سوداگری با زمین‌های سوخته تالاب نیمه جان

زهرا کشوری
خبرنگار
سودجویان و زمین‌خواران برای دومین بار در دو هفته اخیر تالاب انزلی را آتش زدند تا آن‌طور که مسئولان استانی می‌گویند زمین‌های سوخته را به تصرف درآورند. تصرف زمین‌های تالاب انزلی زخمی کهنه است. بدون این آتش‌سوزی‌ها هم کاهش دبی آب ورودی به‌دنبال سدسازی‌ها، ورود فاضلاب، ساخت جاده کمربندی و گیاهان مهاجم تالاب انزلی را در شرایط احتضار قرار داده و عمق آن را به یک متر کاهش داده است‌.
آتش‌سوزی‌های عمدی در نیزارهای تالاب اما مستقیم به‌دنبال تصرف تالاب‌ برای تغییر کاربری است. تصرفات تالاب پس از آتش‌سوزی و به خطر انداختن ۳۰۰ گونه پرنده محلی و مهاجر و کاهش زادآوری ۶۰ گونه ماهی این سؤال را پیش می‌آورد که آیا محدوده و حریم تالاب بین‌المللی انزلی مشخص نیست که هر ساله سودجویان آتش در نیزارهای آن می‌زنند و بخشی از آن را فدای ویلاسازی و تغییر کاربری می‌کنند؟ پاسخ محیط زیست و منابع طبیعی گیلان به‌عنوان دو چتر حامی تالاب بین‌المللی انزلی به این سؤال متفاوت است.


منصور سربازی معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌ زیست گیلان به «ایران» می‌گوید: «نقشه کاداستر تالاب انزلی در حال کامل شدن است‌.» اما میرحامد اختری مدیر کل منابع طبیعی گیلان در پاسخ به این سؤال روزنامه ایران می‌گوید: «از نظر ما کار نقشه کاداستر تالاب انزلی پایان یافته است.» او البته به اختلاف نظرهایی درباره نقشه تهیه شده در استان اشاره می‌کند اما توضیح نمی‌دهد که این اختلاف نظرها دقیقاً در کدام نقطه از تالاب انزلی و از سوی چه مراجعی‌ عنوان شده است.
نه سربازی و نه اختری هیچکدام آماری از تصرفات غیر قانونی اراضی تالاب انزلی در سال‌های گذشته و به‌دنبال آتش‌سوزی‌های عمدی نمی‌دهند اما هر دوی آنها تأکید می‌کنند که این تصرفات غیر قانونی اتفاق افتاده است. میزان خسارت آتش‌سوزی تالاب انزلی در سومین روز حادثه و در زمان تهیه این گزارش بیش از ۱۲ هکتار اعلام می‌شود. عدد ۱۲ هکتار مربوط به دو روز اول آتش‌سوزی است. به‌گفته سربازی، تالاب انزلی در هفته گذشته نیز یکبار دیگر در آتش عمدی سودجویان سوخت و پنج هکتار از آن طعمه حریق شد. به گفته سربازی در دو روز نخست آتش‌سوزی بالگردهای وزارت دفاع به کمک تالاب آمدند اما حجم آبی که انتقال می‌دادند از‌پس اطفای حریق برنیامد. او از حضور هواپیمای ایلوشین برای خاموش کردن آتش تالاب خبر می‌دهد و حجم مخزن آب آن را ۴۰ تن اعلام می‌کند. به‌گفته او این هواپیما توسط تیمی به انزلی اعزام شده که پیش از آن برای کمک به اطفای حریق جنگل‌های آنتالیا به ترکیه رفته بود. پیش از حرکت ایلوشین از تهران به انزلی کاربران ایرانی در فضای مجازی و برخی از مسئولان گیلانی خواستار حضور این هواپیما‌ در عملیات نجات نیزارهای تالاب انزلی شده بودند. آتش‌سوزی عمدی تالاب انزلی به ورود قوه قضائیه و دادستانی انزلی به ماجرا منجر شده است. به گفته سربازی، چهار نفر مشکوک به آتش زدن نیزارهای تالاب هستند و دو نفر آنها دستگیر شده‌اند.
تالاب انزلی همچنان در مالکیت وزارت نیرو
میرحامد اختری مدیر کل منابع طبیعی گیلان در پاسخ به این سؤال که چرا منابع طبیعی به‌عنوان مالک اراضی تالاب‌ها خبر دقیقی از میزان اراضی تصرفی در تالاب انزلی ندارد، می‌گوید: «تالاب انزلی در مالکیت آب منطقه‌ای است.» تالاب انزلی به‌تازگی به مالکیت وزارت نیرو درآمده است. پس از گفت‌و‌گوی روزنامه ایران با «غزاله جعفری»، مدیر کل دفتر مهندسی رودخانه‌ها و سواحل و انتشار خبر برنامه وزارت نیرو برای تملک ۴۲ تالاب کشور، اسحاق جهانگیری معاون اول دولت روحانی از معاونت حقوقی دولت وقت خواست تا وضعیت مالکیت تالاب‌ها را مشخص کند. این تالاب پس از بررسی، مالک تالاب‌ها را سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی و آبخیزداری کشور عنوان کرد.
اختری درباره وضعیت مالکیت تالاب انزلی می‌گوید: «در نامه نگاری با سازمان ثبت اسناد خواستار صدور مالکیت تالاب برای منابع طبیعی شده‌ایم اما هنوز پاسخی به ما داده نشده است.»او از عدم همکاری سازمان ثبت برای انتقال این سند
 گله دارد.
 تالاب انزلی به‌عنوان یک موقعیت سوق الجیشی و همچنین یک دارایی راهبردی ملی در سال‌های گذشته با مخاطرات و تهدیدهای زیادی رو به رو شده است. این مخاطرات به‌ کاهش شدید سطح آب تالاب و دست و پنجه نرم کردن این پهنه زیستی با مرگ منجر شده است. آتش‌سوزی‌ها مرگ تالاب را تسریع می‌کند اگر جلوی آن گرفته نشود و اراضی متصرف شده
آن آزاد نشود.