طالبان در بحران مشروعيت؛ - فرصت طلايي براي دولت فراگير، همين الان

آرمان ملــی- حمید شجـــاعی: طالبان افغانستان را در کنترل خود دارد اما هنوز نتوانسته مشروعیت خود را بر مردم  افغانستان و در فضای بین‌المللی تثبیت کند. چنانکه نه تنها مردم افغانستان که سایر کشورهای دیگر نیز از به رسمیت شناختن آنها استنکاف می‌ورزند. این در حالی است که وعده‌های داده شده از سوی طالبان یک به یک رنگ می‌بازند. پس از ادعای آزادی تحصیل و کار زنان که شنیده می‌شود با قوانین سختگیرانه طالبان به بوته فراموشی سپرده شده به نظر می‌رسد که پروژه دولت فراگیر طالبان نیز به طور کل از دستور کار خارج شده است. چنانکه از کابینه معرفی شده طالبان اکثریت مطلق آنها را پشتون‌ها و نیروهای خودی تشکیل می‌دهند و از سایر اقشار و اقوام خبری نیست.  این در حالی است که اخیرا حامد کرزای رئیس جمهور سابق افغانستان از طالبان خواسته تا هرچه زودتر دولت فراگیر اعلام کند زیرا این اقدام به برقراری ثبات در این کشور کمک می‌کند. باید دید در شرایطی که طالبانی‌ها که هنوز درگیر جنگ پنجشیر هستند چگونه می‌توانند شرایط داخلی و بین‌المللی را برای حکومت خود فراهم و به عبارتی مشروعیت سازی کنند.  
  از کشتار و جنایت جنگی 
شرایط افغانستان همچنان نامعلوم است و گرچه طالبان دولت موقت اعلام کرده و از تسلط خود بر اکثر ولایات افغانستان گفته اما آنچه در فضای میدانی این کشور می‌بینیم این است که مردم این کشور نه تنها چندان رضایتی نسبت به حضور  و به قدرت رسیدن طالبان در کشورشان ندارند بلکه نسبت به خشونت طلبی، قوانین سختگیرانه و حمایت خارجی پاکستان از آنها نیز رضایت خاطری از طالبات ندارند و هر از چندی به تظاهرات و راهپیمایی علیه طالبان می‌پردازند. این در حالی است که احمد مسعود و یارانش همچنان در پنجشیر علیه طالبان به جنگ مشغولند و به رغم ادعای طالبان مبنی بر تصرف کامل طالبان هنوز درگیری‌ها ادامه دارد و طالبان  موفق به شکست دادن نیروهای جبهه مقاومت مردمی نشده است. این در حالی است که ماجرای کشتار طالبان در پنجشیر و برخی ولایات دیگر ابعاد گسترده و تازه‌تری یافته و آنها را با چالش‌های بسیاری در عرصه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی مواجه ساخته است. چنانکه دیگر فعالان حقوق بشر و برخی کشورها که نهادهای بین‌المللی نسبت به آنچه که در افغانستان رخ داده و می‌دهد ابراز تاسف می‌کنند. این در حالی است که کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد می‌گوید گزارش‌های موثقی وجود دارد که نشان می‌دهد طالبان دست به قتل و کشتار نیروهای سابق امنیتی افغانستان می‌زند. میچل باچله، با استناد به این گزارش‌ها مدعی شده برخی مقامات سابق دولت افغانستان و بستگان آنها خودسرانه بازداشت و کشته شده‌اند. وی طی سخنانی در شورای حقوق بشر ضمن هشدار نسبت به آنچه وی «مرحله جدید و خطرناکِ» پس از طالبان در افغانستان خوانده به گزارش‌ها و شواهد متعددی اشاره کرده که بر اساس آنها طالبان برای یافتن کارمندان سابق دولت و یا افرادی که با نظامیان و شرکت‌های آمریکایی همکاری داشته‌اند دست به جست‌وجوی خانه به خانه زده‌اند. وی سپس با یادآوری گزارش‌هایی که از کشتار کارکنان سابق دولت افغانستان و بستگانشان حکایت دارد، تاکید می‌کند اختلاف فاحشی میان سخنان و اقدامات رهبران تازه افغانستان مشاهده می‌شود. کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد با ابراز تردید درباره وعده‌هایی که طالبان در خصوص رعایت حقوق زنان داده‌اند، بیان کرده برخلاف این وعده‌ها شاهد هستیم که زنان طی سه هفته گذشته به کل از عرصه عمومی و دولت حذف شده‌اند. این در حالی است که گزارش‌هایی تایید نشده نیز حکایت از آن دارد که در برخی مناطق افغانستان دختران بالای دوازده سال از رفتن به موسسات آموزشی منع شده و کلیه تشکیلات دولتی مرتبط با امور زنان برچیده شده است. با این حال  چندی پیش دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی تاکید کرد که طالبان به اعدام سربازان، پلیس و غیرنظامیان مرتبط به دولت کابل بدون طی کردن مراحل قانونی مناسب اقدام کرده است، اما ذبیح‌ا... مجاهد در پیامی توییتری گفت:« ما قویا گزارش دیده‌بان حقوق بشر را رد می‌کنیم که می‌گوید مجاهدین امارت اسلامی مرتکب جنایت جنگی می‌شوند. این سازمان نباید قربانی اطلاعات غلط دشمن شود و نباید براساس آن چنین گزارش‌های دروغینی تهیه کند. آنها باید همه چیز را با دقت مطالعه کرده و به طور مستقل به حقایق پی ببرند.» باید دید نهادهای بین‌المللی نسبت به مسائل افغانستان که روز به روز پیچیده‌تر و بحرانی‌تر می‌شود چه رویکرد و اقداماتی  خواهند داشت.  
 از جاسوس در پنجشیر تا مقاومت  


تحولات در دره پنجشیر ادامه دارد و جبهه مقاومت ملی در نقاط مختلفی از این ولایت با طالبان درگیر است. این در حالی است که پس از اتفاقات اخیر در پنجشیر که باعث جان باختن تعدادی از نیروهای مقاومت شد.  گلبدین حکمتیار رئیس حزب اسلامی افغانستان مدعی وجــود و نقــش‌آفرینی یک جاســوس در تحــولات و به هــم خوردن شرایط و اوضاع در پنجشیر شــد. به گفته وی، یک جاسوس احمد مسعود را در تحولات پنجشیر تحریک می کرد. او همان کسی است که کردها را در ترکیه تحریک کرد و باعث ناآرامی در عراق شد. تعداد زیادی سلاح و مهمات در پنجشیر پیدا شد آنقدر که برای یک کشور کافی است حال چگونه این همه سلاح به پنجشیر رسیده است؟ این یک سوال است. با این حال احمد مسعود رهبر مقاومت پنجشیر می‌گوید که «هیچ گاهی از مبارزه به‌خاطر خدا، آزادی و عدالت دست نمی‌کشد و خسته نخواهد شد. وی گفته: مبارزه چه مثل پنجشیر که محکم ایستاده و چه مثل خواهران با غیرت هراتی ما که فریاد حق خواهی را شجاعانه بلندکردند نشان‌دهنده اینست که مردم از خواسته‌ بر حق خویش دست نکشیده و از مبارزه برحق خویش خسته نمی‌شوند ‌و از هیچ تهدیدی نمی‌هراسند. او تاکید کرده که شکست تنها وقتی اتفاق می‌افتد که از مبارزه بر حق خویش دست بکشید و خسته شوید. مسعود  تاکید کرده: مردم ما هیچ‌ وقت به توکل خدا خسته نمی‌شوند و تا ساختن افغانستانی آباد و آزاد و مستقل به پیش خواهند رفت». 
 موضع ایران 
بیــــش از ســه هفتـــه از تحــولات افغانستان و روی کارآمدن طالبان در این کشور می‌گذرد اما همچنان موضع کشورمان حمایت از مردم از افغانستان و خواسته آنها است.  در حالی که مردم در شبکه‌های اجتماعی و صحن عمومی جامعه از قیام احمد مسعود و جبهه مقاومت حمایت می‌کنند. این در حالی است که کمیسیون امنیت ملی مجلس روز گذشته پذیرای وزیر امور خارجه بود. محمود عباس‌زاده مشکینی اظهار داشت: آقای امیرعبداللهیان به تشریح دیپلماسی خارجی در خصوص افغانستان پرداخت و اعلام کرد که رویکرد ایران در قبال افغانستان حمایت و کمک به مردم افغانستان و تلاش برای تشکیل دولت فراگیر است. وی گفت: طبق توضیحات وزیر خارجه، ارتباط کنونی ما با افغانستان برای تسهیل کمک به مردم افغانستان است مثلا فعالیت کنسولی ما برای کمک به متقاضیان مسافرت درمانی به ایران صورت می‌گیرد. عباس زاده ادامه داد: وزیر خارجه به این نکته هم اشاره کرد که جریان حاکم فعلی بخشی از واقعیت افغانستان است و ستاد افغانستان مجددا در وزارت خارجه کار خود را شروع کرده است.