نشست بغداد از گرمي افتاد

آرمان ملی: نشست بغداد با غایبی بزرگ آغاز به کار خواهد کرد. در حالی که نخست وزیر عراق از رهبران کشورهای منطقه و روسای جمهور دعوت به عمل آورده تا به پایتخت این کشور برای شرکت در نشستی منطقه‌ای بروند، نام بشار اسد را جا انداخته است. این نشست یک مهمان فرامنطقه‌ای هم دارد. امانوئل مکرون از فرانسه به عراق  آمده تا حالا که حضور آمریکایی‌ها در خاورمیانه در حال کمرنگ شدن است جای پای خودش را محکم کند.  در یک ماه اخیر بغداد تلاش کرده تا کنفرانسی یک روزه را در عراق به راه بیندازد که میزبان مهم ترین رهبران منطقه باشد. عراق نیاز دارد تا نقش خود را در خاورمیانه پررنگ‌تر کند. این کشور بعد از دهه‌ها جنگ و درگیری و نابسامانی به دنبال احیای روابط خارجی و به دنبال آن بهبود وضعیت داخلی خود است. الکاظمی که به انتخابات پارلمانی نزدیک شده به دنبال آن است که نقش عراق به عنوان کشوری مهم و موثر در منطقه را به اثبات برساند. اما این مسیر برای او آسان نخواهد بود.
 امیدها به آشتی تهران و ریاض در بغداد
یکی از مهمترین اهداف کشورها برای حضور در عراق و نشست بغداد پیگیری روابط تنش آلود خود با دیگران و بهبود روابط است. فواد حسین وزیرخارجه عراق در سفری که به ایران و عربستان داشت از مقامات ارشد دو کشور دعوت کرد تا به عراق سفر کنند. با این حال هر دو کشور پاسخ به اینکه کدامیک از مقامات خود را به کشور همسایه بفرستند تعلل کردند. هفته گذشته ابتدا عربستان بود که اعلام کرد که نه بن سلمان، ولیعهد و تنظیم کننده سیاست خارجی این کشور بلکه وزیرخارجه به بغداد سفر خواهد کرد. دو روز بعد هم ایران تصمیم مشابهی اتخاذ کرد تا عراق اولین مقصد وزیرخارجه تازه کشورمان باشد. پیش از این پیش‌بینی می شد که عراقی‌ها به دنبال آن هستند تا دیداری را در حاشیه این مراسم بین مقامات ایرانی و عربستانی برقرار کنند که بتواند زمینه ساز آشتی دو کشور شود. اما با اعلام اینکه مقامات ارشد ریاض و تهران به این سفر نخواهند رفت، امیدها برای موثر واقع شدن این دیدار کاهش یافت. در ماه‌های اخیر گزارش‌های زیادی در مورد گفت‌وگوهایی بین ایران و عربستان به میزبانی عراق منتشر شده بود. به نظر می‌رسد که بغداد مایل است تا میانه دعوای دو کشور را بگیرد و این دو را بعد از شش سال تنش با یکدیگر آشتی دهد. یکی از محورهای مورد نظر در نشست بغداد هم همین تنش ها بین ایران و عربستان و یافتن راه حلی برای آن بود. مذاکرات بین عربستان و عراق در هفته‌های اخیر به دلیل تشکیل دولت جدید در ایران متوقف شده است. ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق، ماه گذشته ابراز امیدواری کرده بود که ادامه این مذاکرات منجر به شروع به کار نمایندگی‌های دیپلماتیک دو کشور شود.  از سوی دیگر عراق خود را تا اندازه‌ای قربانی اختلافات کشورهای منطقه از جمله ایران و عربستان می‌داند، چراکه برای بغداد صلح و آشتی و ثبات در خاورمیانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و  الکاظمی سعی دارد تا آغازگر این اقدامات باشد. هر چند که از وقتی تهران و ریاض اعلام کرده‌اند تنها وزرای خارجه خود را به عراق می‌فرستند، تنور نشست بغداد سرد شده اما هنوز هم می‌شود امیدوار بود که در این نشست دو کشور طرف گفت‌وگو با یکدیگر باشند و بتوانند در مسیر حل اختلافات خود قرار بگیرند. حسین امیرعبداللهیان که به تازگی سکان دار وزارت خارجه کشورمان شده سابقه طولانی در حوزه خلیج فارس و کشورهای عربی دارد و به زبان عربی هم مسلط است. به نظر می‌آید که یکی از دلایل انتخاب او آشنایی به مسائل منطقه باشد. برخی معتقدند که حضور امیرعبداللهیان در جلسه گفت‌وگو در کنار مقامات کشورهای عرب که با تهران اختلافاتی دارند می‌تواند شروعی برای حل بحران‌ها باشد. هرچند که اگر دو کشور تصمیم می‌گرفتند مقامات ارشد خود را راهی بغداد کنند، اوضاع می‌توانست بهتر پیش برود.
 اهمیت نشست بغداد برای ایران چیست؟
حسین امیرعبداللهیان هفته گذشته در حالی که در مجلس حضور یافته بود، گفت که اولویت سیاست خارجی او کشورهای غرب و شرق آسیاست. نشست بغداد نخستین فرصت برای تیم تازه وزارت خارجه در غرب اسیاست تا بتواند توانمندی خود رابرای ایجاد روابط موثر با کشورهای همسایه عربی محک بزند. ایران در 6 سال گذشته تنها با بخشی از جهان عرب ارتباط داشته است و گروه دیگری از این کشورها به رهبری عربستان سعودی روابط خود را با تهران به حداقل رسانده بودند و حتی در مواردی به دشمنی با کشورمان می‌پرداختند. در این میان برجام و گفت‌وگوهای وین هم برای این کشورها دستاویزی برای فشار به ایران بود. عربستان سعودی در کنار رژیم صهیونیستی از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای بود. برخی تحلیلگران معتقدند برای ایران که در گفت‌وگوهای وین به دنبال بازگرداندن منافع خود در برجام است، آشتی با سعودی‌ها می‌تواند گام مهمی باشد تا یکی از مخالفین اصلی منطقه‌ای برجام، جبهه‌اش را تغییر دهد. در ایران چه دولت پیشین و چه دولت سیزدهم آمادگی خود را برای بهبود روابط و حل بحران‌های منطقه اعلام کرده‌اند. این پیشنهادات تا زمانی که ترامپ  بر سر کار بود از سوی سعودی‌ها جدی تلقی نمی‌شد و آنها ترجیح می‌دادند که علیه تهران با واشنگتن متحد باشند. اما سیاست دموکرات‌ها در منطقه ریاض را واداشته تا به چراغ سبز ایران پاسخ مثبت دهد. سلسه گفت‌وگوهایی که عراق واسطه آن بود هم بخشی از این تحول است. از سوی دیگر حل بحران یمن هم بدون مشارکت ایران و عربستان ممکن نیست و بخشی از تمایل دو کشور برای حل اختلافاتشان به همین موضوع برمی‌گردد. دو کشور دریافته‌اند که با ادامه تنش‌ها، نمی‌توان برای جنگ یمن پایانی متصور شد. مگر اینکه اختلافات منطقه‌ای حل و فصل شوند و بعد اثر آن بر یمن دیده شود.  عراق ناچار است تا برای بهبود وضعیت خود و ایجاد ثبات داخلی، نقش خود را در منطقه تقویت کند. شخص الکاظمی هم مایل است تا برگ برنده‌ای را در انتخابات پیش رو داشته باشد. نشست بغداد از این دو زاویه برای عراقی‌ها اهمیت زیادی دارد. به ویژه اینکه مکرون هم در آن شرکت دارد و عملا همه کشورهای مهم منطقه به جز سوریه در سطح مقامات بالای خود در آن حضور دارند. مهم ترین ماموریتی که در حال حاضر عراق در زمینه بین المللی برای خود تعیین کرده، کمک به ثبات منطقه از راه آشتی دادن کشورها و حل اختلافات بین آنهاست، چراکه در سال‌های اخیر این کشور خود را زمین بازی برای اختلافات همسایگان می‌دیده است. به نظر می‌رسد که حتی اگر نشست بغداد نتواند آن‌طوری که باید نقش خود را ایفا کند اما شروع چنین گفت‌وگوهایی می‌تواند در بهبود روابط کشورها کمک کننده باشد.