چه آینده‌ای در انتظار فضای مجازی است؟


آفتاب یزد: فضای مجازی و ارتباطات این روزها یکی از ارکان اصلی جوامع به شمار می‌آید چرا که به همه ابعاد زندگی بشر گره خورده است. با این حال طی ماه‌های گذشته شاهد بودیم که مجلسی‌ها پایشان را در یک کفش کرده‌اند که طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی باید تصویب و اجرایی شود و هر چقدر هم که کاربران نسبت به این موضوع اعتراض می‌کنند گوشی شنوای این اعتراضات نیست؛ به همین دلیل به نظر می‌رسد بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات در این بزنگاه تاریخی بسیار حائز اهمیت است چرا که اگر نظر عیسی زارع پور، وزیر پیشنهادی دولت سیزدهم کمترین نزدیکی و قرابتی با تفکر پایداریچی‌های ساکن مجلس داشته باشد می‌توان گفت که خیلی زود فاتحه اینترنت جهانی در کشورمان خوانده خواهد شد و پیام رسان‌ها و پلتفرم‌ها به زودی فیلتر خواهند شد؛ البته در غیر این صورت باز هم نمی‌توان انتظار داشت که در 4 ساله وزارت او در صورت گرفتن رای اعتماد، فیلترینگی صورت نخواهد گرفت؛ نگاه اجمالی به روند کاری آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت دوازدهم مهر تائیدی بر این مسئله است. آذری جهرمی که قول داده بود در زمان وزارتش هیچ پیام‌رسانی فیلتر نخواهد شد کمی بعد از نشستن بر صندلی وزارت از زیر بار مسئولیت فیلترینگ تلگرام شانه خالی کرد؛ این در حالی است که همیشه در صحبت هایش خود را مخالف فیلترینگ معرفی کرده و فضای مجازی را حق مسلم مردم می‌دانست. با این حال بد نیست نگاهی به صحبت‌های محمد جواد آذری جهرمی در زمان بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم در سال 96 داشته و آن را با گفته‌های عیسی زارع پور وزیر پیشنهادی دولت سیزدهم در روز گذشته مقایسه کنیم؛ شاید در چنین شرایطی بتوان حدس زد چه چیزی در انتظار فضای مجازی در آینده‌ای نه چندان دور خواهد بود.
‏nبی غیرت در فضای مجازی نیستیم
محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت دوازدهم در 24 مرداد 1396 در جلسه بررسی وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم در صحن علنی مجلس شورای اسلامی گفته بود: «بی غیرت در فضای مجازی نیستیم بلکه پیگیر مطالبه مردم هستیم زیرا مردم خواهان آن هستند که فضای مجازی پاک باشد، اگر فضای مجازی را ببندیم، مردم با ما بد می‌شوند؛ ما وظیفه داریم مردم را با نظام همراه کنم.» او با بیان اینکه دنبال کاهش تصدی گری هستیم و فرصت محوری یکی از برنامه‌ها است، افزود:« اگر اذری جهرمی گزینه وزارت است این فرصت را مدیون انقلاب اسلامی و نگاه هوشمندانه امام و رهبری و همت بالای رئیس جمهوری هستیم.» وی با اشاره به اینکه همه وجودم را برای انجام وظایفم وقف خواهم کرد، گفت: «سیاست نظام بستن فضای مجازی نیست قطعا از خط رهبری جدا و دچار وادادگی نخواهیم شد.» آذری جهرمی به رشد صورت گرفته در چهار سال فعالیت دولت یازدهم اشاره کرده و گفته بود: «در ۴سال گذشته رشدی صورت گرفته که اگر لحظه‌ای از شما بگیرند فکر می‌کنید مربوط به هزار سال پیش است. پیمان می‌بندم با پاک دستی و استفاده از حداکثر توان حافظ حریم خصوصی مردم باشم.» وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت:« امروز در شرایطی هستیم و به شکلی در عرصه ارتباطات به پیشرفت رسیدیم که اگر لحظه‌ای شبکه مختل شود به جای اینکه چهار سال گذشته را به یاد بیاوریم تصور می‌کنیم که هزاران سال عقب مانده‌ایم و مردم به خوبی می‌دانند کیفیت شبکه ارتباطات در دو سال پیش به چه شکل بوده و امروز به چه پیشرفتی رسیده‌ایم.» وی تاکید کرد: «با افتخار اعلام می‌کنیم که بعد از چهار سال فعالیت و توسعه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات در حوادث مهم ما یک ثانیه قطعی در شبکه‌ها نداریم و فرهنگ حاکم در جامعه عوض شده، روزی ارتباط تهدید امنیتی بود اما امروز برقرار نبودن اطلاعات تهدید امنیتی است. البته دکترین ما در عرصه فضای مجازی یک دکترین بیشتر نیست و آن دکترین مقام معظم رهبری است.»
این در شرایطی است که کمی بعد از به وزارت رسیدن او تلگرام فیلتر شد و در آبان ماه سال 98 و در زمان اعتراضات بنزینی اینترنت کل کشور به مدت 10 روز قطع شد.


‏- راه‌اندازی قطعی شبکه ملی اطلاعات تا چهار سال آینده
حالا نوبت وزیر پیشنهادی دولت سیزدهم است، عیسی زارع‌پور وزیر پیشنهادی ارتباطات دولت سیزدهم در ابتدای سخنان خود به ارائه سوابق تحصیلی تخصصی و اجرایی خود پرداخت و پس از معرفی کامل خود گفت: «اگر نمایندگان مجلس به من اطمینان کنند و رای اعتماد را بدهند اولین گام ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی در فناوری اطلاعات خواهد بود و برای رسیدن به این هدف با کمک همکارانم کار شبانه‌روزی انجام خواهیم داد.»
وی اظهار کرد: «حوزه اولی که باید مورد توجه قرار گیرد حرکت به سوی فضای دیجیتال است که در آن نحوه تعامل دولت با مردم، مردم با مردم و نیز انتقال داده‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. جهان به سمتی حرکت کرده است که مرزهای یک کشور را مرزهای زمینی تعین نمی‌کنند و این پلتفرم‌ها هستند که فراتر از مرزها رفته و مردم را به هم ارتباط داده‌اند که در این حوزه نیز ما باید برنامه راهبردی را داشته باشیم در غیر این صورت پلتفرم‌های خارجی هستند که به ما می‌گویند چطور فکر کنیم و چطور کار کنیم.»
زارع‌پور با بیان اینکه اکنون ما نباید نسبت به اتصال به تکنولوژی‌های جدید مانند اینترنت و ماهواره نگران نباشیم، افزود:« 10 سال پیش برنامه‌هایی در همین حوزه آغاز شد اما با بی‌توجهی به نتیجه نرسید و حالا باید اتصال به اینترنت ماهواره‌ای یکی از نگرانی‌های ما باشد.»وی از دیگر برنامه‌های مهم خود در صورت کسب رای اعتماد مجلس راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات عنوان کرد و افزود: «برخی از نمایندگان می‌گویند که برنامه‌های ارائه شده بنده زمان‌بندی ندارد در حالی که من این قول را می‌دهم تا چهار سال دیگر شبکه ملی اطلاعات به صورت قطعی راه‌اندازی شود و برخلاف آنچه به غلط گفته می‌شود راه‌اندازی شبکه ملی به معنی قطع شبکه جهانی اینترنت نیست.»
زارع‌پور تصری کرد:« مسئله این است که چرا پیام‌هایی که ما به یکدیگر می‌دهیم ابتدا به کشوری مانند آ‌لمان یا آمریکا برود و سپس به دست مخاطب برسد و در عین حال ما هزینه پهنای باند و امنیت خود را از دست بدهیم و هر زمان که آنها بخواهند این خدمات را از کار بیاندازند. بیش از 70 درصد تکالیف مربوط به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات بر گردن وزارت ارتباطات است، با رئیس جمهور در مورد این موضوع صحبت کردیم تا بر اساس قانون مسئولیت‌های بیشتری در این حوزه به وزارت ارتباطات منتقل شده تا بتوانیم هر چه سریعتر شبکه ملی اطلاعات را به عنوان یک مهم اساسی راه‌اندازی کنیم.»
وی با اشاره به اهمیت اقتصاد دیجیتال در درآمدزایی کشور اظهار کرد: «در کشورهای همسایه نمونه‌هایی را داریم که از طریق اقتصاد دیجیتال از جمله برنامه‌نویسی میزان درآمد آنها بیش از میزان درآمد نفتی کشور ما است در حالی که سهم ما به رغم استعدادهای جوانانمان تنها پنج درصد است. برنامه بنده این است که طی مدت چهار سال این سهم را به 10 درصد افزایش دهم تا علاوه بر اشتغالزایی درآمد ارزی نیز برای کشور ایجاد شود.»
وی یادآور شد: «ما برای اجرا و توسعه در فضای مجازی از جمله شبکه ملی اطلاعات نیازمند جوانان مستعد از جمله برنامه‌نویسانی هستیم که هم اکنون بسیاری از آنها به فکر مهاجرت از کشور هستند.»
وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات از دیگر برنامه‌های مهم خود ایجاد محیط امن برای کاربران از جمله کودکان عنوان کرد و گفت:‌ «در کشورهای توسعه یافته نیز ابزارهایی وجود دارد که از گروه‌های سنی مختلف و مردم در مقابل محتویات نامناسب حفاظت می‌شود و این مهم نیز در کشور ما باید اجرایی شود. ما در دوره تحول وزارت ارتباطات هستیم و تمام توان خود را برای بهتر نمودن این دوره به کار خواهم بست.»
صحبت‌های وزیر پیشنهادی ارتباطات دولت سیزدهم گرچه نشان از علم و آگاهی او در حوزه IT دارد اما زنگ خطری است که نشان می‌دهد تا چهار سال آینده اینترنت داخلی جایگزین اینترنت جهانی خواهد شد و این همان صیانتی است که نمایندگان مجلس سعی دارند از کاربران فضای مجازی داشته باشند؛ حالا اما به یک زبان دیگر مطرح می‌شود. با این حال باید دید آینده چگونه رقم خواهد خورد؟ آیا باز هم اسیر فیلترینگ خواهیم شد یا این بار وزیر ارتباطات جلوی فیلترینگ گسترده‌ای که با طرح مجلسی‌ها در انتظار فضای مجازی است را خواهد گرفت؟