روزنامه ابتکار
1400/06/21
«ابتکار» در گفتوگو با احمد طالبی نژاد به مناسبت روز ملی سینما بررسی کرد سینما، صنعت بی‌بحران در پساکرونا
فاطمه امینالرعایاامروز روز ملی سینما است، سینمایی که بیش از یک سال و نیم است که ویروس کوچکی فعالیتش را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. سالن‌های سینما اکثر اوقات خالی هستند و عادت فیلم دیدن در سینماها جای خودش را به دیدن فیلم در خانه‌ها داده است. اما روزی سرانجام کرونا تمام خواهد شد. در آن روز صنعت سینما چگونه خواهد بود؟ آیا بار دیگر سالن‌های سینما، صف‌های طویل مخاطبان را به خود می‌بیند؟
۱۲۰ سال پیش و در تابستان ۱۲۷۹ تنها پنج سال پس از اختراع سینما در جهان توسط برادران لومیر مظفرالدین شاه قاجار با همراهی ابراهیم‌خان عکاس‌باشی نخستین دوربین فیلمبرداری را وارد کشور کرد تا ایران خیلی زود به جرگه کشورهای بهره‌مند از این جادوی هزار جدید بپیوندد. حال گیریم که تا سال‌ها این بهره‌مندی صورتی کاریکاتوری و درباری داشت و نیاز به گذشت زمان بود تا «سینما» به میان مردم بیاید و ۳۰ سال طول کشید تا اولین فیلم سینمایی در ایران ساخته شود!
با این وجود سفر مظفرالدین‌شاه در تقویم تحولات تاریخی ایران، مطلع ورود سینما به کشور نام گرفت و بر همین مبنا ۱۰۰ سال بعد، زمانی که مسئولان «خانه سینما» در سال ۱۳۷۹ در تدارک برگزار جشن سینما همزمان با صدسالگی «سینمای ایران» بودند، این ایده مطرح شد که «سینما» می‌تواند یک «روز ملی» در تقویم رسمی کشور به نام خود داشته باشد. ایده‌ای که خیلی زود صورت اجرایی هم به خود گرفت.
امروز سینمای ایران 121 ساله میشود و روز ملی سینما بیست و یکمین سالگردش را تجربه خواهد کرد. اما یک سال و نیم است که ویروس کرونا این صنعت-هنر را دچار فراز و نشیب‌های بسیار کرده است. سالن‌های سینما دیگر شاهد انبوه تماشاگران نیست و بیشتر وقت‌ها مخاطبانش شاید به تعداد انگشتان دست می‌رسد. اما آیا روزهای خوب باز هم می‌آیند؟
از زمانی که ویروس کویید 19 جهان را درنوردید و همه‌چیز را به تعطیلی کشاند، سینما هم دچار تغییر و تحولات بسیاری شد. حالا بسیاری از کارشناسان درباره آینده این هنر – صنعت در دوران پساکرونا صحبت می‌کنند. احمد طالبی‌نژاد نویسنده، فیلمساز، مدرس و منتقد، در گفتوگو با «ابتکار» درباره تغییرات صنعت سینما در دوران پساکرونا می‌گوید: همه تحلیلگران تاریخ سینما بر این عقیده‌اند که سینما، صنعت بی‌بحران است. کما اینکه در کوران جنگ‌های جهانی اول و دوم که تقریبا همه صنایع تولیدی از کار افتادند، صنعت سینما بناب ه مقتضیان دوران جنگ و جنگ‌زدگی به کار خودش ادامه داد. ولی هیچ وقت متوقف نشد. در حال حاضر کرونا که هیچ، هر اتفاق دیگری در هم در جهان هستی رخ دهد، چندان نمی‌تواند روی ماهیت سینما به عنوان هنر – سرگرمی تغییر بگذارد.
او ادامه داد: اما تغییرات در سینما پیش از شیوع کرونا در سینما ایجاد شده است. در حقیقت کرونای اصلی در سینما وقتی اتفاق افتاد که سیستم دیجیتال وارد سینما شد. یعنی در حال حاضر به جای نگاتیو و پزیتیو و دوربین‌های سنگین مکانیکی با دوربین‌های کوچکی به اندازه یک کف دست فیلم و سریال تولید میشود و با بهترین کیفیت هم به نمایش درمی‌آیند. بنابراین بر خلاف نظر برخی که فکر می‌کنند ممکن است کرونا در شیوه و تکنیک سینما ایجاد کند، من فکر می‌کنم کرونا هیچ تغییری ایجاد نمی‌کند. این بحران زود یا دیر می‌گذردو دوباره همه چیز به جای خود برمی‌گردد تا زمانی که چیزی فراتر از صنعت دیجیتال به وجود بیاید. یعنی اگر روزی روزگاری بشر به جایی برسد که از مرز دیجیتال عبور کندو به تکنولوژی فراتری دست یابد، ممکن است در سینما هم تحولی ایجاد شود.
یکی از اتفاقاتی که در دوران کرونا رخ داد، تغییر عادت فیلم دیدن روی پرده‌های سینما بود. سرعت انتقال این ویروس سبب شد تا سینماها در بیشتر کسورهای جهان تعطیل شوند تا زنجیره سرایت این بیماری بشکند. همین امر منجر به افزایش استقبال از پلتفرم‌های آنلاین نمایش فیلم‌های سینمایی شد. اما آیا دوران پساکرونا باز هم مردم از سینما استقبال می‌کنند؟ طالبی‌نژاد می‌گوید: این پلتفرم‌ها چند سال پیش از شیوع کرونا در جهان رایج شدند. اما کرونا سبب شد تا بیشتر مورد توجه قرار بگیرند. چون تجمع‌ها به دلیل کرونا ممنوع شده بود. اما حالا در بعضی از کشورها البته نه با رونق گذشته سالن‌های سینما بازگشایی شدند. در کشور ما هم بعضی سالن‌ها به اکران فیلم‌های سینمایی می‌پردازند. البته دیگر رونق گذشته را ندارند. این اتفاق دقیقا مثل ماجرای مطبوعات تا پیش از ایجاد فضای مجازی است. تا قبل از آنکه فضای مجازی گسترده شود و همه بتوانند با فشردن یک دکمه به تمامی اخبار دسترسی داشته باشند، همه به سراغ روزنامه می‌رفتند. هنوز تصویر‌ها از دورانی را که مردم دور دکه‌های روزنامه‌فروشی جمع می‌شدند و به مطالعه تیترها و خرید روزنامه می‌پرداختند، فراموش نکردیم. اما حالا دیگر چنین اتفاقی نمی‌افتد. تیراژ روزنامه و کتاب به شدت پفت پیدا کرده است و اساسا رسانه‌های کاغذی به نوعی مرور مهجورتر می‌شوند و فضای مجازی بر آن‌ها غلبه می‌کند. دقیقا شبیه همین اتفاق در سینما هم رخ داده است.
این منتقد ادامه می‌دهد: وقتی سینما رفتن هزینه و درسر بیشتری دارد، بسیاری ترجیح می‌دهند فیلم‌ها را از طریق پلتفرم‌های آنلاین تماشا کنند. ولی نکته مهم در این میان این است که هیچ روشی جای حضور در سالن‌های سینما را نمی‌گیرد، به این دلیل که در قرن بیشتم سینما رفتن تبدیل به یک آیین شد. مردم دور هم در سالن‌های سینما جمع می‌شدند و احساسات مشترکی را تجربه می‌کردند. از این جهت این تغییر عادت قابل توجه و یادآور تئاتر در دوران روم و یونان باستان است. در آن زمان رسانه‌ای جز تئاتر و شعر و شعرخوانی نبود. آن زمان مردم در پلادیوم‌ها جمع می‌شدند و به نمایش‌های چندساعته می‌نشستند تا حسی مشترک را تجربه کنند. این حس مشترک حالا دیگر وجود ندارد. حالا مردم در خانه‌هایشان می‌توانند به صورت انفرادی فیلم ببیند. این اتفاق یعنی از دست رفتن تجربه حس مشترک هنگام فیلم دیدن با پلتفرم‌های آنلاین، کمی دردناک و زجرآور است.
اما روزی کرونا تمام خواهد شد و سینماها دوباره می‌توانند مانند گذشته فعالیت کنند. اما در آن دوران چه محرکی برای بازگرداندن مردم به سالن‌های سینما، خصوصا در کشور ما، لازم است؟ طالبی‌نژاد می‌گوید: ما نمی‌دانیم چه زمانی کرونا را پشت سر خواهیم گذاشت اما این سوال را به نوعی باید ممیزان جواب بدهند. واقعیت این است که مردم اگر احساس کنند فیلم‌ها، فیلم‌های جذابی هستند، دروغ نمی‌گویند و تبلیغات مشمئزکننده وجود ندارد، حتما دوباره به سینماها بازمی‌گردند. سینما رفتن یک نیاز درونی است. همان‌‌طور که گفتم از زمان یونان باستان تا کنون یعنی از پیش از میلاد تا حال حاضر، نیاز به جمع شدن و در کنار هم قرار گرفتن در نهاد بشر وجود دارد. اساسا تجمعاتی که در همه ادیان هم به آن تاکید شده به دلیل تجربه همین حس مشترک است. بنابراین اگر فیلم‌ها کمی بهتر باشند و از حالت بازاری صرف بیرون بیایند، مردم باز هم به سالن‌های سینما جذب میشود و همه چیز بر مدار اصلی قرار می‌گیرد. در حقیقت من خیلی نگران آینده سینما نیستم. من نگران افغانستان هستم.
سرانجام روزی می‌رسد که ویروس کرونا رخت خود را از جهان برمی‌بنند و دوباره می‌توانیم کنار همدیگر بدون هیچ نگرانی جمع شویم. اما آیا اندیشه‌ای برای بازگرداندن مردم به سینماها از سوی مسئولان و نهادهای تصمیم‌گیرنده وجود دارد؟
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» در گفتوگو با احمد طالبی نژاد به مناسبت روز ملی سینما بررسی کرد
سینما، صنعت بی‌بحران در پساکرونا
محمد یوسفی آرامش
نگران اصلاح طلبان نباشید !
آیا قطر برای میانجیگری دست به کار شده است؟
نارضایتی تهران از تشکیل دولت طالبان
بسیاری از خانواده‌ها رفت و آمد شبانه را بخاطر کرونا قطع کرده‌اند
تردیدها برای ممنوعیت تردد شبانه
چرا برخی دست به «خودکشی» می‌زنند؟
از فقر تا هفت باور فرهنگی
«ابتکار» راهکارهایی را برای حمایت از اقشار کم‌درآمد را بررسی می‌کند
فقرا، زیر ذره‌بین کمک‌های فوری
ضرورت ورود دادستانی به پروژه واکسیناسیون
چه کسانی واکسن را سیاسی کردند؟
پیام فرمانده کل قوا در پی بازگشت ناوگروه ۷۵ «نداجا»
بازگشت مقتدرانه و عزت‌آفرین از این ماموریت خطیر را تبریک می‌گویم
رئیسی در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح کرد
منابع خبری افغانستان:
جبهه مقاومت ملی ۳ منطقه پنجشیر را از طالبان پس گرفت
کمیته تحقیق در حملات ۱۱ سپتامبر:
مدرکی دال بر دست داشتن دولت عربستان وجود ندارد
طالبان برادر امرالله صالح را اعدام کرد
غریب آبادی:
ایران و آژانس بیانیه مشترکی منتشر می‌کنند
