از آمریکا و پیمانی که با آنها بسته بود برای خود ایجاد کند، امروز این پیمان و این نزدیکی با آمریکا را در خطر می‌بیند. عربستان امروز احساس می‌کند که آمریکا دیگر قابل اعتنــا نیست. آنها احســاس کــرده‌اند که خروج آمریکا از افغانستان پیامی واضح دارد که نشان می‌دهد آنها شاید در سایر مسائل غــرب آسیــا نیز پا پس بکــشند. همین اتفاقات است که سبــب شــده عربستان رفتاری متفــاوت از خود نشان دهد. مشخصا امروز این آمریکاست که به دنبال بازسازی طالبان و داعش است و آنهـا را به عرصه درگیری‌هــا بازگردانده است. این آمــریکا بود که پس از افول طالبان بار دیگر به آنهــا اصالت و رسمیت بخشید. پمپئو افتخار می‌کرد که با معاون طالبان عکس می‌گیرد و مذاکرات آمریکا و این عکس‌های یادگاری مقامات طالبان و آمریکا بود که بار دیگر به آنها هویت بخشید.


 با این وجود بازیگر اصلـی تنش‌ها در عراق نیز همچنان آمریکاست؟
داده‌های قابل توجهی در عراق وجود دارد که آمریکا مشخصا نوسازی و بازسازی داعش را در این کشور آغاز کرده است. طبیعتا اثرات این اقدام را امروز می‌توانیم در تحرکات میدانی عراق شاهد باشیم. عربستان به عنوان یکی از همسایگان عراق نیز احتمالا در این کنش‌ها دخالت می‌کند اما سعودی‌ها فعلا در تلاش هستند تا خود را از گرداب یمن نجات دهند. عربستان از چالش‌های سوریه تجربه گرفته است و به دنبال این است تا از یمن خارج شود. عربستان در لبنان امروز نمی‌داند چه اقدامی انجام دهد و در حالتی برزخ گونه گرفتار شده‌اند. عربستان نمی‌خواهد در تمامی جبهه‌ها درگیر شود و به همین علت به دنبال این است که تنش‌های خود را با ایران کاهش دهد. امروز این آمریکاست که تلاش می‌کند تا انتخابات عراق به تعویق بیفتد. آمریکا تصور داشت تا یک چهره نزدیک به آنها در عراق به قدرت برسد اما تحولات میدانی عراق گویای این امر نیست و به همین علت به جمع گروه‌هایی پیوسته‌اند که تمایل ندارند انتخابات در این کشور به این زودی برگزار شود. ایران چنین نگاهی ندارد زیرا به خوبی می‌دانیم که صلح و ثبات در عراق به نفع کل خاورمیانه است. برگزاری به موقع انتخابات در عراق به صلح کمک می‌کند و مانع از ایجاد تنش جدید در منطقه می‌شود.