ساعت ها انتظار شانه به شانه بیماران کرونایی

« دوشنبه ۲۱ تیر ۱۴۰۰ حدود ساعت ۱۰ صبح برای انجام ام آر آی  به مرکز رادیوتراپی-انکولوژی رضا(ع) در بولوار فلاحی مراجعه کردم ، جمعیت زیادی در سالن‌های این مرکز در هم تنیده و منتظر دریافت جواب یا انجام ام آر آی هستند آن هم در روزهایی که کرونای دلتا وضعیت مشهد را قرمز کرده است. از دستگاه پذیرش نوبت می‌گیرم روی برگه نوشته شده چهارشنبه 3 بامداد ۱۵ فروردین ۱۴۰۳! اما خدا را شکر چهار  نفر بیشتر در صف انتظار نیستند، با این حال بیش از 40 نفر در آن سالن کوچک بدون رعایت فاصله اجتماعی منتظر نشسته اند! بعد از حدود 40 دقیقه بالاخره نوبت من می‌شود اما در عین تعجب پاسخ خیلی کوتاه است: وقت نداریم بروید یک ماه دیگر بیایید!»آن چه خواند‌ید بخشی از تماس تلفنی یکی از مراجعان به مرکز تخصصی رادیوتراپی-انکولوژی رضا(ع) است. برای اطلاع از وضعیت نوبت دهی تصویربرداری های پزشکی به مرکز و بیمارستان ناظران مراجعه می کنیم. بیشتر مراجعه کنندگان از وضعیت نوبت دهی اظهار نارضایتی می کردند، نوبت ها در مرکز درمانی رضا(ع) گاهی به یک ماه بعد موکول می شد، آن هم برای پرتودرمانی بیماران سرطانی که برخی از آن ها از شهرستان ها مراجعه کرده بودند. از سویی دیگر ازدحام جمعیت و رعایت نکردن فاصله گذاری اجتماعی در شرایطی که مشهد در وضعیت قرمز به سر می برد، نگرانی های مراجعان را بیشتر کرده بود، به خصوص برای برخی بیماران خاص که از ایمنی کمتری برخوردارند. انتظار طولانی در صف نوبت ام آر آی و پرتو درمانی از یک سو و نارضایتی از نحوه پاسخ گویی مسئولان پذیرش از سویی دیگر به نارضایتی های مراجعان دامن زده بود. مسئله ای که پس از پیگیری خراسان منجر به تذکر مدیر نظارت بر درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد به بیمارستان ناظران شد. گزارش میدانی خبرنگار خراسان از این دو مرکز درمانی را در ادامه می خوانید: نوبت اورژانسی 2 هفته، غیراورژانسی یک ماه! روز چهارشنبه 23 تیر به مرکز درمانی رضا(ع) مراجعه می کنم، صندلی هایی در محوطه چیده شده است و بیماران و همراهان بعضا بدون ماسک، کنار هم روی صندلی ها نشسته اند. آن هم در کنار افرادی که برخی از آن ها بیمار سرطانی هستند و برای انجام پرتو درمانی به این مرکز مراجعه کرده اند. وارد ساختمان اصلی می شوم، در راهروهای ساختمان نیز جمعیت زیادی را می بینم که در نوبت نشسته اند، آن هم در سالن های کوچکی که برای هر بخش اختصاص داده شده است. جلوی قسمت پذیرش ام آر آی با این که فضا به اندازه یک اتاق کوچک است، افراد بسیاری در حال گرفتن نوبت هستند و برای زودتر گرفتن وقت با مسئولان پذیرش چانه می زنند. داخل سالن هم به جز یک یا دو صندلی، بقیه صندلی ها پر است. برای رعایت پروتکل ها و حفظ فاصله ترجیح می دهم، گوشه ای بایستم. هر چند فضا آن قدر شلوغ است که تلاشم برای حفظ فاصله اجتماعی بی فایده است. به ناچار بدون توجه به حفظ فاصله ها جلو می روم و از مسئول پذیرش نوبت می خواهم. او می گوید:« یک ماه دیگر نوبت شما می شود، مگر این که به شعبه دوم ما در بیمارستان ناظران مراجعه کنید چون آن جا خلوت تر است دو یا سه روز دیگر به شما وقت می دهند». برای اطلاع از روند نوبت دهی  دیگران، به طرف دختر جوانی می روم که به همراه پدرش روی صندلی های انتظار نشسته است. او می گوید:« من مورد اورژانسی بودم با وجود این باز هم دو هفته طول کشید تا بالاخره امروز برای انجام ام آر آی به من نوبت دادند. الان یک ساعت است منتظرم تا نوبتم شود». خانم میان سال دیگری که کنار دختری جوان نشسته است، می گوید:« این جا به خاطر هزینه های کمتر خدمات، خیلی شلوغ است. من هم تازه آمده ام نوبت بگیرم. اگر عجله دارید و هزینه هایش برایتان مهم نیست به مراکز خصوصی یا بیمارستان رضوی بروید». پس از آن به سمت سالن پرتودرمانی می روم که کنار بخش ام آر آی است. سالن پرتودرمانی هم وضعیتی مشابه همان بخش دارد. 30 تا 40 نفر در سالن حضور دارند. سر صحبت را با خانم میان سالی که روی یکی از صندلی ها نشسته است، باز می کنم. او می گوید:« برای شیمی درمانی همسرم به این جا آمده ام. دو هفته پیش وقت گرفتم و امروز نوبت مان شده است». آقای میان سال دیگری درباره نوبت ها می گوید:« من یک هفته پیش نوبت گرفتم. از صبح هم در این شلوغی ها منتظرم تا نوبتم شود». این جا باید صبر ایوب داشته باشی خانم جوانی که روی یکی از صندلی ها نشسته است، توجهم را جلب می کند. متوجه می شوم بیمار سرطانی است. سر صحبت را که با او باز می کنم، می گوید:« دقیقا یک ماه طول کشید تا برای پرتو درمانی به من نوبت بدهند. امروز هم که از صبح آمده ام، گفتند تا ساعت 12 باید منتظر بمانم. این جا خیلی شلوغ است چون حتی از استان  های گلستان و سیستان و بلوچستان مراجعه کننده دارد. در سطح شهر فقط همین یک مرکز است که خدمات ارزان تری ارائه می دهد، برای همین زمان های نوبت دهی آن ها طولانی می شود چون مراجعه کننده زیاد دارد». او ادامه می دهد:« من قبلا شیمی درمانی ام را جای دیگر آزاد انجام دادم و قیمت ها سرسام آور بود. مثلا با دفترچه بیمه یکی از آزمایش های من یک میلیون تومان هزینه داشت. از طرفی هم چون سیستم ایمنی بدنم ضعیف بود از ترس این که کرونا بگیرم، به مراکز آزاد مراجعه می کردم اما با این هزینه های سنگین دیگر برایم مقدور نیست. این جا هم بخواهی درمان شوی باید صبر ایوب داشته باشی». فضای کوچک سالن و ازدحام جمعیت، ماندن در آن فضای بسته را برایم غیر قابل تحمل می کند. به داخل محوطه می روم. روی صندلی های داخل محوطه هم با درنظر گرفتن فاصله های اجتماعی جایی برای نشستن نیست. پیرزن نحیفی که ناخوش به نظر می آید، روی جدول باغچه کنار دخترش نشسته است. با دخترش که صحبت می کنم، متوجه می شوم از تایباد آمده اند و پیرزن دچار بیماری زخم مری است. دختر جوان می گوید:« از صبح این جا منتظریم فقط گفتند برای پرتودرمانی دو هفته دیگر مراجعه کنید. برای همین مجبوریم تا دو هفته دیگر مشهد بمانیم». 3 نیمه شب؛ زمان نوبت دهی به برخی مراجعان  خانم میان سالی جلوی در ورودی مرکز ایستاده است. سر صحبت را  که با او باز می کنم، متوجه می شوم قبلا بیمار سرطانی بوده که برای درمانش به این مرکز مراجعه می کرده و هم اکنون برای انجام ام آر آی به این مرکز آمده است. او می گوید:« نوبت دهی این جا طولانی است و از زمانی که برای پرتو درمانی اقدام می کنیم یک ماه طول می کشد تا تماس بگیرند».این خانم می افزاید:« این جا چون متعلق به خیریه است، به بیماران شهرستانی که پرتو درمانی دارند، سوئیت می دهند. هر چهار  تا پنج نفر در یک اتاق هستند چون پرتو درمانی معمولا 25 تا 30 جلسه طول  می کشد. همین افرادی که از شهرستان می آیند و این جا سوئیت می گیرند، می گویند شب ها ساعت دو و نیم یا سه نصفه شب به آن ها وقت می دهند». او ادامه می دهد:« ام آر آی این جا خیلی شلوغ است. الان هم که تعرفه هایشان برداشته شده است و با جاهای دیگر تفاوت چندانی ندارد. قبل عید موقع شیمی درمانی که می آمدم ویزیت دکتر 9 هزار تومان بود، اما الان افزایش یافته است. شیمی درمانی هم قبلا رایگان بود اما از عید به بعد بخشی از هزینه شیمی درمانی را می گیرند». این شهروند که از مراجعان قدیمی این مرکز است،خاطر نشان می کند:« قبلا همه افراد داخل می نشستند، الان بیرون صندلی گذاشته اند و همراهی ها بیرون هستند. قسمت پذیرش پرتو درمانی هم فضای کوچکی دارد و به آدم احساس خفگی دست می دهد. قبل عید هم دستگاه ضد عفونی کننده خیلی بیشتر بود اما الان فقط یک دستگاه در قسمت ورودی دیدم». بیمارستان ناظران؛ 4 ساعت انتظار دوش به دوش بیماران کرونایی مقصد بعدی ام بیمارستان ناظران در خیابان شریعتی است. محوطه بیمارستان و دیگر بخش ها خلوت به نظر می رسد. از ازدحام جمعیتی که در مرکز درمانی رضا (ع) به چشم می خورد، خبری نیست. خانمی که یکی از کارکنان بیمارستان است برای ام آر آی مرا راهنمایی می کند که با آسانسور به طبقه منفی یک بروم. وارد سالن می شوم، بسیاری از اتاق ها خالی است و کسی هم در راهرو نیست. با این حال سیستم سرمایشی و تمام لامپ های اتاق ها، راهروها و سالن غذاخوری نیز روشن است که در روزهای بی برقی توجهم را به خود جلب می کند. وارد بخش ام آر آی، سی تی اسکن و سونوگرافی می شوم. این جا نیز همانند مرکز درمانی رضا (ع) باز هم شاهد صف و ازدحام جمعیت هستم. شروع به شمارش افراد می کنم؛ 43 نفر تعداد افرادی هستند که در سالن باریک این بخش حضور دارند. از پسر جوانی که گوشه ای منتظر ایستاده است، می خواهم راهنمایی ام کند، می گوید:« من هم این جا خودم سردرگم هستم، نمی دانم کجا بروم. قسمت پذیرش هم که می بینید چقدر شلوغ است». یکی از مراجعان داخل صف با صدای بلند به خانمی که در قسمت پذیرش است، می گوید:« یک ساعت من این جا منتظرم، چقدر دیگر صبر کنم؟». خانم میان سال دیگری که روی صندلی انتظار نشسته است، می گوید:« خیلی شلوغ است الان یک ساعت است منتظرم تا برای سی تی اسکن بروم». جوان دیگری که برای ام آر آی مراجعه کرده است، می گوید:«ابتدا به مرکز رضا (ع) رفتم و گفتند به این جا بیایم، گفتند ساعت یک بعدازظهر نوبت شماست اما اکنون حدود  3.5یا 4 ساعت است که این جا نشسته ام و هر وقت هم سوال می کنم کی نوبتم می شود با توپ و تشر پاسخ ام را می دهند، نه برای وقت بیمار ارزش قائل هستند و نه برای شخصیت اش!»او به نکته قابل تاملی اشاره می کند و می گوید: متاسفانه برخلاف بسیاری از مراکز درمانی قسمت پذیرش سی تی اسکن و ام.آر.آی در بیمارستان ناظران مشترک است. حتی جواب دهی بیماران نیز در همین قسمت پذیرش انجام می شود، این کار باعث می شود بیماران مشکوک به کرونا که بیشتر برای سی تی اسکن مراجعه می کنند شانه به شانه بقیه  بیماران باشند که قطعا احتمال سرایت ویروس را بیشتر می کند. دریغ از امکانات حداقلی یکی دیگر از مراجعان می گوید: برای اعتراض با مدیر این جا هم صحبت کردم، می گوید چاره ای نیست باید منتظر بمانید، چرا که یکی از سرورها پس از قطعی برق دچار مشکل شده و تمام نوبت دهی ما پریده است! من نمی دانم این چه وضعی است. یک دستگاه آب سرد کن این جا وجود ندارد، بوفه هم که بسته است چندین ساعت انتظار و دریغ از اندکی امکانات. حتی یک باکس کوچک وجود ندارد که بیمار هنگام سی تی اسکن یا ام آر آی وسایلش را درون آن بگذارد. اتاق های رختکن نیز قفل نمی شوند!یکی از بیماران با من صحبت می  کند و می  گوید :به سر و صدای دستگاه ام.ار.ای حساسیت دارم ولی این جا حتی یک هدفون ساده هم وجود ندارد که بتواند کمی مانع شنیدن صدای دستگاه شود. از همه مهم تر برخورد خشن و دور از ادب برخی از کارکنان این جاست، هر چه می گوییم می گویند «بنشین صدات می زنیم.»برای پیگیری مشکلات مطرح شده توسط بیماران به گفت و گو با مسئولان این مراکز درمانی و مسئولان دانشگاه علوم پزشکی مشهد  می پردازیم. مشکلات را قبول داریم فاطمه ورشویی، رئیس مرکز تخصصی رادیوتراپی و انکولوژی رضا (ع) درباره دلایل نوبت دهی طولانی مدت این مرکز می گوید:«همان طور که مستحضرید ام آر آی مرکز ما تعرفه خیریه دارد. هزینه خدمات هم نسبت به مراکز خصوصی بسیار کمتر است. ضمن این که یک سری خدمات ویژه  ارائه می دهد که در دیگر مراکز انجام نمی شود به همین دلیل حجم مراجعه کنندگان به مرکز ما خیلی بیشتر است. همچنین ما  ام آر آی همراه با بیهوشی را هم انجام می دهیم که در مرکز دیگری این کار انجام نمی شود. علاوه بر این، ما  به این دلیل که بیماران بدحال  و کودکان  را هم پذیرش می کنیم، گاهی کار بیمار طول می کشد. ام آر آی هر بیمار ممکن است 30 تا 45 دقیقه طول بکشد. حالا ممکن است کار یک بیمار به هر دلیلی  بیشتر از این زمان طول بکشد، آن گاه تمام نوبت ها سیستماتیک عقب می افتد. همه این موارد باعث یک سری تاخیراتی می شود. از این رو من نمی توانم بگویم تاخیری وجود ندارد». وی درباره تمهیدات لازم برای حل این مسئله خاطر نشان می کند:« ما سعی کردیم یک نظم دهی صورت بگیرد و چند روز اخیر با سوپروایزر بخش ام آر آی صحبت کردم  و خواستم در نوبت دهی و پذیرش ها دقت کنند تا بیمار حداقل زمان ممکن معطل شود اما گاهی برخی مسائل به  دلیل حجم مراجعه از دست ما خارج است. در واقع برای بحث نوبت دهی موافق هستم که اشکالاتی وجود دارد. به همین دلیل ما یک اپراتور مخصوص نوبت دهی گذاشتیم که با واتساپ یا تلگرام نسخه را می گیرد و بیمار برای نوبت دهی مراجعه حضوری هم ندارد. از طرفی طرح توسعه گذاشتیم و می خواهیم فضای سالن انتظار را توسعه بدهیم تا از این ازدحام جلوگیری کنیم. بنابراین قصد داریم  اگر هزینه ها اجازه دهد تا آخر سال این کار را انجام دهیم. چون با توجه به حجم خدماتی که ارائه می دهیم مراجعان ما هم زیاد است».ورشویی همچنین تصریح می کند :« متاسفانه  مراجعان هم همکاری نمی کنند. ما خواسته ایم در نهایت با یک همراه حضور داشته باشند اما به عناوین مختلف رعایت نمی کنند و با تعداد همراهان بیشتری می آیند. ما روی صندلی ها بارها علامت گذاری کرده ایم اما کنده اند. نگهبان برای حفظ فاصله ها تذکر می دهد اما رعایت نمی کنند. ما فضای بیرون نیمکت و امکاناتی دیگر مثل کولر گذاشته ایم  تا در فضای بیرون حضور داشته باشند اما باز همکاری نمی کنند». تعرفه های مرکز رضا (ع)  رئیس مرکز درمانی رضا(ع) در پاسخ به این سوال که آیا تعرفه خیریه این مرکز برداشته شده یا خیر، می گوید:« خیر. مرکز ما مرکز خیریه وابسته به انجمن حمایت از بیماران سرطانی است. تا سال گذشته تعرفه ما در سیستم درمان دولتی بود. تعرفه خیریه، تعرفه مصوبه دولت است و چیزی نیست که ما تعیین کنیم اما با توجه به هزینه هایی که در دوران کرونا به ما تحمیل شده و متاسفانه بودجه دولتی هم برای تامین هزینه ها نداریم، تنها کاری که کردیم تعرفه ویزیت شیمی درمانی مان را مطابق همان تعرفه ای که در مصوبه دولت بوده است، دریافت می کنیم. هیئت مدیره امسال تعرفه شیمی درمانی و ویزیت را تصویب کرد چرا که ما نمی توانستیم هزینه هایمان را پوشش بدهیم،اما رادیوتراپی مان هنوز تعرفه دولتی است به رغم این که ما مرکز خیریه هستیم و اجازه داریم تعرفه خیریه بگیریم». ساخت همراه سرا  در دست اقدام است ورشویی درباره شرایط تسهیلاتی که در اختیار بیماران شهرستانی قرار می گیرد، می گوید:« ما آسایشگاهی با ظرفیت 60 تخت داریم که به صورت رایگان به همراه سه وعده غذایی در اختیار بیمارانی که از شهرستان مراجعه می کنند قرار می دهیم. البته به بیمارانی که هزینه اسکان ندارند و فقط هم به شخص بیمار جا می دهیم. مگر در شرایط خاص که مثلا بیمار کودک باشد که به مادر و کودک با هم این امکانات تعلق می گیرد. در همین  خصوص به کمک خیران در مجاورت مرکز در حال ساخت یک همراه سرا هستیم که بیمار با خانواده اسکان یابد». وی درباره کمبود دستگاه های ضد عفونی کننده نیز خاطر نشان می کند:« قبلا همه جا هندراب دستی گذاشته بودیم اما متاسفانه ما صبح محلول را می گذاشتیم و تا ظهر آن را به سرقت می بردند. برای همین از نوع پدالی دستگاه های ضد عفونی کننده استفاده کردیم. 11 دستگاه تهیه کردیم که قابل جابه جایی نباشد.  این دستگاه ها همچنان وجود دارد اما به علت استفاده نامناسب بعضی از آن ها خراب شده و در دست تعمیر است وگرنه در تمام طبقات دستگاه های ضد عفونی کننده پدالی وجود دارد». قطعی برق سرورهای بیمارستان ناظران نوبت دهی را به تعویق انداخت حمید پیله ور، مدیر بیمارستان ناظران درباره نوبت دهی طولانی ام آر آی و سی تی اسکن در این مرکز درمانی می گوید:« اول این که دستگاه های ام آر آی سطح شهر خراب شده و بنابراین فشار روی بقیه مراکز است. سی تی اسکن و ام آر آی معمولا با هم هستند و مراجعه به دلیل سی تی اسکن هم باعث شلوغی شده  که بخش ام آر آی نتواند خوب خدمت رسانی کند. مسئله بعدی در ام آر آی این است که نسبت به سی تی اسکن زمان بیشتری لازم دارد. از طرفی ممکن است بیمار قبلی حین تصویربرداری دچار مشکل و وقت شما یک تا دو ساعت جابه جا شود. بنابراین این مشکلات تا این جا عمومی است و تمام مراکز ام آر آی در سطح شهر با این مشکل مواجه هستند و فرقی ندارد. از سویی دیگر به دنبال قطعی برق، سرورهای ما آسیب دیده است و ما دستور دادیم در ام آر آی پذیرش کمتر باشد که بتوانیم جواب گو باشیم».  وی همچنین می افزاید:« ام آر آی مرکز ناظران اپن است و طرفداران خاص خودش را دارد چون در سطح شهر ما ام آر آی اپن نداریم و  بقیه ام آر آی ها تونل است. ام آر آی ما حدودا یک هفته است که افتتاح شده و به  دلیل شروع کار نیز چنین مشکلاتی ایجاد شده است».  وی درباره حضور بیماران کرونایی در کنار  دیگر بیماران تنها به ذکر این پاسخ بسنده می کند که ما یک دستگاه سی تی اسکن و یک دستگاه  ام آر آی داریم. نمی شود این ها را از هم جدا کنیم و چاره ای نیست.  هر آشنایی با من تماس بگیرد زود کارش انجام می شود مدیر بیمارستان ناظران ادامه می دهد : هر کسی کارش گیر کرده باشد و با من تماس بگیرد سریع نوبت اش را هماهنگ می کنم تا کارش انجام شود. یعنی هر آشنایی در سطح شهر از هر جایی مانده و با من تماس بگیرد این جا زود کارش انجام می شود». گفته های مدیر بیمارستان در حالی است که در بازدید میدانی ما یکی از مراجعان نیز ادعا کرده بود: وقتی به یکی از پرسنل گفتم چرا  این قدر طول  می کشد تا نوبت مان شود، پاسخ داد هر روز بیمارانی داریم که به سفارش مدیر بیمارستان می آیند و خارج از نوبت پذیرش می شوند. وجود بیش از 10 هزار موسسه نیازمند به نظارت در سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد  برای اطلاع از چگونگی نظارت بر بیمارستان ها و مراکز درمانی خصوصی به گفت و گو با علی اصغرانجیدنی، مدیر نظارت بر درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهدمی پردازیم. وی در این باره می گوید:« در سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد ما بیش از 10 هزار موسسه داریم که این موسسات نیاز به نظارت دارند. ما سامانه جامع نظارت را  راه اندازی کردیم که در همین چند ماهی که فعالیت اش را شروع کرده، توانسته است بحث نظارت را بهتر و دقیق تر انجام دهد. در بحث بیمارستان های خصوصی  ما هم بازدیدهای موردی و ضربتی داریم و هم بازدیدهای دوره ای. از طرفی هم بسته به شکایت مردم موارد را نیز بررسی می کنیم. تلاشمان این است که مردم رعایت دستورالعمل ها برایشان ساده تر اجرا شود و این که مراکز درمانی بتوانند خدمات درمانی بهتری  ارائه دهند. با این حال اگر مردم عزیز ما نیاز داشتند که گزارشی به ما بدهند می توانند شکایت های خود را ساده تر به سامانه 190 گزارش دهند ،همچنین می توانند به طور حضوری  به معاونت درمانی یا به سامانه جامع نظارت در سایت دانشگاه علوم پزشکی مشهد مراجعه کنند . ما در فضای مجازی هم رصد می کنیم و کارشناس فضای مجازی داریم که اگر موردی در آن فضا گزارش شود حتما پیگیری کنیم». تذکر مدیر نظارت بر درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد به بیمارستان ناظران پس از تماس خراسان مدیر نظارت بر درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره سیستم نوبت دهی این مراکزمی افزاید:« در خصوص نوبت دهی مشکل عمده ای که وجود دارد به خصوص در دوران کرونا بعضی از مراکز مثل همین دو مرکز با تراکم بیمار مواجه اند که صحبت هایی شده تا این مسئله حل شود. ما با همکاران صحبت کردیم تا این مراکز را بیشتر تحت پوشش قرار دهند تا بتوانیم این تراکم را کم کنیم. البته رعایت این پروتکل ها الزامی است و باید مد نظر قرار بدهند. مکان های شلوغ و پرجمعیت در فضای مسقف نباشد، نوبت دهی به گونه ای انجام شود که مردم با انتظار در صف  و ماندن در یک فضای  بسته با  مشکل  مواجه نشوند. این بحث هایی است که برای بیمارستان ناظران از موقع تماس شما  تذکر دادیم و پیگیری خواهیم کرد».