روزنامه آرمان ملی
1400/05/09
طرح محدوديت جريان تندرو در مجلس هدفش تضعيف رئيسی است
آرمان ملی- احسان انصاری: نمایندگان مجلس شورای اسلامی درخواست عده‌ای از نمایندگان به منظور بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی را بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی بررسی کرده و در نهایت با ۱۲۱ رای با این درخواست موافقت کرده‌اند. بنابراین با موافقت نمایندگان با این درخواست، طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی در کمیسیون فرهنگی بررسی میشود و بدون‌ارجاع به صحن علنی مجلس به شورای نگهبان ارسال شده و در صورت تایید، به صورت آزمایشی اجرا خواهد شد. تصویب این طرح موجی از واکنش‌های اجتماعی را در فضای مجازی و رسانه‌ای کشور به راه انداخته است. این در حالی است که افکار عمومی جامعه این طرح را برخلاف آزادی‌های مدنی و محیط کسب‌و‌کار قلمداد کرده و خواستار بازنگری در آن شده‌اند. به همین دلیل و برای بررسی پیامدهای این طرح «آرمان ملی» با دکتر مجید ابهری، جامعه‌شناس و رفتارشناس اجتماعی گفتوگو کرده است. دکتر ابهری در این زمینه معتقد است: «اگر حتی نتیجه چنین طرحی صد‌درصد نیز به سود مردم باشد در شرایط کنونی شکاف بین مردم و حاکمیت را بیشتر می‌کند و نتایج منفی به همراه خواهد داشت. این در حالی است که دولت سیزدهم هنوز مستقر نشده است. به همین دلیل در چنین شرایطی تصویب چنین طرح‌هایی که بحران کاذب ایجاد می‌کند و دامن زدن عده‌ای به آن شرایط کار را برای دولت رئیسی سخت‌تر خواهد کرد. این طرح می‌تواند در مسیر دولت آینده توقف و کندی به وجود آورد». در ادامه ماحصل این گفتوگو را می‌خوانید. تصویب طرح صیانت از حقوق کاربران مجازی در مجلس شورای اسلامی با واکنش‌های مختلفی همراه شده است. تصویب این طرح در مقطع کنونی، که کشور با چالش‌های مختلفی مواجه است، چه پیامدهایی به همراه خواهد داشت؟هر تصمیمی که به اکثریت جامعه ارتباط داشته باشد قبل از اینکه تصمیمی گرفته شود باید زمینه‌های آن فراهم و جزئیات آن برای مردم بازگو شود. تفاوتی هم ندارد که این طرح قرار است وضعیت را بهتر کند یا بدتر. بدون‌تردید در غیبت توضیحات کافی، بازار شایعات و شائبه‌ها در فضای مجازی داغ میشود و کلیات تصمیم زیر‌سوال می‌رود. این در حالی است که رسانه‌های خارجی نیز روی چنین طرح‌هایی مانور رسانه‌ای داده و پیامدهای آن را به شکلی جلوه می‌دهند که آینده طرح با چالش‌های جدی مواجه میشود. این اتفاق برای طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی نیز رخ داده و با توجه به اینکه نمایندگان مجلس در این زمینه توضیح کافی به مردم نداده‌اند این طرح از همین ابتدا با ناکامی مواجه شده است. نکته دیگر اینکه در شرایط کنونی بسیاری از کسب‌و‌کارهای مردم توسط فضای مجازی صورت می‌گیرد و به همین دلیل طرح اخیر مجلس باعث نگرانی‌ها در بین افرادی شده که از طریق فضای مجازی فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند. استارتاپ‌ها و مشاغل اینترنتی رابطه مستقیمی با فضای مجازی و اینترنت دارند و به همین دلیل هر گونه محدودیتی برای آنها می‌تواند باعث ضرر و زیان‌های اقتصادی شود. نکته دیگر ارتباط اعضای خانواده با نزدیکان خود در خارج از کشور توسط شبکه‌های اجتماعی رایگان است، که با طرحی که مجلس تصویب کرده این ارتباط نیز مخدوش میشود و خانواده‌ها در این زمینه با مشکل مواجه خواهند شد. این ارتباط رایگان کمک بزرگی به سبد اقتصادی خانواده‌هاست. به همین دلیل اگر قرار باشد اینگونه نرم‌افزارها از دسترس مردم خارج شوند پرداخت مبالغ کلان برای ارتباط با اعضای خانواده‌ها در خارج از کشور فشار مضاعفی به خانواده‌ها وارد خواهد کرد. لذا این طرح با شفافیت و توضیحات لازم به تصویب مجلس نرسیده و زمینه مناسبی برای انواع شایعات فراهم کرده و افکار عمومی با انواع سوالات و مجهولات در این زمینه مواجه شده‌اند.
چرا نمایندگان مجلس قبل از تصویب چنین طـرح مهمی در جــامعه زمینه‌سازی نکرده‌اند؟ در چنین شرایطی که شایعات گسترش پیدا کرده است، نمایندگان چگونه می‌توانند در این زمینه شفاف‌سازی کنند؟
این اتفاق باید رخ می‌داد. امروز فضای مجازی به‌رغم برخی آسیب‌هایی که دارد با زندگی مردم عجین شده است. برخی عنوان می‌کنند این طرح ممکن است موتورهای جست‌وگو و نرم‌افزارهای ارتباطی را از دسترس عموم مردم خارج کند؛ مگر آنکه نماینده حقوقی در کشور داشته باشند. بدون‌تردید نرم‌افزارهایی مانند گوگل و اینستاگرام هیچ‌گاه به تصمیم مجلس ایران تن نخواهند داد و همچنان رویکرد خود را دنبال خواهند کرد. این در حالی است که اغلب کسانی که از این نرم‌افزارها استفاده می‌کنند جوانان و نوجوانان هستند و در چند روز اخیر که این طرح تصویب شده با انواع اضطراب، دلهره و سوال‌های مختلفی مواجه شده‌اند. به همین دلیل لازم است نمایندگان مجلس و نهادهای تصمیم‌گیر کشور در این زمینه به افکار عمومی در خصوص شرایط قبل و بعد از اجرای این طرح اطلاع‌رسانی کنند. بدون‌تردید این توضیحات می‌تواند تا حدود زیادی افکار عمومی را نسبت به این تصمیم‌گیری توجیه کند. نکته دیگر اینکه این طرح قبل از اینکه در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار گیرد در سه کمیسیون مجلس مورد بررسی قرار گرفته که این موضوع نیز سوالات زیادی را در بین افکار عمومی جامعه به وجود آورده است. هر چه نمایندگان مجلس بیشتر در این زمینه سکوت اختیار کنند شایعات بیشتر و گسترده‌تر شده و به همین دلیل این تصمیم با پیامدهای منفی بیشتری مواجه میشود. بنابراین نمایندگان باید درباره چرایی تصمیم خود به مردم و افکار عمومی جامعه توضیحات لازم را ارائه کنند.
در شرایط کنونی که بحران‌هایی مانند خوزستان همراه با واکنش‌های اجتماعی بوده و کشور نیاز به تصمیمات اعتماد‌ساز دارد، آیا تصویب چنین طرح‌هایی توسط نمایندگان مجلس یازدهم سبب دامن زدن به بی‌اعتمادی بیشتر نمی‌شود؟
در حال حاضر کشور در شرایط حساسی قرار دارد و ما شاهد بوده‌ایم در هفته‌های اخیر استان‌های خوزستان و سیستان‌و‌بلوچستان در وضعیت بحرانی قرار داشته‌اند و به همین دلیل شاهد تجمعاتی در استان خوزستان بوده‌ایم. این در حالی است که شرایط بیماری کرونا در کشور بسیار خطرناک شده و ما شاهد بیشترین آمار ابتلا و تلفات در این زمینه هستیم. وضعیت کرونا به اندازه‌ای در کشور وخیم است که در شرایط کنونی ایران جزو کشورهای نخست ابتلا به کرونا قرار دارد. به همین دلیل تصویب‌کردن چنین طرح‌هایی در مجلس شورای اسلامی بیشتر به امواج مخالف کمک می‌کند و جنبه اعتماد‌سازی ندارد. در چنین شرایطی مخالفان و منتقدان این طرح فضا را برای ایجاد شایعات و دامن‌زدن به بی‌اعتمادی اجتماعی فراهم می‌بینند و تلاش می‌کنند به تجمعات و اعتراضات خیابانی دامن بزنند. به همین دلیل مجلس شورای اسلامی باید به سمت اعتماد‌سازی به ویژه در میان جوانان حرکت کند و در شرایط کنونی این طرح را مسکوت گذاشته و تصویب آن را به زمان مناسب‌تری با اطلاع‌رسانی قبلی موکول کند.
چرا رویکرد اصولگرایان از ابتــدا به فضای مجازی و شبکه‌هـای اجتمــاعی تقابلی بوده است؟ این در حالی است که شبـکه‌هــای اجتماعی در سال‌های اخیر نقش مهمی در افزایش آگاهی مـردم و ارتباط با مردم جوامع دیگر داشته‌اند. افزایش آگاهی مردم چه پیامدهایی برای اصولگرایان داشته است؟
مردم ایران تمایل دارند با مردم کشورهای دیگر ارتباط داشته باشند و شبکه‌های اجتماعی این امکان را برای آنها فراهم کرده است. به همین دلیل اتفاقات مثبت زیادی در زمینه افزایش آگاهی مردم در سال‌های اخیر رخ داده است. در نتیجه اگر طرح اخیر مجلس در این رویکرد اخلال ایجاد کند و بخش‌هایی از جامعه از دسترسی به اینترنت و فضای مجازی محروم شود شرایط برای مردم سخت خواهد شد و احتمال دارد مردم نسبت به این وضعیت واکنش‌های اجتماعی از خود بروز بدهند. در سال‌های اخیر ما در وضعیت تحریم قرار داشته‌ایم و به همین دلیل در خرید کتب و اقلام علمی از کشورهای خارجی در وضعیت خوبی به سر نمی‌بردیم. این در حالی است که فضای مجازی در این زمینه به محققان کمک کرده و شرایط مراودات علمی را برای آنها فراهم کرده است. لذا ارسال مقالات علمی ایرانیان به نهادهای علمی جهان نیز اغلب از طریق شبکه‌های اجتماعی صورت می‌گرفت. به همین دلیل با طرحی که مجلس تصویب کرده ممکن است این مراودات علمی با مشکل مواجه شود و مراودات علمی ایران با خارج از کشور را مختل کند. سوالی که مطرح است این است که مطرح کردن این طرح در شرایطی که کشور با بحران‌های متعددی مواجه است چه ضرورتی دارد؟ هنوز دو سال از عمر این مجلس باقی مانده و به همین دلیل اگر قرار است با چنین طرح‌هایی سبب واکنش‌های مخالف اجتماعی شوند در آینده چالش‌های بزرگ تری ایجاد میشود. مجلس باید تلاش کند بین مردم اعتماد ایجاد کند تا به عنوان یک نهاد محبوب در بین مردم شناخته شود و مشکلات آنها را حل کند. سوال مهم این است که مطرح کردن این طرح در شرایطی که کشور در وضعیت غیرعادی به سر می‌برد چه نتیجه مثبتی می‌تواند برای کشور به همراه داشته باشد؟ ورود هر فناوری در یک جامعه باید همراه با فرهنگ‌سازی و آموزش‌های لازم در زمینه کاربرد آن باشد. در این صورت تهدیدات تبدیل به فرصت‌ها شده و کاربرد و استفاده منطقی و درست از آن فناوری در جامعه رشد و توسعه می‌یابد. اگر فرهنگ‌سازی توسط رسانه‌های ما صورت می‌گرفت امروز فضای مجازی به‌جای آنکه جولانگاه افراد ناهنجار باشد می‌توانست به فرصتی برای توسعه علم و فرهنگ، خلق آثار هنری و برقراری ارتباطات مفید تبدیل شود. این وظیفه بر‌عهده رسانه‌ها به ویژه صدا‌و‌سیما، نهادهای آموزشی و خانواده‌ها است؛ تا شکل صحیح بهره‌گیری از تکنولوژی‌های مدرن به جامعه و به ویژه جوانان آموخته شود. به خاطر پایین بودن سطح نشاط اجتماعی و کاستی‌ها در زمینه تفریحات و امور رفاهی، سرگرمی اصلی بسیاری از افراد حضور در فضای مجازی و مطالعه اینگونه صفحات است. ایجاد نشاط اجتماعی، عرضه امکانات رفاهی، تفریحی و ورزشی ارزان قیمت یا رایگان می‌تواند پوششی برای کاهش اینگونه ناهنجاری‌ها شود.
آیا چنیــن طرح‌هـــایی که تـوسط اصولـگرایـان در مجلـس تصــویب میشود به شکـاف مـردم و حاکمیت دامن نمی‌زند؟ تصویب چنیـن طـرح‌هایی چـــه پیامدهای اجتماعی برای کشور خواهد داشت؟
در این زمینه آیت‌ا... جوادی‌آملی واکنش بجا و مناسبی انجام داده‌اند. ایشان عنوان کرده‌اند «در رانندگی احتمال دارد تصادف کنیم! پس رانندگی را هم باید ممنوع کنیم؟ فضای مجازی حقیقی است؛ چون جایی برای انتقال اندیشه و تفکر است». منطق آیت‌ا... جوادی‌آملی بسیار ارزشمند است. بنده معتقدم اگر حتی نتیجه چنین طرحی صد‌درصد نیز به سود مردم باشد در شرایط کنونی شکاف بین مردم و حاکمیت را بیشتر می‌کند و نتایج منفی به همراه خواهد داشت. این در حالی است که دولت سیزدهم هنوز مستقر نشده است. به همین دلیل در چنین شرایطی تصویب چنین طرح‌هایی که بحران کاذب ایجاد می‌کند و دامن زدن عده‌ای به آن، شرایط کار را برای دولت رئیسی سخت‌تر خواهد کرد. این طرح می توان در مسیر دولت آینده توقف و کندی به وجود بیاورد.
راهـکار شـما برای بهبـود آسیب‌های فضای مجازی چیست؟
در حال حاضر فضای مجازی به نوعی بخشی از زندگی افراد شده است. در روزگار نه‌چندان دور کودکان و نوجوانان به‌دلیل محدودیت‌های آن زمان به جای اینکه از همان دوران کودکی با گوشی‌های موبایل و اینترنت آشنا باشند با دورهمی‌های خانوادگی آشنا می‌شدند؛ این در حالی است که این روز‌ها زندگی بدون‌فضای مجازی و اینترنت تقریباً برای کودکان و نوجوانان امکان‌پذیر نیست و نسبت به این فضا وابستگی و اعتیاد دارند. اما زنگ خطر نسبت به این آسیب باید به صدا در‌بیاید؛ آن‌هم نه به دلیل مخرب بودن اینترنت و فضای مجازی که تقریباً به اثبات رسیده است، بلکه به دلیل وابستگی کودکان و نوجوانان به این فضا و قرارگیری در بستر انواع مختلفی از آسیب‌های اجتماعی. در حال حاضر گفتوگو در خانواده یکی از اصلی‌ترین روش‌های ایجاد صمیمیت و رفع مشکلات است. در جایگاه دوم رسانه‌ها به خصوص صدا‌و‌سیما باید در قالب برنامه‌های جذاب و متنوع زیان‌های مشکلات فضای مجازی را بیان کنند، دولت و نهادهای متولی نیز باید وسایل و ابزار رفاهی و تفریحی رایگان و ارزان برای جوانان فراهم کند تا مسیر آنها از فضای مجازی به فضای حقیقی تغییر کند. اعتیاد به فضای مجازی باعث تضعیف ارکان خانواده میشود؛ برای حل این مشکلات باید قبل از ورود هر فناوری به جامعه فرهنگ‌سازی و بسترسازی آن مهیا شود؛ در غیر این صورت عوارض و آسیب‌های آن بسیار بیشتر از محاسن و امتیازات آن خواهند بود. امروزه فضای مجازی آفت روابط گفتاری و عاطفی در خانواده‌ها شده است. در حالی که متوسط زمان گفتاری در بین خانواده‌های ما ۱۷ دقیقه برآورد میشود؛ فضای مجازی این فرصت کوتاه را از ما گرفته است و همان‌طور که مشاهده می‌کنید در بسیاری از جمع‌های خانوادگی هر کس به دنبال هدف خود در این فضا است.
سایر اخبار این روزنامه
قدِ ايـنترنت «آب» نمي‌رود...
طرح محدوديت جريان تندرو در مجلس هدفش تضعيف رئيسی است
ديپلماسي اقتصادي کليد موفقيت رشد کشور
عملکرد بدون‌شائبه وزارت صمت در اجرای مزایده شش هزار محدوده معدنی
ارزيابي از عملکرد دولت و نقد غربِ بي تعهد
هر ۵ دقیقه یک نفر راهی قطعه بحران میشود
گلات پرسپولیس؛ آسمان لیگ بازهم سُرخ شد
سخنی با رئیس‌جمهور منتخب!
شمشیر دولبه تحدید فضای مجازی
طرح مجلس در تضاد با قانون اساسي و آزادي
مملکت؛ بدون‌گلبول سفید و اعصاب درد
فرار از واقعیت‌ها دوای درد نیست!
