روزنامه ابتکار
1400/05/06
آیا وزارت ارشاد سرانجام به موسیقی زیرزمینی روی خوش نشان می‌دهد؟ به نام «پاپ» به کام «رپ»
گروه فرهنگ و هنر – کلمات را تند و سریع روی یک ریتم خاص می‌خوانند، گاهی هم گعده‌های خیابانی دارند و کل‌کلی که کدام یک بهتر به اصطلاح «رپ» می‌کنند. معمولا سبک موسیقی رپ، سبکی مورد علاقه مسئولان نیستریال چنانکه تعداد خواننده‌های مجوزدار این سبک به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. اما چند روز پیش 2 آهنگ تازه از آرمین زارعی که قدیم‌ترها او را به نام آرمین 2afm می‌شناختیم، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفت. اما پرسش این است که چرا رپر‌های دیگر که اتفاقا محتوای کلام‌شان کاملا اجتماعی و در چارچوب اخلاق است در این سال‌ها نتوانسته‌اند مجوز بگیرند؟شاید بتوانیم ظهور رپ فارسی را در سال‌های بعد از 1370 جست‌وجو کنیم. زمانی که تازه فضا برای خواننده‌های پاپ باز شده بود و کم کم وزارت ارشاد به آن‌ها مجوز می‌داد، سبکی تازه، برگرفته از موسیقی غربی در پستو‌ها شکل می‌گرفت.
موسیقی رپ در دهه ۱۹۸۰ میلادی و از میان موسیقی سیاه پوستان فقیر متولد شد. رپ در واقع یک نوع موسیقی اعتراض‌آمیز خیابانی است. این موسیقی از پیش پا افتاده‌ترین، سهل‌ترین و خیابانی‌ترین کلمات استفاده می‌کند، بدون این که از حیث ادبی بتوان این نوع استفاده را نقد کرد. در نوشتن متن ترانه‌های رپ، هیچ الزامی برای رعایت قوانین ادبی وجود ندارد. موسیقی رپ غربی به موضوعاتی از جمله اختلاف طبقاتی، ریاکاری، دعواهای خیابانی، فرهنگ غالب جهانی و همچنین بحران‌های سیاسی می‌پردازد. کلام آن اگرچه قافیه‌هایی ضعیف دارد و در نگاه بسیاری شعر ناب به حساب نمی‌آید، اما با همین سادگی و بی پیرایگی خود می‌کوشد تا معنایی دیگر از زندگی اجتماعی را به ما یادآوری کند، که بعدی از زندگی مردم کوچه و خیابان است. به نحوی می‌توان گفت چارچوب تعیین شده موسیقی را که دارای قوانین سخت و مشخص است را خرد می‌کند تا موسیقی در دسترس عامی‌ترین افراد جامعه قرار گیرد.
گرچه موسیقی پاپ هر چه پیشتر می‌رفت، فضایی بازتر را تجربه می‌کرد اما موسیقی رپ همچنان در زیرزمین باقی ماند و تلاش‌های برخی خوانندگان این سبک برای دریافت مجوز بی‌نتیجه ماند. تا در سال 94، سرانجام اولین آلبوم رپ، توانست مجوز انتشار خود را از وزارت ارشاد دریافت کند. کاوه عابدین که به گفته خودش 10 سال در انتظار دریافت مجوز بوده درباره این آلبوم گفته بود: من هیچ‌وقت در پی آن نبودم که این آلبوم را زیرزمینی منتشر کنم؛ اصلا آن زمان در این فکرها نبودیم. سبک این آلبوم «رپ» است؛ اما با رپ‌هایی که تا کنون شنیده‌ایم، خیلی تفاوت دارد. معمولا در این‌گونه موسیقی‌ها هیچ‌وقت اثری از هارمونی غنی وجود ندارد؛ اما این آلبوم نمونه جدیدی را اجرا خواهد کرد. نام این آلبوم «فراموشی» است.
البته پیش از این در سال 1385 رضا عطاران در عنوان‌بندی چند مجموعه تلویزیونی از جمله متهم گریخت موسیقی رپ اجرا کرد. همچنین در تعطیلات نوروزی سال 1386 مجموعه تلویزیونی دیگری به کارگردانی رضا عطاران به نام ترش و شیرین از شبکه سوم سیما پخش شد که در عنوان‌بندی آغازین آن، رضا عطاران یک شعر را به صورت رپ می‌خواند. رضا عطاران و امیرحسین مدرس در عنوان‌بندی یک مجموعه تلویزیونی دیگر به نام خانه به دوش نیز قطعه‌ای به سبک «رپ - پاپ» فارسی خواندند، که مورد توجه قرار گرفت.
با این وجود خواننده‌های مطرح رپ همچنان نتوانسته بودند، به صورت رسمی فعالیت‌شان را ادامه دهند. یاسر بختیاری که با نام مستعار یاس فعالیت می‌کرد در دوره‌ای تلاش کرد تا مجوز بگیرد. مضمون بیشتر ترانه‌های یاس انتقاد و اعتراض به مشکلات و بحران‌های اجتماعی نظیر فقر، کودکان کار، اعتیاد، بیکاری، جنگ، روسپی‌گری، خودکشی و طلاق بود. او درباره مجوز نگرفتنش در مصاحبه‌ای گفته بود: « داستان مجوز گرفتن من برمی‌گردد به سال‌ها پیش که دوست داشتم مجاز شوم و اقداماتی برای گرفتن مجوز هم انجام دادم. حتی مقطعی آقای فرشید رحیمیان به من گفت آهنگ‌هایت را به ثبت رساندم، اما وقتی دوباره پیگیر شدم متاسفانه فقط جواب منفی شنیدم و همه دست رد به سینه من زدند.. صادقانه می‌گویم من خیلی دنبال مجوز بودم و برایش دوندگی‌های زیادی انجام دادم اما آن موقع کسی از من حمایت نکرد و امروز دیگر به‌دنبال مجوز نیستم. نمی‌دانم چرا، اما انگار همیشه باید انسان خودش را از راه‌های مختلف نشان دهد تا بعد بگویند تو لیاقت مجاز شدن را داری! من باوجود اینکه یک خواننده زیرزمینی محسوب می‌شوم، اما چارچوب‌های خودم را در کارم لحاظ می‌کنم». او سرانجام تصمیم گرفت که در خارج از کشور فعالیت کند.
اما سرانجام در اسفند ۱۳۹۸ بود که خبر آمد آرمین زارعی یا آرمین 2afm پس از ۳ سال و ۷ ماه سکوت، بالاخره موفق به اخذ مجوز فعالیت رسمی در کشور شده و اولین آهنگ مجازش به نام «رفت» را در همکاری با شرکت فرهنگی هنری ترانه شرقی به مدیریت محسن رجب‌پور منتشر کرده است.
آرمین زارعی در کنار دیگر متولدین اوایل و اواسط دهه شصت بخشی از نسل اول خوانندگان رپ فارسی را ساخت. بخشی که مضامین قطعات‌شان با بخش دیگرِ این نسل که روایتی انتقادی داشت، متفاوت بود. این نسل کسانی را هم شامل می‌شد که رپ‌خوان‌های خیابانی می‌نامیدندشان و همچنین کسانی چون یاسر بختیاری (یاس) که از ارزش‌های اجتماعی می‌گفتند. نسلی که بسیاری از آن‌ها یا از ایران مهاجرت کردند یا اگر در کشور خود ماندند نخواستند یا نتوانستند موفق به اخذ مجوز و رفتن زیر لوای دفتر موسیقی معاونت هنری وزارت ارشاد شوند جز یک نفر؛ آرمین زارعی یا آرمین2afm . اتفاقی که می‌توانست برای دیگران هم بیفتد اگر خطوط قرمزمان در این حد تنگ نبود تا این‌گونه دست کم، رفتن از وطن یا ماندن برای‌شان نه به اجبار که به گزینه‌ای اختیاری تبدیل شود. او در توضیح اولین قطعه مجوزدارش نوشت: «نمی‌دانم چه‌طور باید از حال و هوای این مدت که سکوت کردم بگویم... اما خیلی مختصر بگویم که این همه صبوری کردم تا با افتخار تمام بتوانم یک روزی برای‌تان همین‌جا در کشور خودم برنامه اجرا کنم. از این پس من با اسم حقیقی خودم، آرمین زارعی ادامه فعالیت خواهم داد و در آخر این که من از همان اول هم خواننده تلفیقی بودم نه رپ... پس با افتخار و با انرژی تمام از امروز به عشق تک‌تک‌تان، زیر نظر شرکت ترانه شرقی فعالیتم را شروع می‌کنم.»
البته او در سال 95 هم برای دریافت مجوز تلاش‌هایی کرده بود. او در گفت‌وگو با «هفته‌نامه تماشاگران» در این خصوص گفت: «چند بار اعلام شد که می‌توانم کارهایم را برای بررسی به ارشاد بفرستم اما می‌خواستم اول خودم با خودم کنار بیایم و کارم را با فضا و شرایط مارکت موسیقی مجاز هماهنگ کنم. تصمیمم این بود که قبل از اینکه کسی بخواهد برایم چارچوب تعریف کند خودم آن چارچوب را رعایت کنم.» او همچنین از «زیر رادیکال بردنِ خود» گفت و توضیح داد: «در این چند ساله خودم را زیر رادیکال برده‌ام و خودم برای کارهایم خط قرمز تعیین کرده‌ام.»
چند روز پیش خبر آمد «ناز شستم» و «دوباره برگرد» با صدای آرمین زارعی، ترانه‌سرایی و آهنگسازی او و تنظیم مسعود جهانی تک‌آهنگ‌های تازه‌ای‌اند که شرکت ترانه شرقی پس از اخذ مجوز برای این خواننده پیش از این رپ و اکنون پاپ، منتشر کرده است. ترانه‌هایی که اگرچه به کارهای قبلی آرمین زارعی هنگامی که Dis Love (ترانه‌هایی با موضوع شکایت از عشق و تبدیل شدن آن به تنفر) می‌خواند نزدیکند اما آن‌چه را هم باید برای گرفتن مجوز از دفتر موسیقی معاونت هنری وزارت ارشاد رعایت می‌کردند، کرده‌اند. اتفاقی که بیش از هر چیز موجب ایجاد این پرسش میشود که آیا نمی‌توانستیم چنین شرایطی را برای دیگر خوانندگان هم‌نسل او نیز فراهم کنیم تا آواره کشوری دیگر نشوند و در وطن خود بمانند؟
سایر اخبار این روزنامه
آیا وزارت ارشاد سرانجام به موسیقی زیرزمینی روی خوش نشان می‌دهد؟
به نام «پاپ» به کام «رپ»
جلال خوش چهره
مطالبات فوری مردم
جهان در مسیر اقتصاد کریپتو و ما در مسیر مسدود سازی آن
تحصیلات و ازدواج منافاتی با هم ندارند!
سد افزایش سن جلوی پای ازدواج جوانان
نیروهای آمریکا به ظاهر عراق را ترک می کنند
دستاورد پوچ الکاظمی از سفر به واشنگتن؟
کارمندان دولت بیشتر مالیات می‌دهند یا بخش خصوصی؟
جزئیات درآمد دولت از دود‌کردن سیگار
«ابتکار» وضعیت بازارهای ارز، طلا و بورس در ماه‌های آتی را بررسی کرد
سناریوهایی برای اقتصاد در دولت سیزدهم
سهم خواهان از چه روش‌های برای رسیدن به کابینه دولت سیزدهم استفاده می‌کنند؟
حرکت ابراهیم رئیسی با چراغ‌های خاموش
محمد باقر قالیباف:
حاضرم برای حل مشکلات کفش هر کسی را واکس بزنم
روحانی در آخرین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت:
دولت به عهد خود برای تصمیم‌گیری بر اساس خرد جمعی پایبند بود
ناتو:
افغانستان نیازمند سازش از طریق مذاکره است
استقبال گروه‌های شیعه عراق از توافق برای خروج نظامیان آمریکایی
تحلیل گاردین از بحران سیاسی-اقتصادی لبنان
انفجار «بمبِ لبنانی» در منطقه
عضویت تل‌‌آویو در اتحادیه آفریقا زنگ‌خطری برای فلسطین در قاره سیاه
