اقناع آژانس با دیپلماسی فعال‌تر

یوسف مولایی استاد حقوق بین‌الملل پرونده هسته‌ای ایران ناشی از مباحث حقوقی نیست و بیشتر بر مبنای رویکردهای سیاسی به  نگاه می‌شود. بحث‌‌های سیاسی هم از آنجا نشأت می‌گیرد که آژانس و کشورهایی که مخالف فعالیت‌های هسته‌ای ایران هستند همیشه به این فعالیت‌های ایران مظنون و بی‌اعتمادند و تهران برای اینکه شبهات را برطرف کند، باید شفاف‌سازی کند تا اعتماد‌سازی صورت گیرد. زیرا مباحثی از این دست که آژانس گلایه و انتقاد می‌کند دامنه بد‌بینی را نسبت به ایران بالا برده و زمینه‌ای می‌شود که در آینده در شورای‌حکام تصمیمات دیگری گرفته شود یا بستری برای اینکه پرونده ایران دوباره مسیر شورای امنیت را طی کند، هموارتر شود. از طرفی توافقاتی صورت گرفته ایران باید برای اعتماد‌سازی تلاش بیشتری کند و توضیح اقناعی داشته باشد. اگر قبلا درخصوص سایت کرج با آقای گروسی مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صحبت شده و ایران مستندات خاص خود را برای عدم اجازه به بازرسان آژانس برای حضور در سایت کرج دارد، باید سریعا این قضیه گفته می‌شد که بازرسی و نصب تجهیزات، دوربین و نظارت‌ها از سایت کرج در توافق ما با آژانس نبود که برای آن هم باید دوباره طرفین بنشینند و مذاکره کنند. اگر هم بازرسی از سایت «تسای کرج» در توافق تهران لحاظ شده و ایران به تعهد خود عمل نمی‌کند، مشکل‌ساز خواهد بود و ایران باید توضیح جامعه جهانی پسند ارائه دهد. تا هم نهادهای بین‌المللی مثل آژانس بپذیرند و هم دیگران قبول‌کنند که ایران دلیل منطقی دارد و چیزی را پنهان نمی‌کند بلکه به لحاظ فنی یا امنیتی این سایت آماده بازرسی کارشناسان آژانس نیست. ایران در بحث متقاعد‌سازی آژانس کمی مشکل دارد. چون اگر متقاعد می‌کرد آنها نباید چنین گزارشی را صادر می‌کردند. این احتیاج به مذاکره دارد و ایران باید دیپلماسی خود را در این مسیر فعال‌تر کند و دلایل قانع‌کننده‌‌ای ارائه دهد تا جامعه جهانی به فعالیت‌های ایران بدبین نشود و در حدی مظنون نگردد که پرونده را در مسیر امنیتی شدن بیشتر پیش ببرد. حقیقت و واقعیت در روابط بین‌الملل تفاوت خاصی ندارد. وقتی که یک سازمانی متولی رصد کردن و تهیه گزارش است، این گزارشات و حرف‌های آن سازمان است که در سطح جهانی اعتبار دارد. ایران به لحاظ مواضع خود بر حق است، ولی سازمانی که متولی است باید با سازوکارهای خود، بپذیرد که مواضع ایران درست است و در مسیر تعهدات گام بر می‌دارد. وقتی اختلاف میان ایران و آژانس به‌وجود می‌آید حداقل حق را به ایران نخواهند داد. حتی اگر همه کشورها به نفع ایران موضع بگیرند ولی آژانس موضع متفاوتی داشته باشد در سطح بین‌المللی از نظر حقوقی مواضع آژانس مورد قبول واقع می‌شود. لذا ایران نیز هر طور شده باید با آژانس تعامل کرده و دیپلماسی خود را قوی کند تا این سوء‌تفاهم برطرف گردد و دلایل قانع‌کننده‌ای نیز برای آژانس بین‌المللی داشته باشد. تصمیمات شورای‌حکام دارای اعتبار و لازم‌الاجرا محسوب می‌شود. این شورای‌حکام است که اگر با ایران به توافق نرسد، می‌تواند موارد را به شورای امنیت منعکس کند. لذا صرف‌نظر از هر مسئله‌ای ایران باید برای متقاعد کردن آژانس و ارائه دلایل قانع‌کننده دیپلماسی خود را بیشتر فعال کند.