روزنامه شرق
1400/06/08
مشق قدرت یک نخست‌وزیر
مشق قدرت یک نخست‌وزیر «نشستی منحصربه‌فرد و نقطه عطفی در روند تلاش عراق برای بازیابی نقش سنتی خود در خاورمیانه». این توصیف بسیاری از رسانه‌های خاورمیانه از نشست بغداد بود که با حضور همسایگان و کشورهای مهم خاورمیانه ازجمله عربستان، مصر، اردن، ترکیه و ایران و با مشارکت امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، برگزار شد.مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق، با برگزاری این نشست قصد دارد پیام همبستگی بغداد با کشورهای عرب منطقه را ارسال کند و در کنار آن موافقت کشورهای ثروتمند حاضر در این نشست را برای سرمایه‌گذاری در عراق جلب کند. مکرون هم که کشورش این نشست را با مشارکت عراق سازماندهی کرد، آن را «موفقیتی تاریخی» برای کشور برشمرد که تا سه سال قبل درگیر جنگ ویرانگر با داعش بود. وضعیت بی‌ثبات عراق و فعالیت گروه‌های مختلف شبه‌نظامی در این کشور به‌گونه‌ای نگران‌کننده بود که صرف برگزاری بدون دردسر این نشست، یک موفقیت بزرگ برای دولت کاظمی به شمار می‌آید. رئیس‌جمهوری فرانسه هم با اشاره به تهدید داعش و وضعیت افغانستان از تمام کشورهای حاضر در نشست خواست تا «تهدید داعش را همچنان جدی بگیرند. فعلا زمان آن نیست تا گارد خورد را پایین بیاوریم». اما مهم‌ترین نکته سخنان مکرون به تعهد حضور فرانسه در عراق مربوط می‌شد که خطاب به نخست‌وزیر عراق گفت: «حتی اگر آمریکا از عراق خارج شود، فرانسه در این کشور باقی خواهد ماند».
مکرون پیش‌از‌این هم پس از انفجار بندر بیروت در لبنان، از نقش پررنگ‌تر فرانسه در این کشور خبر داده بود و برای تشکیل دولت جدید لبنان به گروه‌های سیاسی این کشور فشار آورد اما با وجود گذشت بیش از یک سال از انفجار بندر بیروت هنوز دولت جدید در لبنان برسرکار نیامده است. شرکت‌کنندگان در نشست بغداد، علاوه‌بر بحث درباره مسائل سیاسی و اقتصادی دو یا چند جانبه، همچنین درباره بحران آب منطقه‌ای، جنگ در یمن و بحران اقتصادی و سیاسی که لبنان را به مرز فروپاشی کشانده هم بحث کردند.
«احسان الشمری»، رئیس مرکز تفکر سیاسی عراق در بغداد، به عرب‌نیوز می‌گوید: «عراق در دهه‌های اخیر و به‌ویژه بعد از حمله صدام به کویت در انزوا قرار داشت. بعد از فروپاشی حکومت صدام هم بی‌ثباتی، تنش داخلی و قدرت‌نمایی دیگر کشورها در عراق و جنگ با داعش مانع از نقش‌آفرینی بغداد در تحولات منطقه‌ای می‌شد. این اجلاس نشان‌دهنده بازگشت عراق به‌عنوان بازیگر محوری در منطقه است».
او ادامه می‌دهد كه «نشستن کشورهای رقیب دور یک میز گام مهمی در این راستا است که کاظمی موفق به انجام آن شده است. حتی ساده‌ترین ملاقات رهبران و مقام‌ها بهتر از عدم ملاقات است. نمی‌توان جو موجود و روابط شخصی ایجادشده در چنین جلسات و دیدارها و تأثیر آنها در کاهش تنش‌ها میان کشورها را نادیده گرفت. از طرف دیگر، عراق بزرگ‌ترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری در منطقه را دارد و مشارکت کشورهای منطقه در این کنفرانس بیش از هر‌چیز موجب تقویت مشارکت اقتصادی با عراق میشود. اگر سوریه نیز در این نشست حضور داشت، شاید خروجی این نشست قابل‌توجه‌تر بود».
ایده مشترك عراق و فرانسه
قبل از این نشست رسانه‌ها گزارش داده بودند که اجلاس بغداد، ایده مشترک عراق و فرانسه بود و یکی از شروط مکرون برای مشارکت در این اجلاس، عدم دعوت بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه به اجلاس بود. عدم دعوت از دمشق موضوعی است که به نظر می‌رسد به دلیل وتوی آمریکا باشد، زیرا هیچ‌یک از کشورهای دعوت‌شده به این اجلاس با حضور دمشق مخالفتی از خود نشان نداده‌اند با وجود آنکه اغلب دعوت‌شدگان به این کنفرانس، آمادگی عادی‌سازی رابطه با دمشق بدون موافقت ایالات متحده را ندارند.
موفقیت دولت عراق
«تقرید عوده»، هماهنگ‌کننده برنامه مطالعات خاورمیانه در شورای مبادلات آموزشی بین‌المللی، هم درباره میزان موفقیت یا ناکامی نشست بغداد گفت: «اجلاس بغداد فرصتی طلایی برای گسترش فضای گفت‌وگو با هدف خاموش‌کردن آتش تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه فراهم کرد. کلید موفقیت اجلاس این واقعیت است که عراق به‌عنوان کشور میزبان آمادگی خود را برای بهبود وضعیت اقتصادی و مبارزه با فساد نشان دهد. با اینکه کشورهای متعددی در این نشست حضور داشتند، اما بازیگران اصلی اردن، مصر و عراق هستند. رهبران آن سه کشور سخت در‌حال تلاش برای نهایی‌کردن پروژه‌های منطقه‌ای در زمینه‌های انرژی، خطوط لوله نفت و مناطق صنعتی بدون مالیات هستند و نشست بغداد فرصت خوبی بود تا مذاکره درباره این موضوعات با حضور دیگر کشورهای صاحب‌نفوذ انجام شود».
با‌این‌حال این نشست موفقیت بزرگی برای مصطفی الکاظمی به شمار می‌آید. تا دو ماه دیگر انتخابات پارلمانی در عراق برگزار میشود و میزبانی از چنین نشستی می‌تواند برگ برنده کاظمی در رویارویی با رقبای سیاسی خود باشد. رقابتی که از هم‌اکنون آغاز شده و در آستانه این نشست هم مقتدی صدر با صدور بیانیه‌ای خواست تا کاظمی و دولتش را تحت‌فشار بگذارد و اعلام کرد که در انتخابات ماه اکتبر شرکت خواهد کرد تا «به فساد گسترده سازمانیافته در عراق» پایان دهد.
عراق در سال‌های اخیر صحنه جنگ نیابتی کشورهای منطقه بوده است. یکی از وعده‌های مهم کاظمی این بود که به چنین وضعیتی پایان دهد تا بتواند سرمایه‌های خارجی را برای بهبود وضعیت اقتصادی عراق جذب کند. برگزاری موفقیت‌آمیز این نشست می‌تواند این پیام مثبت را به کشورهای منطقه و جهان بدهد که عراق گام بلندی به‌سوی بهبود وضعیت اقتصادی و ایجاد ثبات سیاسی خود برداشته است. اگر عراق می‌تواند مقامات کشورهای مختلف مانند ایران، ترکیه و عربستان سعودی را از یک‌سو و فرانسه، اردن و مصر و بسیاری دیگر از کشورهای منطقه را از سوی دیگر، دور یک میز جمع کند، پس می‌تواند نقش مؤثرتری در منطقه ایفا کند.
با توجه به این مهم به نظر می‌رسد که دولت جدید در بغداد به دنبال تغییر رفتار و افزایش حوزه نفوذ خود در خاورمیانه است. خصوصا که کاظمی نیم‌نگاهی جدی به تداوم قدرت بعد از انتخابات پارلمانی دوخته است. پس حصول موفقیت در نشست بغداد می‌تواند مسیر او را برای ادامه نخست‌وزیر هموارتر کند.؛ آن‌هم در شرایطی که عملا نخست‌وزیری در عراق از دالان چراغ سبز سه کشور ایران، عربستان و ایالات متحده می‌گذرد. پس نظر مثبت تهران، ریاض و واشنگتن در بستر تحرکات کاظمی سبب میشود که او خود را کماکان نخست‌وزیر عراق بداند.
از طرف دیگر، برگزاری این نشست بدون حضور ایالات متحده که در حدود دو دهه اخیر نقش کلیدی در تأمین امنیت عراق ایفا می‌کرد، نشان می‌دهد که چگونه رهبری آمریکا در منطقه به حاشیه رفته است. آمریکا افغانستان را ترک می‌کند و بسیاری معتقدند که ایالات متحده از دیگر كشورهای منطقه نیز خارج میشود؛ پس عراق هم باید آماده خروج ایالات متحده شود. واشنگتن در سال‌های اخیر بسیاری از تأسیسات خود را در عراق ترک کرده است، زیرا شبه‌نظامیان، نیروهای آمریکایی را هدف قرار داده‌اند. ترکیه هم جنگنده‌های تحت حمایت آمریکا در سوریه را بمباران می‌کند و این نگرانی شدت گرفته که ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا دیگر به آنها اهمیت ندهد. در‌همین‌حال عراق هم باید قدم‌های بلندتری رو به جلو بردارد و ظاهرا فرانسه می‌خواهد در این مرحله جای آمریکا را پر کند.
سایر اخبار این روزنامه
یک کارتن مستنداتی که فرمانداری ندید
پرونده ردصلاحیت لاریجانی همچنان مفتوح
دمشق، دومین مقصد امیرعبداللهیان
خیلی از تصاویر مونتاژ است
همراهان یا رقبای اقتصادی؟
از راه و ساختمان تا رآ‌کتور هسته‌ای
«یاوری» برای رئیسی؟
ادعای جالب درباره لباس ایرانی‌ها در توکیو
مشق قدرت یک نخست‌وزیر
واگذاری سوله‌های اتحاد صحت دارد؟
شکست توسعه آمرانه خارجی در افغانستان
کنفرانس بغداد برای اهدافی متناقض
میهن‌دوستی
درسی از زلزله‌های اخیر برای دولت سیزدهم
