زياده خواهي آژانس؛ -سايت كرج بهانه جديد است

آرمان ملی- حمید شجاعی: چندی پیش بود که در پی سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و دیدار و گفت‌وگو با محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان توافق جدیدی میان ایران و آژانس درخصوص مسائل فنی، بازدیدها از مراکز، دوربین‌ها و جایگزینی حافظه دوربین‌ها در حضور نمایندگان آژانس منعقد گردید  و بیانیه  مشترکی هم صادر شد. در این راستا  حتی در نشست فصلی شورای حکام نیز رافائل‌گروسی از همکاری ایران با آژانس بسیار ابراز خرسندی کرد و آن را برای توافقات بعدی بسیار موثر و سازنده دانست. اما روز یکشنبه اتفاقاتی رخ داد تا شرایط مقداری ناپایدار شود و باز‌هم اختلافاتی میان ایران و آژانس پدید آید. ماجرا از این قرار است که مسئولان امر در بسیاری از مکان‌ها  به بازرسان آژانس اجازه سرویس تجهیزات نظارت آژانس را داده‌ اما از حضور و اجازه سرویس این تجهیزات در مجموعه تسای کرج خودداری کرده‌اند  که همین مساله موجبات نگرانی و نارضایتی آژانس در خصوص همکاری ایران را  فراهم آورده است. چنانکه آژانس بین المللی انرژی اتمی روز یکشنبه اعلام کرد: ایران به مفاد توافق دو هفته پیش تهران با آژانس، به طور کامل عمل نمی‌کند. رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی  نیز در آخرین گزارش خود درباره راستی‌آزمایی و نظارت در ایران به کشورهای عضو اعلام کرد: ایران از۲۰ تا ۲۲ سپتامبر یعنی ۲۹ الی ۳۱ شهریور به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه سرویس تجهیزات نظارت آژانس را داده و اجازه داده شده تا کارت ذخیره دوربین‌ها در تمامی مکان‌های ضروری در ایران به‌جز کارگاه ساخت تجهیزات سانتریفیوژ در مجتمع تسا در کرج تعویض شود. آن‌طور که گروسی می‌گوید ایران اجازه دسترسی به سایت کرج را به آژانس نداده و همین موضوع باعث شده تا گروسی ابراز نگرانی کند. این در حالی است که مدیرکل آژانس ادعا کرده تصمیم ایران در اجازه ندادن به آژانس برای دسترسی به کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ تسای کرج بر خلاف شرایط توافق شده در بیانیه مشترکی است که ۱۲ سپتامبر با محمد اسلامی مدیر‌کل سازمان انرژی اتمی و معاون رئیس‌جمهور ایران حاصل شده است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تکرار کرده که تمامی فعالیت‌های اشاره شده آژانس در بیانیه مشترک برای تمامی تجهیزات تعریف شده آژانس و تاسیسات و مکان‌های ایران برای حفظ ادامه اطلاع از برنامه هسته‌ای ایران ضروری است.  با این حال  اگر نگاهی به توافق محمد اسلامی و گروسی در تهران بیندازیم خواهیم دید که در بیانیه مشترک آنها تصریح بر مبنای حسن نیت ایران و به منظور تعویض کارت حافظه «تجهیزات تعریف‌شده» به دست آمده بود. این فعالیت‌ها از ۲۰ تا ۲۲ سپتامبر توسط آژانس اجرا شدند.» در حالی که در حمله تروریستی تیرماه به سایت کرج بخشی از تاسیسات هسته‌ای و دوربین‌ها آسیب دیده و از آنجایی که این مجتمع تحت تحقیقات قرار دارد مشمول سرویس شدن توسط بازرسان آژانس نمی‌شود. لذا به نظر می‌رسد آژانس با  علم به این موضوع به بهانه‌گیری درخصوص عدم دسترسی به سایت کرج دامن می‌زند. چرا که ایران در ادوار مختلف نشان داده که به وظایف و تعهدات خود پایبند است. 
 فراتر از موارد توافق شده
بیانیه آژانس و گزارش گروسی کافی بود تا با واکنش مقامات کشورمان مواجه شود. در این راستا نماینده کشورمان در سازمان‌های بین‌المللی در وین در صفحه توئیترش با ارائه توضیحاتی، بیانیه اخیر آژانس که در آن عدم ایجاد دسترسی ایران به مجتمع تسای کرج مغایر با توافق اخیر آژانس و ایران تلقی شده است را نادرست خواند. کاظم غریب‌آبادی در واکنش به ادعای آژانس در صفحه توئیترش نوشت: عمیقا باعث تاسف است که آژانس پس از ۳ حمله تروریستی طی یک سال گذشته در تاسیسات هسته‌ای ایران، هنوز آنها را محکوم نکرده است، چنان‌که طبق قطعنامه‌های کنفرانس عمومی آژانس و مجمع عمومی سازمان‌ملل و حتی به خاطر تجهیزات خودش و امنیت بازرسانش و حفاظت از آنها ملزم به این کار است. وی افزود: بیانیه مشترک رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرکل آژانس در ۱۲ سپتامبر بر مبنای حسن‌نیت ایران و به منظور تعویض کارت حافظه «تجهیزات تعریف‌شده» به دست آمده بود. این فعالیت‌ها از ۲۰ تا ۲۲ سپتامبر توسط آژانس اجرا شدند. نمانده کشورمان در وین ادامه داد: در طی مذاکرات تهران و وین، ایران اشاره کرده بود که چون مجتمع کرج هنوز تحت تحقیقات امنیتی و قضایی قرار دارد، تجهیزات مرتبط با این مجتمع مشمول سرویس شدن نمی‌شوند. به همین دلیل است که عبارت «تجهیزات تعریف‌شده» در بیانیه مشترک به کار رفته است. وی ادامه داد: بنابراین، گزارش مدیرکل در ۲۶ سپتامبر درست نیست و فراتر از موارد توافق شده در بیانیه مشترک است. هر تصمیمی که از سوی ایران درباره تجهیزات نظارتی گرفته شود، تنها مبتنی بر ملاحظات سیاسی است تا ملاحظات  حقوقی و آژانس نمی‌تواند و نباید این موضوع را حق خود بداند.
 نامه اعتراضی ایران 


سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران اظهار داشت: در پاسخ به انتشار گزارش غلط آقای گروسی مدیرکل آژانس، نامه‌ای برای آژانس ارسال و نسبت به این اقدام غیرسازنده اعتراض شده است. بهروز کمالوندی بیان کرد: آقای گروسی و همکاران ایشان به‌خوبی می‌دانند که تفاهم صورت گرفته در قالب بیانیه مشترک، مشمول تجهیزات نظارتی ( دوربین‌ها) مجتمع کرج به این دلیل که در نتیجه خرابکاری تیرماه این مجتمع همچنان تحت تحقیقات امنیتی قرار دارد، نمی‌گردید. وی افزود: درخواست تعمیم تعویض کارت‌های حافظه به دوربین‌های این مجتمع در سفر مدیرکل به تهران و نیز دیدار حاشیه کنفرانس عمومی وین مطرح شده بود که در هر دو بار ضمن ارائه توضیحات توسط مهندس اسلامی، پاسخ منفی و مخالفت ایران را به‌دنبال داشت. کمالوندی توضیح داد که درج واژه « مشخص شده» در مقابل کلمه تجهیزات به همین منظور و با هدف مستثنی شدن این مجتمع از سرویس و تعویض کارت‌های حافظه صورت گرفته است. سخنگوی سازمان یاد‌آوری نمود که در دیدار وین هنگامی که بار دیگر مدیرکل درخواست سرویس دوربین‌های مجتمع کرج را مطرح نمود، مهندس اسلامی با صراحت کامل و ذکر دلایل مطرح شده در جلسه قبل، تعمیم تعویض کارت‌های حافظه به مجتمع یاد شده را ناممکن و خارج از چارچوب بیانیه مشترک اعلام نمود. کمالوندی متذکر شد که ضرورت دارد مسئولان این سازمان بین‌المللی با پرهیز از موضع‌گیری‌های هدفمند سیاسی، گزارشات غلط و مغرضانه، روند سازنده ایجاد شده به‌دنبال مراودات اخیر ایران و آژانس را تخریب نکنند.
 واکنش غربی‌ها
پس از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص عدم دسترسی بازرسان این آژانس به سایت کرج این مساله با واکنش‌های مختلفی مواجه گردید. هیأت نمایندگی اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی در وین در واکنش به بیانیه اخیر آژانس بیان کرد: اتحادیه اروپا عمیقا نگران است که ایران اجازه دسترسی به مجموعه کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ تسای کرج را به آژانس نداده است. این اتفاقی نگران‌کننده  و مغایر با بیانیه مشترک به دست آمده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۱ میان مدیرکل آژانس و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران است. اتحادیه اروپا از ایران می‌خواهد به بازرسان آژانس اجازه دهد بدون تاخیر به مجموعه کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ تسای کرج دسترسی داشته باشند. البته این پایان ماجرا نبود و نماینده آمریکا در شورای حکام  نیز روز گذشته در بیانیه‌ای در واکنش به ادعای اخیر آژانس مبنی بر عدم ایجاد دسترسی از سوی ایران به سایت تسای کرج، خواستار ایجاد دسترسی به مکان‌های لازم شد.  در این بیانیه آمده است: اگر ایران این کار را نکند، در روزهای آتی با دیگر اعضای شورا به دقت درباره پاسخی مناسب به آن رایزنی خواهیم کرد.