آمار غلط اتاق ايران از فروش نفت به چين

آرمان ملی: صادرات نفت ایران در تحریم‌های آمریکا به کمترین حد خود رسید و کشورهای مشتری نفت ایران هم در این دوران برای تمکین از تحریم‌های آمریکا خرید خود را از ایران کاهش دادند. با این حال شاید بتوان گفت تنها و بزرگترین خریدار نفت ایران؛ چین در عرصه مقاومت در برابر تحریم‌های آمریکا باقی ماند. به عبارت دیگر چین برخلاف نظر آمریکا هر چند با قیمت‌های پایین‌تر؛ خریدار نفت ایران باقی ماند. با این حال برخی از کاهش و توقف صادرات نفت ایران به چین خبر می‌دادند ولی طبق گزارش‌های رسمی موسسات معتبر خارجی جریان صادرات نفت ایران به چین نه تنها متوقف نشده بلکه نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر افزایش یافته است. در روزهای اخیر، اخباری مبنی بر کاهش صادرات نفت ایران به چین در 7 ماهه نخست سال 2021 در فضای مجازی دست به دست می‌شود. اتاق بازرگانی تهران مدعی شده که صادرات نفت ایران به چین در 7 ماهه نخست سال 2021 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 99 درصد کاهش داشته است، به طوری که درآمدهای نفتی ایران از این صادرات از 766 میلیون دلار در 7 ماهه نخست سال 2020 به تنها 10.9 میلیون دلار در 7 ماه سال جاری میلادی رسیده است. در این بین رسانه‌های اصلاح‌طلب نیز با استناد به این آمار، محاسبات خود را بدین صورت انجام داده‌اند که اگر متوسط هر بشکه نفت را ۵۰ دلار در نظر بگیریم، ایران در این هفت ماه 2021 در مجموع ۲۲۰ هزار بشکه نفت به چین صادر کرده است. یعنی ماهی ۳۱ هزار بشکه به بیان دیگر طبق این محاسبات صادرات نفت ایران به چین در 7 ماهه نخست فقط «هزار بشکه در روز» بوده است. مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در توئیتی با اشاره به گزارش این اتاق مدعی شد که صادرات نفت ایران به چین با افت شدیدی مواجه شده است و در نبود ایران، سایر کشورها سهم نفت ایران در بازار چین را گرفته‌اند، اما این ادعا به چند دلیل دارای ابهام است. ابهاماتی که به دلیل اولا محرمانه بودن آمار صادرات نفت برای پنهان ماندن از تحریم ها و همچنین نداشتن صلاحیت اتاق بازرگانی در انتشار این آمار ایجاد شده است. از طرفی آمار اتاق بازرگانی تهران درباره صادرات نفت ایران به چین بدون هیچ مبنا و مرجع مشخصی ذکر شده نیست. یعنی معلوم نیست که این اعداد و ارقام چگونه تولید شده‌اند یا با استناد به چه منبع و مرجعی ذکر شده‌اند؟ به هر حال نمی‌توان بدون هیچ رفرنس مشخص و معتبری عددی را در فضای رسانه‌ای مطرح کرد. به طور کلی آمار موسسات ردیابی نفتکش‌ها و آمار اداره کمرگ چین دو منبعی هستند که می‌توان با استناد به آنها درباره وضعیت صادرات نفت ایران به چین قضاوت کرد. البته اعداد و ارقام ذکر شده توسط این مراکز نیز با آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد اختلافات بعضا چشمگیری دارند، زیرا در شرایط تحریم، ایران نفت خود را با روش‌های مخفیانه و دور از رهگیری آمریکا به کشورهای مختلف از جمله چین صادر می‌کند و در نتیجه بسیاری از محموله‌های نفت ایران قابل رهگیری برای این موسسات نیز نیستند. در حال حاضر رسانه‌های خارجی در توصیف شبکه صادراتی نفت ایران از عباراتی همانند «تانکرهای شبح‌وار ایران» استفاده می‌کنند که حاکی از مخفیانه بودن روش‌های فروش است. در این بین بخشی از نفت ایران تحت نام نفت دیگر کشورها مانند اندونزی و مالزی راهی چین می‌شود، در نتیجه نمی‌توان به آمارهای گمرک چین نیز درباره واردات نفت از ایران اعتماد چندانی کرد. همچنین رویترز با استناد به داده‌های تازه تانکر ترکرز که شرکت متخصص ردیابی کشتی‌ها و انبارهای نفتی است، می‌گوید که مقصد تقریبا نیمی ازصادرات نفتی ایران مشخص نیست چون توسط کشتی‌های خارجی از طریق «کشتی به کشتی» منتقل می‌شود. سوال اینجاست که با توجه به شیوه مخفیانه فروش نفت توسط ایران و سردرگمی موسسات معتبر ردیابی نفتکش‌ها، اتاق بازرگانی تهران چگونه و با چه پشتوانه آماری و اطلاعاتی، درباره اعداد صادرات نفت ایران به چین اظهارنظر قطعی می‌کند؟ نکته جالب توجه درباره آمار اتاق بازرگانی تهران این است که اعداد و ارقام ذکر شده بر اساس «میلیون دلار» بوده و درباره درآمدهای صادرات نفت ایران هستند، درحالی‌که موسسات معتبر ذکر شده اعداد تخمینی خود از صادرات نفت ایران به صورت «میلیون بشکه» یعنی تعداد بشکه‌های صادراتی بیان می‌کنند. ناگفته نماند که اداره گمرک چین در آمارهای جدید خود اعلام کرده که در هفت ماه ابتدایی سال 2021 هیچ نفتی از ایران وارد این کشور نشده و میزان واردات نفت از ایران را با عدد صفر نمایش داده است. با توجه به برقرار بودن جریان صادرات نفت ایران به چین، این موضوع نشان می‌دهد که چین در هماهنگی کامل با ایران برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا به صورت چراغ خاموش است. هر چند تاکنون آمار رسمی توسط دولت درباره میزان صادرات نفت ایران در سال جاری (2021) که تقریبا تمامی آن به مقصد چین است اعلام نشده، ولی این آمار رسمی برای سال گذشته موجود است. طبق گزارش سازمان برنامه و بودجه میانگین صادرات نفت ایران در سال 99 بین 300 تا 500 هزار بشکه در روز بوده است. این میزان صادرات توسط اسحاق جهانگیری معاون اول دولت دوازدهم نیز تایید شده است. همچنین آمارهای شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها نیز نشان می‌دهد که حجم صادرات نفت ایران به چین در سال گذشته میلادی حدود ۳۲۰ هزار بشکه در روز بوده است. نکته اینجاست که نه تنها آمار اتاق بازرگانی تهران درباره صادرات نفت ایران به چین در 7 ماهه سال 2021 به دلایل متعددی بدون مرجع معتبر و اشتباه است، بلکه آمار این اتاق درباره میزان صادرات نفت ایران به چین در 7 ماهه سال 2020 بنابر گزارش‌های رسمی دولت و اظهارات مقامات دولتی اشتباه به نظر می‌رسد. بنابراین همان‌طور که مشخص است جریان صادرات نفت ایران به چین نه تنها متوقف نشده است بلکه نسبت به سال گذشته به بیش از دو برابر افزایش یافته است. در نتیجه تمامی تحریف‌های صورت گرفته مبنی بر اینکه «چین به دلیل تحریم از ایران نفت نمی‌خرد و ایران چاره‌ای جز مذاکره و امتیازدهی به آمریکا ندارد» و تحلیل‌های این‌چنینی که کشور در بن‌بست قرار دارد فاقد اعتبار است و اتفاقا چین در سال 2021 همکاری بیشتری با ایران برای فروش نفت داشته است.