73 سال با گزارش‌های پیگیرانه روزنامه خراسان

 جواد نوائیان رودسری – امروز، روز خبرنگار است؛ روزی که قرار است از خودمان تعریف کنیم! بگوییم که برای رساندن اخبار به دست مردم یا برای رساندن صدای مردم به گوش مسئولان، چه کرده‌ایم؟ رسالت روزنامه‌نگاری، چیزی جز این نیست؛ این‌که گره‌ای از مشکلات مردم باز کند و مسیر آگاهی بیشتر را برای آن‎ها هموار سازد. روزنامه خراسان، طی دوران طولانی فعالیتش و دست‎کم در این 73 سالی که درخدمت مردم شریف خراسان است، همواره در تلاش بوده تا صدای مردم را به گوش مسئولان برساند و با پیگیری‌های مداوم، مشکلات مختلف را تا رسیدن به مرحله رفع، تعقیب کند. این رصد مداوم، باعث اطمینان مردم به روزنامه شهر و استان‌شان بوده و هست. طی سال‌های اخیر، درباره مسائلی مانند «جاده مرگ» ،متروی مشهد، ساماندهی حاشیه شهر و کشف رود، همسان سازی حقوق بازنشستگان، پیگیری بودجه های خشکسالی، مقابله با ملخ های مهاجم ...وحتی  حمایت از افرادی که ناخواسته درگیر ماجراهایی شده‌ و به زندان افتاده‌اند، گرفتارانی مانند «ملوک»، روزنامه خراسان همیشه حرکتی رو به جلو و گره‌گشا و مطالبه گر داشته‌است. اگر یادی از این موارد شد، صرفاً به خاطر آن بود که حافظه شما خوانندگان عزیز یاری کند و دلیلی بر ادعای ما باشد؛ وگرنه گزارش‌های پیگیرانه خراسان، در تاریخ پرفراز و نشیب آن، کم نیست؛ گزارش‌هایی که خیلی از آن‎ها به نتیجه رسید و گرهی از مشکلات مردم گشود و جالب آن که این روحیه مطالبه گر  و پیگیرانه برای حل مسائل و مشکلات مردم مختص سال های اخیر نیست و از دهه های گذشته این ویژگی از ویژگی های منحصر به فرد روزنامه خراسان بوده است. امروز، در روز خبرنگار و به یاد بیش از هفت دهه فعالیت مستمر رسانه‌ای روزنامه خراسان، می‌خواهیم گذری بر برخی  پرونده‌های پیگیرانه این روزنامه مردمی در چند دهه قبل داشته‌باشیم؛ پرونده‌هایی که در دهه‌های 1320 تا 1340ش، با خواست مردم، توسط خبرنگاران خراسان پیگیری شد و بسیاری از آن‌ها به نتیجه رسید؛ پرونده‌های کوچک و بزرگی که با مرور آن‌ها می‌توان درک مؤثری از سابقه روزنامه خراسان و خبرنگارانش به دست آورد. گاومیری؛ بحرانی که به خیر گذشت پاییز سال 1328 بود که نخستین اخبار درباره گاومیری منتشر شد. البته این مسئله در دهه‌های قبل نیز، در قالب انتشار بیماری سیاه‌زخم و طاعون گاوی، خود را نشان داده بود و به همین دلیل، همه دامداران از بروز آن وحشت داشتند. روزنامه خراسان، بلافاصله پس از رسیدن خبر ماجرای گاومیری، خبرنگار خود را برای پوشش اتفاقات مربوط به آن فرستاد و خبرنگاران خود را در شهرستان‌ها نیز، مأمور انجام این کار کرد. ستونی در صفحه اخبار روزنامه با عنوان «گاومیری» به این مسئله اختصاص داده شد. به این ترتیب، هیچ‎کس نمی‌توانست گزارش‌های مربوط به این مسئله مهم را مخفی کند. نخستین گزارش کوتاه خراسان دراین‎باره، 10 مهر 1328 منتشر شد؛ زمانی که خبرنگار این روزنامه خبر گاومیری در میان احشام کربلایی‌حسین و حاجی حسین کاکا در پایین خیابان را گزارش داد؛ 40 رأس گاو تلف شده‌بودند. در گزارش‌های متعدد بعدی، طی ماه‌های آبان تا دی‌ماه، وسعت اطلاع‌رسانی گسترش یافت و البته اقدامات مسئولان هم پوشش داده شد. مقالاتی علمی را هم در روزنامه، برای استفاده دامداران درج کردند. با پیگیری خراسان، مسئولان وقت ناچار با سرعت بیشتری وارد عمل شدند. هرگونه کم‌کاری فوراً پوشش داده می‌شد؛ طولی نکشید که شیوع گاومیری را مهار کردند. صدای دانشجویان پزشکی دانشکده پزشکی مشهد در سال 1328 تأسیس شد؛ اما فقط نام دانشکده را یدک می‌کشید؛ خبری از امکانات و استادان موردنیاز نبود. با وجود تقاضاهای مکرر دانشجویان و حتی پیگیری‌های مسئولان دانشکده، اتفاق خاصی نمی‌افتاد. این‌جا بود که خبرنگاران خراسان به انجام وظیفه پرداختند. ششم آذرماه سال 1328، گزارش مفصلی با عنوان «در اطراف دانشکده پزشکی» توسط خبرنگار خراسان تهیه شد که بدون تعارف، مسائل و مشکلات دانشجویان را پیش روی عموم مردم و مسئولان گذاشت و خواستار رفع آن‎ها شد. این گزارش‌ها به صورت کوتاه در ماه‌های فروردین، تیر، مرداد و بهمن 1329 ادامه یافت. در اردیبهشت 1330، دانشجویان دانشکده علوم پزشکی که از مشکلات به جان آمده بودند، نامه‌ای به روزنامه خراسان فرستادند تا از این طریق، باردیگر اعتراض خود را به گوش مسئولان برسانند. این نامه با امضای 22 دانشجو، در روزنامه خراسان مورخ پنجم اردیبهشت 1330 منتشر شد. تداوم پیگیری‌های خراسان به این‌جا رسید که در 26 شهریور همان سال، کمیسیونی برای رفع مشکلات دانشکده پزشکی مشهد تشکیل شد و گزارش فعالیت آن در اختیار خبرنگار خراسان هم قرار گرفت. پیگیری‌ها نتیجه داد و مشکلات تاحدودی رفع شد. کارخانه قند و کامی که شیرین شد یکی از مشکلات اساسی استان خراسان در اواخر دهه 1320، کمبود شدید قند و شکر بود. کارخانه قند آبکوه، نمی‌توانست همه قند موردنیاز استان را تأمین کند و نیاز به ایجاد یک کارخانه قند در استان به‌شدت احساس می‌شد. خبرنگاران خراسان، با رصد مداوم، متوجه شدند که به دلیل نفوذ نمایندگان دیگر شهرها در مجلس شورای ملی، کارخانه‌های قند خریداری‎شده توسط دولت، بیشتر به استان‌های غربی و جنوبی منتقل می‌شود. با وجود این‌که خراسان از مدت‌ها قبل در نوبت نصب کارخانه‌ای در تربت حیدریه قرار داشت، اما نمایندگان خراسان در مجلس، بُرِش لازم را برای اختصاص دادن کارخانه به این محل نداشتند. به این ترتیب، قلم‌های خبرنگاران خراسان به کار افتاد و از پنجم مرداد 1328، به صورت مداوم، گزارش‌هایی در این زمینه منتشر شد؛ گزارش‌هایی که حتی در تهران انعکاس یافت و تأثیرگذار بود؛ نتیجه این پیگیری‌ها، انتشار گزارش نُهُم آذرماه 1328 در روزنامه خراسان بود: تجهیزات موردنیاز کارخانه قند تربت حیدریه، برای نصب به این شهر انتقال یافت. بحران تصادفات در مشهد سال 1341 مشکل عدم رعایت مقررات رانندگی، هنوز هم در جامعه ما خسارت‌بار است؛ از خسارت مالی تا زبانم لال، خسارت جانی. با این حال در بهار سال 1341، افزایش تعداد خودروها در سطح شهر مشهد و بالا رفتن ناگهانی آمار تصادفات و حتی مرگ و میر ناشی از آن، جامعه را با نگرانی جدی روبه‌رو کرد. خبرنگاران خراسان چاره را در توسعه علایم راهنمایی و رانندگی و رعایت همه‎ جانبه مقررات توسط رانندگان می‌دانستند. با چنین رویکردی گزارش‌های این موضوع، در شمار نسبتاً بالا، آماده و همراه با اخبار مرگ و میر ناشی از تصادفات منتشر شد؛ تیرماه 1341 پنج گزارش، مردادماه 1341 سه گزارش، شهریورماه 1341 چهار گزارش و مهرماه 1341 هفت گزارش کوتاه و مفصل در این‌باره منتشر شد. با این حال، گزارش‌های پیگیرانه خراسان، فقط تأثیر مقطعی داشت؛ علایم راهنمایی و رانندگی نصب شد؛ اما رعایت مقررات کمتر موردتوجه قرار گرفت. پیگیری‌های ریز و درشت دیگر به جز مواردی که برشمردیم، صدها و شاید هزاران عنوان پیگیری دیگر، در طول هفت دهه گذشته، توسط خبرنگاران خراسان انجام گرفته و به نتیجه رسیده‌است؛ بگذارید مروری سریع بر برخی از این پیگیری‌ها داشته باشیم: پیگیری تأسیس زایشگاه و درمانگاه زنان در تربت جام (بهمن 1328)، پیگیری امتداد یافتن خیابان خاکی از گنبد سبز تا خیابان بهار (آذر 1335)، پیگیری درخواست مردم طرقبه برای آسفالت جاده وکیل‌آباد و اختصاص خط تلفن (خرداد 1336)، پیگیری اعزام مأمور واکسیناسیون آبله به طرقبه (اردیبهشت 1342)، پیگیری تقاضای ترمیم و آسفالت کردن راه بجستان (خرداد 1343)، پیگیری اقدامات بهداشتی و زیست محیطی در وکیل آباد مشهد(خرداد 1336) و ... . مواردی از این قبیل آن‎قدر زیاد هستند که در حوصله این نوشتار و حتی درج در کتابی مستقل نمی‌گنجند.