روزنامه ابتکار
1400/05/12
آیا مشکلات خیابان ولیعصر(عج) برطرف میشود؟ طولانی‌ترین خیابان پایتخت در انتظار ثبت جهانی
گروه فرهنگ و هنر – اگر ساکن شهر تهران باشید یا برای مسافرت به تهران آمده باشید، حتما خیابان زیبای ولیعصر(عج) دل شما را هم برده است. خیابان طولانی‌ای که دو طرفش را چنارهایی کشیده احاطه کرده‌اند و سایه‌ای دلچسب و فضایی دل‌انگیز را فراهم کرده است. چندی است که عده‌ای در تلاشند تا این خیابان زیبا که پیش از این به ثبت ملی رسیده است را در فهرست میراث جهانی نیز ثبت کنند. اما خیابان ولیعصر(عج) چه مشخصاتی دارد؟ آیا با ساماندهی برخی مشکلات، این خیابان به ثبت جهانی خواهد رسید؟همه آن‌هایی که مدت زمانی در تهران زندگی کرده باشند حتما پیاده‌روی در بخشی از خیابان زیبا و پر درخت ولیعصر(عج) را تجربه کرده‌اند، طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه که یک سرش به میدان تجریش می‌رسد و یک سرش به میدان راه‌آهن. پیاده رفتن در این خیابان تجربه بسیار خوشایندی است. تصور کنید از میدان تجریش راه بیفتی و دست‌ها در جیب. جلوی باغ فردوس، آش بخوری، از پارک‌وی تا ونک را جوری طی کنی که برای چرخیدن در یکی از شلوغ‌ترین و پرهیاهوترین میدان‌های تهران آماده شوی. بعد از پارک ساعی و فروشگاه‌های سر مطهری بگذری، میدان فاطمی را طی کنی و به همهمه‌ی سینماها، غذافروشی‌ها، بوتیک‌ها و مردم پرشور میدان ولیعصر(عج) برسی. اگر حوالی غروب باشد، میشود تئاتری هم در تئاتر شهر دید. و بعدتر، به طرف بافت جذاب و قدیمی تهران بزرگ، از جمهوری تا نوفل لوشاتو، از پاستور تا مولوی و در نهایت میدان راه آهن، سرازیر شد.
اما چه شد که خیابان ولیعصر(عج) ساخته شد؟ دوره ناصری بود که اولین جرقه‌های احداث این خیابان قدیمی شکل گرفت. اما تاریخ ساخت خیابان ولیعصر(عج) به زمان وزیر جنگی رضا خان در دوره قاجار باز می‌گردد. در سال ۱۳۰۰ رضا خان شروع به خرید بخشی از زمین‌های بهجت آباد در شمیران کرد و سپس کاخ متعلق به دختر ناصرالدین شاه را خرید. در همین زمان نیز شروع به ساخت خیابانی در محدوده شمیرانات، برای دسترسی مناسب به کاخ‌های این منطقه کرد. تا پیش از به قدرت رسیدن رضا خان، کاخ‌هایی در شمال و جنوب تهران توسط پادشاهان قاجار مانند احمد شاه ساخته شده بود. به‌دلیل قرار گرفتن کاخ زمستانی در جنوب تهران (کاخ مرمر)، رضا خان تصمیم گرفت مسیر دسترسی به کاخ‌های شمال تهران را تا کاخ مرمر گسترش دهد. رضاخان پس از به قدرت رسیدن، نام جاده اختصاصی پهلوی را بر این مسیر گذاشت. تا قبل از آن در مسیر جاده اختصاصی پهلوی، خیابان‌های خاکی کوچک و گذرگاه‌های محلی قرار داشتند.
مسافت طولانی جاده اختصاصی پهلوی، این جاده را به بلندترین جاده در خاورمیانه تبدیل کرده و امروزه خیابان ولیعصر(عج) بلندترین خیابان در ایران و خاورمیانه است. در زمان محمد رضا شاه پهلوی نام این جاده به خیابان پهلوی تغییر کرد. پس از انقلاب اسلامی ایران، خیابان پهلوی به‌مدت دو سال با نام خیابان مصدق شناخته می‌شد؛ اما پس از آن نامش به ولیعصر(عج) تغییر کرد.
از همان سال ۱۳۰۰ و در مراحل ابتدایی ساخت خیابان ولیعصر(عج)، درختکاری و کشیدن نهر نیز در خیابان ولیعصر(عج) شروع شد. هفت سال بعد، بلدیه تهران این خیابان را سنگ‌فرش کرد. از سال ۱۳۱۰ در سیستم شهر سازی تهران، آسفالت وارد شد و یک سال بعد از آن خیابان ولیعصر(عج) را آسفالت کردند. در سال ۱۳۱۸ سراسر دو سوی خیابان ولیعصر(عج) را به فاصله دو متر از هم چنار و بین هر دو نهال چنار نیز یک بوته گل سرخ کاشتند و دو حلقه چاه نیز در منطقه زعفرانیه برای آبیاری این درختان حفر کردند. با توجه به طول خیابان ولیعصر(عج)، می‌توان برآورد کرد که چیزی حدود ۲۰ هزار درخت چنار در این خیابان کاشته شد؛ اما در روایت‌های مختلف به تعداد ۶۰ هزار درخت چنار نیز اشاره شده است، که از درست بودن این عدد اطلاعات دقیقی در دست نیست. به هر روی امروزه تنها در حدود هشت هزار چنار در خیابان ولیعصر(عج) باقی مانده است.
در ابتدای ساخت خیابان ولیعصر(عج) تردد در این منطقه ییلاقی به درباریان، سفرا، وزیران، نظامیان و افراد خاص اختصاص داشت و مردم عادی نمی‌توانستند از این تفرجگاه خوش آب و هوا استفاده کنند. خیابان ولیعصر(عج) در منطقه‌ای ییلاقی، دسترسی مناسبی به باغ‌های شمیرانات داشت. استفاده اختصاصی از این خیابان تا سال ۱۳۲۰ ادامه داشت. از سال ۱۳۲۰ به بعد، تردد در خیابان پهلوی برای مردم عادی نیز آزاد شد. با حضور متفقین در ایران و ورودشان به جاده پهلوی، راه برای عموم مردم نیز باز شد و مردم توانستند در اطراف باغ‌های بهجت‌آباد به گشت و گذار بپردازند.
در طول سال‌های بعد، خیابان پهلوی گسترش چشمگیری داشت و به مرور زمان، مراکز فرهنگی، تجاری و تفریحی قابل توجهی در این خیابان تاسیس شدند. تا به امروز که خیابان ولیعصر(عج) به یکی از شاه‌راه‌های پرتردد و با اهمیت در قلب پایتخت، تبدیل شده است، بعضی بناهای موجود هم‌چنان معماری اصیل خود را حفظ کرده‌اند و از دیدنی‌های تاریخی در شهر تهران به شمار می‌روند.
این خیابان هفتم دی ماه سال 1390 به ثبت ملی رسید و 11دی ماه سال 1397 در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. پیروز حناچی، شهردار تهران، درخصوص ثبت کامل این خیابان در فهرست آثار جهانی گفته بود: ممکن است ثبت این خیابان در سال ۲۰۲۰ میلادی صورت گیرد و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پیگیر موضوع است.
اما زیبا‌ترین خیابان پایتخت با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند. از بین رفتن تدریجی درختان چنار قدیمی که هویت‌بخش خیابان هستند، معماری ناهمگون در اطراف خیابان، نامتناسب بودن حرکت اتوبوس‌های تندرو با بافت تاریخی خیابان و افزایش تعداد جانوران موذی در مسیر آبراه‌های حاشیه خیابان از مشکلات فعلی این خیابان است. برای ثبت این خیابان در فهرست آثار جهانی برخی از این مشکلات باید حل شوند. حالا علی اشراقی، رییس دبیرخانه کمیسیون ماده پنج، با اشاره به تصویب طرح ساماندهی و ارتقای کیفی خیابان ولیعصر(عج) در جلسه اخیر این کمیسیون گفت: با توجه به اینکه در طرح جامع شهر تهران، خیابان ولیعصر(عج) در امتداد محور تاریخی– گردشگری دربند- ری به عنوان یکی از ارکان اصلی ساختار شهر آمده است و در طرح تفصیلی شهر تهران نیز شهرداری ملزم به تهیه دستورالعمل طراحی شهری این محور با همکاری وزارت میراث فرهنگی شده است، شهرداری تهران در این دوره نسبت به تهیه طرح ساماندهی و ارتقای کیفی خیابان ولیعصر(عج) اقدام کرد.
رئیس دبیرخانه کمیسیون ماده پنج اضافه کرد: طرح مذکور پس از برگزاری جلسات متعددکارگروه فنی و انجام اصلاحات لازم، نهایتاً در جلسه اخیر کمیسیون مطرح و طرح ساماندهی و ارتقای کیفی خیابان ولیعصر(عج)، مطابق نقشه‌ها، ضوابط و مقررات کالبدی به تصویب رسید.
اشراقی، تدقیق ضوابط ساخت و ساز و تعیین میزان آن برای هر پلاک، رعایت حقوق مکتسبه قانونی، احیای ارزش‌های تاریخی با تعریف و تبیین انواع تثبیت ابنیه ارزشمند فرهنگی و تاریخی، ارتقاء سیما و منظر شهری، ایجاد خط آسمان، استفاده از مصالح مناسب، تعییین عملکردهای لازم برای استقرار با هدف ایجاد سرزندگی و اولویت حرکت پیاده به منظور ایجاد عرصه‌های سرزنده شهری و احیای هویت تاریخی به ویژه با تحدید تامین و دسترسی پارکینگ را از احکام طرح ساماندهی و ارتقای کیفی خیابان ولیعصر(عج) عنوان کرد.
وی تاکید کرد: در این جلسه مقرر شد، چارچوب طراحی شهری در این طرح مورد توجه قرار گرفته و به منظور حفاظت از ارزش‌های طبیعی و آثار ارزشمند تاریخی– فرهنگی و نظارت، کنترل و مدیریت یکپارچه، شورای راهبری ساماندهی و ارتقاء کیفی خیابان ولیعصر(عج) به مسئولیت معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران تشکیل شود.
اما پرسش اینجاست که آیا این اقدامات برای رفع مشکلات این خیابان کافی است و آیا سرانجام خیابان تاریخی ولیعصر(عج) به ثبت جهانی می‌رسد؟
اشراقی تصریح کرد: تصویب این طرح،گامی در راستای حفاظت از میراث طبیعی، هویت تاریخی و ارزش های فرهنگی–اجتماعی خیابان ولیعصر(عج) به عنوان یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده شهر تهران و تلاش برای ثبت این خیابان در فهرست میراث فرهنگی جهان است.
سایر اخبار این روزنامه
پیرو پیشنهاد وزیر بهداشت در خصوص تعطیلی به خاطر کرونا انجام شد
دستور رهبر انقلاب به رئیس جمهوری برای بررسی تعطیلی دو هفته ای کشور
جلال خوش چهره
بازی زیرکانه اسرائیل
از سنگی که مجلس جلوی پای مذاکره‌کنندگان انداخت تا انتقال قدرت گفت‌وگوها به دولت سیزدهم
مذاکره در محاق
آیا مشکلات خیابان ولیعصر(عج) برطرف میشود؟
طولانی‌ترین خیابان پایتخت در انتظار ثبت جهانی
مبارزه به سبک تخریب محیط زیست
چرا «پ ک ک» ترکیه را به آتش کشید؟
«ابتکار» از تبعات اجرای طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی گزارش می‌دهد
پایان کسب و کار در فضای صفر و یک؟
تنش‌ها درخصوص حمله به کشتی متعلق به رژیم صهیونیستی بالا گرفت
پاسخ قاطع ایران به ماجراجویی های احتمالی
حسن روحانی در آخرین سخنرانی خود
خیلی حرف‌ها را نمی‌توانم بگویم
دستور رئیس قوه قضائیه:
پرونده‌های اقتصادی، کثیرالشاکی و زندانی دار به سرعت تعیین تکلیف شود
411 نفر جان باختند
رکورد آمار فوتی‌های کرونا
احتمال بازنگری جریان صدر در تحریم انتخابات
حامد کرزای:
آمریکا خیلی وقت است در جنگ افغانستان شکست خورده
فوران آتشفشان کرونای دلتا در کشور
