المپیک و سقف ورزش ما

سرمقاله وصال روحانی     اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که از مراسم بدرقه شماری از ورزشکاران اعزامی ایران به المپیک توکیو در شنبه شب (26 تیرماه) در ذهن‌ها حک شد، تلاش عجیب مجری برنامه‌تلویزیونی برای گرفتن قول پیروزی از میلاد عبادی‌پور عضو تیم ملی والیبال ایران بود. مردان ولادیمیر آلکنو در اولین مسابقه خود در رقابت‌های والیبال المپیک سی‌ودوم اوایل هفته بعد روبه‌روی لهستان می‌ایستند و مجری مراسم بدرقه که گوینده تلویزیون هم هست، به طور جدی و غریبی کوشید از عبادی‌پور قول پیروزی در این مسابقه‌ را بگیرد. این لژیونر والیبال ایران که بسیار بیشتر و بهتر از مجری مورد بحث از احوالات روز والیبال دنیا باخبر است، پس‌ از چند ثانیه صبر و مدارا گفت: «قول پیروزی که نباید داد و فقط اطمینان می‌دهم که هر چه توان داریم رو کنیم تا مردم ایران از ما راضی باشند.» شاید مجری مذکور نداند که در رقابت‌های اخیر والیبال لیگ ملت‌ها در ریمینی ایتالیا، تیم لهستان بین 16 کشور حاضر دوم شد و فقط برزیل پرتوان بود که توانست در فینال با نتیجه 1-3 از سد این تیم آماده شرق اروپایی بگذرد. لهستان نه تنها در همین رقابت‌ها تیم ایران را در سه ست متوالی شکست داد، در هر دو دوره اخیر پیکارهای قهرمانی جهان به سال‌های 2014 و 2018 به‌عنوان نخست رسیده و در ریمینی هم نشان داد که به بالاترین درجات آمادگی خود بازگشته و همراه با برزیل و فرانسه یکی از سه «قدرت» برتر مسابقات نشان داد. تیم‌هایی که در «توکیو 2021» نیز مدعیان نخست تلقی خواهند شد و با این که در هر ورزش و هر مسابقه هر رویداد غیر مترقبه و هر نتیجه عجیبی قابل انتظار و دست یافتنی است اما اگر آخرین آمادگی‌ها شرط باشد و وضعیت کنونی تیم‌ها ملاک قرار گیرد، نمی‌توان و نباید از تیم والیبال ایران خواست که حتماً لهستان را ببرد. آن هم از تیمی که به‌رغم قابلیت‌های ذاتی فراوانش به سبب هماهنگ نشدن با اهداف و ایده‌آل‌های سرمربی روسی‌اش هنوز به یک قالب مشخص و جایگاه پرثبات دست نیافته و همچنان در مرحله آزمون و خطا به سر می‌برد و به نشانه آن در تمامی 8 بازی آخرش در لیگ ملت‌ها شکست خورد و اسباب نارضایتی مردم و عذرخواهی رسمی فدراسیون از ورزش‌دوستان شد. همه اینها ما را به این نقطه و سؤال مهم می‌رساند که المپیک در چه سطحی است و سقف ورزش فعلی ما در کجا قرار دارد. در پاسخ باید گفت که در ارتباط با هر تیم اعزامی و هر ورزشکار منتخب می‌توان به دو راهکار و نحوه برنامه‌ریزی دست یافت. یکی گروهی است که انتظارهای معقول و به‌فراخور توان خویش و سطح بسیار بالای المپیک دارند و در نتیجه تأکید می‌کنند که باید از آنها توقعاتی داشت که نافی این اصول نباشد. دسته دوم از ورزشکارانی شکل می‌گیرد که آنها هم می‌دانند سطح المپیک به طرز هولناکی بالا است و مدال‌دار شدن در آن بدون کارآیی فراوان و تجربه کافی غیر ممکن می‌نماید اما به‌قدری مصمم و خوشبین و غرق در آرزوهای خوش هستند که صحبت از فتح مدال و حتی نوع طلایی آن می‌کنند. دانیال شه‌بخش بوکسور سیستانی و جنگنده کشورمان که از پدیده‌های دوسه سال اخیر رشته مشتزنی بوده، به گروه دوم تعلق دارد، او که در پیکارهای چندی پیش بوکس قهرمانی آسیا در امارات مدال نقره 56 کیلو را گرفت مثل کارشناسان نیک می‌داند که رفتن روی سکوی افتخار المپیک «یک سال به‌تأخیر افتاده» توکیو به سبب توانایی فراوان و سرعت عمل خیره‌کننده بوکسورهای شرق آسیایی و برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی مرکزی و شمالی کاری بس سخت و نزدیک به محال است اما در مصاحبه‌های اخیرش تصریح کرده که به این هدف به‌طور جدی چشم دارد و می‌خواهد با قهرمان شدن در توکیو ذره‌ای از دریای زحمات مادر گرانقدرش را که همیشه یاور و نورچشم وی بوده، جبران کند و او را از خود راضی سازد. این یک آرزو در دوردست است اما چون شه‌بخش آن را مطرح کرده، باید آن را گرامی شمرد و نگاه امیدوارانه ورزشکار شایسته‌ای تلقی کرد که اگر چه از زیر و بم کار بوکس اطلاع دارد و سختی‌های کارش را می‌شناسد، مایل است در مسیر دشوارترین هدف به حرکت درآید. اما اکثریت با ورزشکارانی است که معتقدند فشار توقعات فزون‌تر از حد روی دوش‌شان بیش از آن که بیلان کارشان را بالا ببرد، می‌تواند به شدت مضر باشد و نه تنها آنها را به ساحل نجات نرساند، بلکه با دچار شدن به استرس فراوان از کسب نتایج معقول هم باز دارد. اگر امثال حسن یزدانی، سجاد گنج‌زاده، محمدعلی گرایی، علی داودی، میرهاشم حسینی و البته تیم شمشیربازی سابر ایران را که به‌سکوهای المپیک 2021 نزدیک نشان می‌دهند، نادیده بگیریم، سایر ورزشکاران کشورمان آنقدرها هم امید جدی و قطعی به کسب مدال ندارند و تیم والیبال ما هم با این که در گروهی بالنسبه آسان قرار گرفته اما اطمینانی در دست نیست که در مراحل حذفی به نتایجی برسد که تضمین کننده سکوی المپیک است. قدر مسلم این که در توکیو نیز مثل المپیک‌های قبلی برخی نتایج به‌دست خواهد آمد که دور از انتظار خواهد بود و شاید چند نفری مدال بگیرند که خودشان هم توقع آن را نداشتند و برعکس مدال‌ها از دست کسانی بیفتد که صاحبان قطعی آن به‌شمار می‌آمدند اما اصول و واقعیات می‌طلبد جنبه‌‌ای را در پیش گیریم که در آن عاقلانه‌ترین اهداف و دستاوردها در دستور کار قرار گیرد و از هر ورزشکاری چیزی طلبیده شود که هم در سطح و کلاس او هست و هم در میدانی به غایت سطح بالا همچون المپیک قابل دستیابی خواهد بود. نکته‌ای که در برخی ارزش‌گذاری‌ها و اظهارات و درخواست‌های مقام‌ها و سخنگویان و گزارشگران مسابقات مشاهده نمی‌شود و به مثابه طلبیدن فتح اورست از افرادی است که حتی به قلل چند هزار متر کوتاهتر از آن هم صعود نکرده‌اند.