نسخه الکترونیکی در پیچ و خم زیرساخت

طرح نسخه الکترونیکی در قانون‌های پنجم و ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفت. این طرح از سال ۱۳۹۵ برای نخستین ‌بار در مطب پزشکان طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی راه‌اندازی و اجرای کامل آن در اسفند ۱۳۹۷ آغاز شد. سازمان بیمه سلامت نیز طرح نسخه نویسی الکترونیک را از آبان ۱۳۹۸ با اجرا در ۲۳۵ شهر شروع کرد. هدف از این طرح، هوشمند سازی و نظام‌مند کردن شیوه درمان، صرفه‌جویی در هزینه‌ها، کاهش اشتباهات نسخه خوانی، کاهش تداخلات دارویی، کاهش مراجعات حضوری و افزایش فرهنگ مشاوره آنلاین پزشکی بود اما این طرح در زمینه اجرایی شدن با مشکلات متعددی از قبیل پیچیدگی و سرعت پایین سامانه مواجه شد به طوری که بنا به گزارش مرکز پژوهشی بتا حدود 82 درصد کاربران از سامانه نسخه الکترونیکی تامین اجتماعی ناراضی هستند. از سوی دیگر، با این که در ماده ۷۴ برنامه ششم توسعه کشور نیز درباره نسخه الکترونیکی گفته شده که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است در مدت دو سال اول اجرای قانون برنامه درباره استقرار سامانه پرونده الکترونیک اقدام کند اما طرح حذف دفترچه های درمانی کاغذی بیمه تامین اجتماعی و بیمه سلامت با وجود گذشت زمان و وعده های مسئولان هنوز به طور کامل اجرایی نشده است.مدیر عامل سابق سازمان تامین اجتماعی در فروردین  امسال اظهار کرده بود: «امید است در اردیبهشت با توجه به وعده ای که با سایر بیمه های درمانی و وزارت بهداشت داشته ایم به طور کامل نسخ کاغذی در کشور حذف شود». همین مسئول در تیر امسال ادعا کرد: « خوش بین هستیم که بتوانیم ظرف کمتر از یک ماه آینده حذف کامل کاغذ توسط مراکز درمانی را با حضور رئیس جمهور اعلام کنیم» اما مدیر عامل سابق سازمان تامین اجتماعی در شهریور  امسال وعده هایش عملی نشد و در آخرین اظهارات خود اذعان کرد: «سربسته می گویم، برخی دستگاه‌ها برای اجرای نسخه الکترونیک همراهی نکردند». معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت ایران نیز در آبان سال گذشته اظهار کرده بود:« بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته با وزارت بهداشت، این طرح در زمستان امسال به طور کامل در تمامی مراکز درمانی بخش دولتی اجرا می شود».این ها تنها نمونه ای از وعده های بی سرانجام مسئولان درباره اجرای کامل طرح نسخه الکترونیک بود. برای پیگیری جزئیات اجرای این طرح و این مسئله که بالاخره ماجرای نسخه الکترونیکی چه خواهد شد به گفت و گو با مسئولان استانی می پردازیم. حذف کامل نسخه های کاغذی تامین اجتماعی هنوز ابلاغ نشده است کامران اخوان رضایت، معاون خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان تامین اجتماعی خراسان رضوی درباره زمان حذف کامل نسخ کاغذی می گوید:« هنوز برای تاریخ حذف کامل دفترچه ها و نسخه های کاغذی هیچ چیزی از سوی ستاد سازمان تامین اجتماعی به ما ابلاغ نشده است. ما رویه مان فعلا ادامه همین حالت است اما به طور طبیعی تعداد افرادی که برایشان دفترچه ای باقی مانده است، روز به روز کاهش می یابند و وارد فرایند نسخه الکترونیک می شوند. برای مواقعی که سیستم ایراد پیدا می کند یا اینترنت ضعیف  است، نسخه کاغذی را به عنوان جایگزین گذاشته اند».وی درباره میزان پوشش نسخه الکترونیکی بیمه تامین اجتماعی در استان خاطر نشان می کند: «حدود 1380 پزشک از مجموع 1700 پزشک، 306 درمانگاه از مجموع 340 درمانگاه، 970 داروخانه از مجموع 1031 داروخانه، 256 آزمایشگاه از مجموع 310 آزمایشگاه و در تصویر برداری هم از 205 مرکز 182 مرکز پذیرش نسخه الکترونیکی دارند». زیرساخت های نسخه الکترونیکی به طور کامل فراهم نشده است معاون خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان تامین اجتماعی خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که چرا همه پزشکان از نسخه الکترونیکی استفاده نمی کنند، می گوید:« شاید به این دلیل که هنوز زیرساخت های ما به طور کامل فراهم نشده  است و به پزشکان فرصت داده‌اند که با رضایت شخصی به این طرح بپیوندند. البته مشوق های بسیار خوبی در این باره درنظر گرفته شده است، از جمله تعرفه های 1400 که این تعرفه ها در دو بخش نسخه الکترونیک و غیرالکترونیک تفاوت محسوسی با هم داشت منتها  هم اکنون بخشی از این موضوع که چرا همه پزشکان از این طرح استفاده نکردند به بحث مطالبه گری خود بیمه شده برمی گردد».  وی  می افزاید: «فرض کنید ویزیت متخصص بدون نسخه الکترونیک 67 هزار و 700 تومان است درحالی که همین پزشک اگر نسخه الکترونیک بنویسد ویزیت او 80 هزار تومان می شود. حالا اگر نسخه الکترونیک ننوشت و از بیمار 80 هزار تومان مطالبه کرد، این جا خود بیمه شده باید مقاومت کند و آن پول را پرداخت نکند تا پزشک مجبور شود از امتیاز داده شده در جهت درست استفاده کند».وی تصریح می کند:« من فکر می کنم تا زمانی که اجبار نباشد این طرح پوشش کامل داده نمی شود. باید زمانی را اعلام کنیم که دیگر نسخه کاغذی به هیچ عنوان پذیرش نمی شود. از تهران هم نه درباره بیمه ما و نه درباره بیمه سلامت چنین چیزی اعلام نشده است و فعلا داریم از طریق ترغیب و تشویق مراکز درمانی پیش می رویم». نسخ الکترونیکی تولید شده بیمه سلامت در موسسات غیردانشگاهی استان بالاتر از میانگین کشوری است در ادامه این گزارش از مدیر روابط عمومی بیمه سلامت استان خواستار مصاحبه تلفنی با مدیر کل این سازمان شدیم. پس از دو روز پیگیری، وی پاسخ مدیر کل را به صورت مکتوب و از طریق واتس اپ ارسال کرد.علیرضا رمزی، مدیر کل بیمه سلامت استان خراسان رضوی درباره میزان پوشش دهی نسخه الکترونیکی بیمه سلامت در استان می گوید:« از 1878 مطب در استان تعداد1612 مطب اقدام به نسخه نویسی الکترونیک می  کنند که حدود85 درصد جامعه هدف هستند. همچنین به صورت میانگین 95 درصد مراکز ارائه دهنده خدمات درمانی استان که طرف قرارداد با این اداره کل هستند نیز در طرح نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک با این اداره کل همکاری می کنند. در مراکز دولتی دانشگاهی نیز هم اکنون بیش از 50 درصد نسخ به صورت الکترونیک صادر می شود». وی تصریح می کند:« هم اکنون نسخ الکترونیکی تولید شده در موسسات غیر دانشگاهی استان بالاتر از میانگین کشوری(65درصد) و در مراکز دولتی دانشگاهی نزدیک به میانگین کشوری(50درصد)  است». مدیر کل بیمه سلامت استان خراسان رضوی ضمن اشاره به تحقق نیافتن  کامل نسخه الکترونیکی بیمه سلامت در استان بیان می کند:« شاید یکی از مهم ترین دلایل تحقق نیافتن این برنامه ،فراهم نبودن بستر و زیرساخت های لازم، دانش فنی الکترونیک موسسات و به طور کلی مقاومت های متداول مربوط به تغییر است. برخی چالش ها از جمله تجهیزات، مقاومت های متداول، تک پزشک و تک تخصص بودن در برخی شهرستان ها،گرانی تجهیزات  الکترونیک و رایانه را می توان از عمده موانع ارائه خدمات مطلوب در حوزه سلامت برشمرد. بدیهی است به علت اپیدمی بیماری کرونا و افزایش مراجعه، امکان نسخه نویسی تمام الکترونیک برای ارائه کنندگان خدمت با چالش روبه رو می شود».