جرعه ای برای رفع تشنگی

طرح  انتقال آب مازاد کوه‌های هزار مسجد دو دهه است که به دلیل نبود منابع مالی و برآوردها درباره میزان آب مازاد این کوه ها راکد مانده اما به تازگی اجرای این طرح بناست توسط پیمانکار بخش خصوصی عملیاتی شود و قرارداد آن به پیمانکار ابلاغ شده است.به گزارش خراسان رضوی، امروز بحران آب در استان، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسئولان است. دشت‌های این خطه تشنه آب هستند. وقتی سد دوستی به بهره‌برداری رسید، جان تازه‌ای در کالبد مشهد دمیده شد. امروز بحران آب به سد دوستی هم رحم نکرده و دشت‌های استان، بدترین شرایط خشکسالی 50 سال اخیر را تجربه می‌کنند. در چنین شرایطی، مسئولان و مدیران استان و حتی کشور، طرح‌های متفاوتی را برای تأمین آب راهگذر شرقی کشور به‌خصوص خراسان رضوی و مشهد ارائه می‌دهند. یکی از این طرح‌ها، «بهره‌برداری بهینه از منابع آب‌های هزار مسجد» است. بنا به اذعان مسئولان، سالانه بیش از 60 میلیون مترمکعب آب استان از مرزهای شمال شرقی کشور به خارج حوزه می‌رود که بناست در قالب طرح مدیریت آب‌های مرزی کوه‌های هزار مسجد، جلوی آن گرفته شود، طرحی که روزنامه خراسان طی گزارش‌های پیشین خود به آن پرداخت و حتی در دوره بحران آبی سال 97 برخی مدعی شدند آب هزار مسجد را به‌صورت بسته‌بندی باید به مشهد انتقال داد اما بعد از بارندگی‌های سال 98 این طرح مسکوت ماند که البته نبود سرمایه‌گذار و مشکلات مالی دولت و همچنین مخالفت‌های فعالان زیست‌محیطی و بومی منطقه هم در مسکوت ماندن این طرح بی‌تأثیر نبود.اما امسال که کاهش شدید نزولات جوی و خشکسالی دوباره بحران آب را  به دغدغه اول استان تبدیل کرده، باید دید سرنوشت طرح انتقال آب  از هزار مسجد به مشهد به چه سرانجامی رسیده است. اجرای طرح بر 3 اصل استوار است مدیرعامل آب منطقه‌ای استان در گفت و گو با خراسان رضوی دراین‌باره اظهار می کند: طرح انتقال آب هزار مسجد به مشهد چندین سال است که مطرح شده اما بنا به دلایلی راکد مانده است. علایی می‌گوید: همان‌گونه که از عنوان طرح مشخص است، بناست مازاد آب‌کوه های هزار مسجد به مشهد منتقل شود. این طرح در راستای مدیریت منابع آب با رعایت تمامی اسناد حقابه بری و پس از رفع نیاز مردم منطقه هزار مسجد، آب مازاد را با رعایت همه نکات زیست‌محیطی به مشهد منتقل خواهد کرد. برای ما بسیار مهم است که اجرای این طرح، زیست محیط منطقه را در درجه اول بر هم نزند، دوم این که حقابه مردم منطقه و حقابه قانونی کشور همسایه نیز رعایت شود. وی می‌گوید: سال‌های 98و 99 سال‌های پرآبی برای کشور بود و ما معتقدیم وزارت نیرو علاوه بر توجه به شرایط خشکسالی باید وضعیت آبی 15 ساله منطقه را نیز مدنظر قرار دهد زیرا میزان حقابه ای که به ما اختصاص داده می‌شود کمتر از پتانسیل منطقه است.مدیرعامل آب منطقه‌ای استان درباره میزان آب قابل‌انتقال به مشهد از طریق طرح هزار مسجد می‌گوید: برآوردها دقیق نیست. درگذشته عدد 35 میلیون مترمکعب مطرح بود ولی الان این عدد شاید به حدود 25 میلیون مترمکعب برسد که البته قطعی و نهایی نیست. این طرح بناست توسط بخش خصوصی انجام شود. اجرا توسط بخش خصوصی وی ادامه می‌دهد: قرار است این طرح در قالب بسته یک پروژه مدیریت پساب شهر مشهد که بین آب منطقه‌ای و آبفای مشهد در حال اجراست، عملیاتی شود. در این طرح پساب مشهد به میزان 35 میلیون مترمکعب به مدت 25 سال در اختیار پیمانکار بخش خصوصی قرار می گیرد و پیمانکار در قبال آن  برای پساب مشهد تصفیه‌خانه ایجاد و بخش اول طرح انتقال آب هزار مسجد و یک طرح دیگر را اجرایی می کند. علایی می‌افزاید: بخش اول این پروژه  بناست از قره تیکان به چهچهه و سپس به مشهد اجرایی شود و مازاد آب منطقه را به شهر مشهد بیاورد اما این که چه میزان آب قرار است به مشهد بیاید بستگی به شرایط آبی و میزان مازاد آب دارد. سهم حقابه کشاورزان منطقه از این سدها 4.5 میلیون مترمکعب است و مازاد آن به مشهد منتقل خواهد شد. جزئیات قرارداد و مدت اجرای طرح علی میرزایی معاون طرح و توسعه آب منطقه‌ای استان نیز درباره جزئیات بیشتر اجرای این طرح به خراسان رضوی می‌گوید: دوره پیشبرد اجرای این طرح به پیمانکار ابلاغ‌شده است تا پیمانکار بتواند برآوردها و نقشه‌های اجرای این پروژه را نهایی کند و پس از آن، ابلاغ رسمی طرح به پیمانکار انجام می‌شود. این طرح قرار است از سدهای قره تیکان و چهچهه به مشهد اجرایی شود که مسیر آن حدود 120 کیلومتر است و در چهار ایستگاه پمپاژ به‌وسیله خط لوله آب به مشهد منتقل می‌شود اما هنوز عملیات اجرایی طرح شروع نشده است. وی می‌گوید: مدت‌زمان اجرای این طرح سه ساله و پیمانکار قرار است در چارچوب اجرای مفاد قرارداد واگذاری پساب شهر مشهد بخش اول پروژه انتقال آب هزار مسجد به مشهد را با هزینه کردی حدود 2300 میلیارد تومان عملیاتی کند.باید توجه داشت که منطقه شمال هزار مسجد، یک منطقه مرزی است از این رو هر طرح و برنامه‌ای که در این محدوده اجرا و موجب تهدید اقتصاد منطقه شود؛ در نهایت منجر به مهاجرت ساکنان این منطقه می شود و ما را درگیر مسائل امنیتی خواهد کرد. از سویی، میزان قابل‌توجهی از حقابه ایران به‌صورت سطحی یا زیرزمینی از مرز کوه‌های هزار مسجد، از کشور خارج می‌شود که باید این منابع را با رعایت همه پروتکل‌های مرزی کنترل کنیم.  از سوی دیگر، هم اکنون در مشهد با مشکل شدید کم آبی مواجه ایم. یک پیشنهاد این است که آب منطقه هزار مسجد را به‌وسیله خطوط انتقال آب به مشهد بیاوریم. تجربه گذشته نشان می‌دهد انتقال آب یعنی فرصت برای سرمایه‌گذاری بیشتر، سرمایه‌گذاری بیشتر یعنی آبادانی بیشتر و نتیجه آن جمعیت بیشتر و نیاز آبی بیشتر و نهایتاً کمبود آب خواهد بود که این چرخه در همه دنیا مرسوم است؛ مانند موضوعی که در انتقال آب سد دوستی به مشهد پیش آمد و جمعیت حاشیه‌نشین مشهد چند برابر شد. با این حال اگر اجرای این طرح باتوجه به تاکید مدیر آب منطقه ای استان، قرار است با رعایت کامل حقابه منطقه و مسائل زیست محیطی عملیاتی شود، باید از آن استقبال کرد.