کابینه را منصفانه‌تر نقد کنیم

معرفی اعضای کابینه دولت سیزدهم همچون دیگر تحولات ماه‌های اخیر در عرصه سیاسی کشور با بازتاب‌های گسترده‌تری مواجه شده است و به‌جرئت می‌توان گفت وزرای پیشنهادی هیچ‌کدام از ۱۲ دولت گذشته این‌گونه در معرض نقد فعالان سیاسی و رسانه‌ای قرار نگرفته‌اند. دلیل آن نیز کاملاً مشخص است چرا که کارنامه دولت ضعیف دوازدهم و انتقاد‌هایی جدی که به عملکرد برخی از وزرای آن دولت و دولت یازدهم وارد بود، که البته این انتقاد‌ها اختصاص به جریان سیاسی منتقد دولت نداشت و حامیان رئیس‌جمهور گذشته نیز در ماه‌های پایانی دیگر قادر به دفاع از عملکرد دولت نبودند، به‌گونه‌ای که آن روزنامه حامی دولت تیتر بزرگ صفحه اول خود را این‌گونه انتخاب کند که «کسی دل‌تنگ رفتن روحانی نمی‌شود».
این واقعیت سبب شد که دولت سیزدهم، حتی در روز‌های قبل از معرفی رسمی اعضای کابینه و متأثر از گمانه‌زنی‌ها نه‌تن‌ها از سوی کارشناسان و رسانه‌ها، بلکه از سوی توده‌های مردم نیز زیر ذره‌بین قرارگرفته و به‌تبع آن انتظارات از کابینه سیزدهم نیز رو به فزونی بود. به همین دلیل اعلام فهرست اسامی وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم موج گسترده‌ای از ارزیابی‌های مثبت و منفی را در پی داشت و نکته مهم این است که بسیاری از این نقد‌ها به مجموعه نیرو‌های انقلابی و حامیان آقای رئیسی بازمی‌گردد تا مخالفان سیاسی ایشان و حتی رسانه‌های بیگانه.
از این منظر این نقد‌ها را باید پاس داشت، زیرا بیش‌ازپیش به شفافیت کابینه سیزدهم کمک می‌کند و نشان می‌دهد که مسیر تشکیل کابینه اعم ازنظر خواهی‌های اولیه و تشکیل گروه‌های کارشناسی و مشورت‌های لازم رئیس دولت مبتنی بر همان قولی بود که منتخب دولت سیزدهم در دوران تبلیغات انتخاباتی خود به آن وعده داده بود، اما چند ویژگی روند تشکیل کابینه سیزدهم و نقد‌های مترتب بر آن را حتی در این روز‌های آغازین با گذشته متمایز می‌کند:
الف:میراث دولت گذشته کار جناب آقای رئیسی را در انتخاب کابینه دشوار کرده است چراکه مشکلات باقی‌مانده از دولت گذشته که هم می‌تواند ناشی از تحریم‌ها و هم ناشی از ضعف‌ها و ناکارآمدی‌ها باشد، ضرورت تحول در کابینه را به یک مطالبه عمومی تبدیل کرده است که این البته مبتنی بر شعار‌های جناب آقای رئیسی نیز هست.


ب: در کنار الزامات مرسوم و پذیرفته‌شده در انتخاب وزرا برای تصدی وزارتخانه‌ها نظیر تخصص مربوطه، اعتقاد و باور به ارزش‌های انقلابی و اسلامی، جوان بودن و کارآمدی در انجام وظایف محوله، رئیس دولت سیزدهم چند معیار دیگر را نیز براین معیار‌ها افزوده است که البته در دولت‌های گذشته سابقه نداشته است، نظیر اینکه وزیر پیشنهادی نباید تابعیت دوگانه داشته باشد، فرزندانش در خارج از کشور ساکن نباشند، و همچنین سطح زندگی وزیر همچون سطح افراد متوسط جامعه بوده و به تعبیری زندگی «لاکچری» نداشته باشد. طبیعی است که افزوده شدن این شرایط انتخاب وزیر پیشنهادی را دشوارتر می‌کند.
ج:نکته مهم دیگری که در انتخاب وزرای پیشنهادی باید موردتوجه قرار می‌گرفت وجاهت عمومی وزرا و باورپذیری نسبت به آن‌ها در مجموعه‌های تخصصی است که وزیر باید آن را اداره کند و این نکته‌ای است که در ادوار گذشته اغلب به آن توجه نمی‌شد و صرف وابستگی یک فرد به حزب و جریان سیاسی به خاطر نقشی که در پیروزی رئیس‌جمهور منتخب داشت، برای عضویتش در کابینه کفایت می‌کرد. ناگفته نماند که دلیل اصلی ناکارآمدی برخی از وزرا در ادوار گذشته همین انتخاب بر اساس قبیله گری سیاسی بود، که خوشبختانه کابینه آقای رئیسی از این معضل بری است.
د: در کنار همه نقد‌های منطقی و دلسوزانه مطرح‌شده در روز‌های اخیر، تردیدی در این نیست که جنگ روانی دشمن بیرونی و معاندان داخلی که از آغاز روند انتخابات نظام اسلامی و کاهش مشارکت مردم را در انتخابات هدف گرفته و در پیشبرد اهداف خود ناکام مانده‌اند، اکنون کابینه را هدف گرفته و چه‌بسا بسیاری از جریان‌سازی‌ها و نقد‌های مطرح‌شده نیز باواسطه و یا بی‌واسطه، محصول جریان‌سازی این عوامل و باهدف انتقام‌گیری از مردم و نظام و ناکارآمد نمایی دولت می‌باشد و طبعاً از هیچ فرصتی برای ایجاد اخلال در کار دولت و شکل‌گیری آن فروگذار نمی‌کنند.
ه:اگرچه بسیاری از نقد‌های مطرح‌شده از سوی طیف‌های مختلف سیاسی اعم از مخالفان سیاسی رئیس دولت تا حامیان وی قابل‌توجه است، اما در این میان کم نیستند کسانی که حتی با ادعای همفکری با رئیس دولت، درحالی‌که در زمان انتخابات و تبلیغات پیش از آن هیچ گامی برای افزایش مشارکت مردم برنداشته‌اند، این روز‌ها با ادعای انقلابی گری تیشه را برگرفته و با چشم‌بسته و بدون در نظر گرفتن واقعیات به جان کابینه سیزدهم افتاده‌اند، بدون آنکه به واقعیات توجه کنند.
و:در برخی از نقد‌ها مطرح می‌شود که در میان چهره‌های مطرح افراد توانمندتری در کشور وجود دارند که باید از آن‌ها برای عضویت در کابینه دعوت می‌شد، فارغ از درستی و نادرستی این مدعا. نباید فراموش کرد که چیزی که اکنون دولت در کنار کارآمدی، تخصص به آن نیاز دارد، هماهنگی و انسجام درونی است که به دولت کمک می‌کند که باهم افزایی و استفاده از ظرفیت‌های ملی و فرصت‌های جهانی بتواند در حل مسائل کشور باپشتکار و روحیه جهادی عمل کند. فراموش نکنیم که تجربه به کار‌گیری ژنرال‌های ناهماهنگ در دولت‌های گذشته یک تجربه شکست‌خورده است، چراکه عملاَ تصمیمات یا به‌درستی گرفته نمی‌شد و یا در مرحله اجرا تحت تأثیر ملاحظات و منافع خاص قرار می‌گرفت که بسیاری از مشکلات کنونی کشور، محصول اقدام همین ژنرال‌های ناهماهنگ در هیئت دولتی است که معمولاً وزرا و استاندارانش برای دیدار با آقای رئیس باید ماه‌ها در صف منتظر می‌ماندند.
ز:طبعاً در این میان رئیس دولت که فهرست خود را با نظر گرفتن تمامی ملاحظات فوق تکمیلی کرده است، باید نگاه جدی هم به صحن مجلس داشته باشد چراکه این نمایندگان مجلس هستند که در تأیید لیست پیشنهادی، تصمیم گیر نهایی هستند که البته فراتر از ملاحظات سیاسی و جناحی و مطالبات، قومی و قبیلگی در تصمیم نهایی باید ملاحظات ملی را در نظر داشته باشند.
تردیدی در این نیست که فراتر از نام‌ها، کارنامه عملکرد دولت سیزدهم به کارنامه عملکرد تک‌تک این وزرا وابسته است و رئیس دولت نیز با در نظر گرفتن همه این شرایط لیست مذکور را پیشنهاد داده است، اما شرط مهمی که در این مسیر نباید نادیده گرفته شود انگیزه و عزم و تلاش جهادی است که باید در میان این وزرا وجود داشته باشد و این ویژگی است که جبران‌کننده بسیاری از ضعف‌ها و کاستی‌هاست.