ما و روز جهانی آموزگار

محمدرضا نیک‌نژاد کارشناس آموزشی 5   اکتبر روز جهانی آموزگار است که در تقویم ایرانی برابر 13 و گاه 14 مهر می‌شود. در سال ۱۹۴۷ نماینده چین در نخستین نشست جهانی یونسکو با ارائه‌ سیاهه‌ای از امتیازات برای معلمان، پیش‌نویسی را مطرح و خواستار فراهم شدن شرایط بهتر مادی و معنوی برای معلمان شد. از دل این پیش‌نویس در سال‌های بعد سفارش‌نامه‌ای در سیزده فصل و ۱۴۶ بند بیرون آمد که سازمان جهانی یونسکو با همکاری سازمان جهانی کار، برای دفاع از حقوق معلمان جهان ارائه داد. ۵ اکتبر ۱۹۶۶ در شهر ژنو این سفارش‌نامه در نشست مجمع عمومی به تصویب رسید. در سال ۱۹۹۴ در چهل‌وچهارمین نشست وزیران آموزش‌وپرورش کشورها و به پیشنهاد رئیس وقت یونسکو، روز تصویب این سفارش‌نامه به‌عنوان روز جهانی معلم به رای گذاشته شده و به تصویب نمایندگان کشورهای جهان، از جمله ایران رسید. از آن زمان یونسکو هر ‌سال در روز ۵ اکتبر با برگزاری مراسم گوناگون، تهیه پوستر و طرح شعارهایی، مقام آموزگار را گرامی می‌دارد.از دیگر سو یونسکو با همکاری سازمان جهانی کار هر ‌سال تِم یا موضوعی شعارگونه برای روز جهانی آموزگار تعیین می‌کند. این تِم پس از ماه‌ها گفت‌و‌گو و بررسی و با توجه به مهم‌ترین موضوعات جهانی آموزش در یک سال پیش‌رو مشخص و تبلیغ می‌شود. 
موضوع (تِم) روز جهانی آموزگار 2021 «Teachers at the heart of education recovery» است؛ «آموزگاران در قلب بهبودِ آموزش.» سازمان یونسکو در پیوند با این تِم در تارنمای خود آورده: با گذشت یک سال و نیم از بحران کووید 19، روز جهانی آموزگار در سال 2021 بر پشتیبانی‌هایی که آموزگاران برای مشارکت کامل در روند بهبود «آموزش» نیاز دارند، با شعار آموزگاران در قلب بهبود آموزش تمرکز خواهد کرد. گردآوری پنج روزه از رویدادهای جهانی و منطقه‌ای، تاثیر همه‌گیری کووید 19 بر حرفه آموزگاری را به نمایش می‌گذارد و واکنش‌های سیاسی کارآمد و امیدبخشی را برجسته می‌کند. هدف از این کار برداشتن گام‌هایی در راستای اطمینان از بهره‌گیری کادر آموزشی از توانایی کامل خودشان در پیوند با روند بهبود آموزش است... برای دوره‌ بهبود پس از همه‌گیری، بازگرداندن نقش آموزگاران به‌عنوان بازیگران کلیدی در بازسازی ساختارهای آموزشی سازگارتر در برابر بحران‌های آینده و اطمینان از برابری و مشارکت همه یادگیرندگان در همه زمان‌ها ضروری است... دگرگونی‌هایی که ما در آموزش شاهد بودیم و چالش‌هایی که تاکنون درباره‌شان بحث شد، نیازمند شکل‌های تازه‌ پشتیبانی از آموزگاران برای بهبودی موثر است، به‌گونه‌ای که این پشتیبانی‌ها هیچ‌کس را نادیده نگیرند و بنیادهایی برای تاب‌آوری و تصور دوباره‌ای از آموزش پدید آورد. پشتیبانی‌های سیاسی نیز چندین گستره را دربرمی‌گیرد؛ که از آن میان پیشرفت حرفه‌ای آموزگاران، بهبود شرایط کار و شرکت در تصمیم‌سازی‌هاست.در ادامه و در بخشی دیگر از بیانیه مفهومی یونسکو می‌خوانیم: «پشتیبانی از توسعه‌ حرفه‌ای آموزگاران یعنی دیدار با آنها در محل کارشان، پشتیبانی از آنان برای بهبود عملکردشان، اعتماد به داوری آموزشی آموزگاران آموزش دیده و با تجربه، مهارت‌افزایی آنان برای بهره‌گیری از فناوری‌های آموزشی در راستای پشتیبانی از یادگیری، تغییر مسیر به سوی آموزش‌ و یادگیری ترکیبی، هماهنگی درونمایه‌های آموزشی و شیوه‌های آموزش، متناسب با تنوع یادگیرندگان، نیازها، خواسته‌ها و آرزوهای گوناگون آنها. این پشتیبانی، سطح‌بندی یادگیری برای جبران مسیرهای آموزشی از هم‌گسیخته شده در دوران کرونا، سازگاری و زمینه‌سازی آموزش برای درس دادن در سطح مناسب، در نظر گرفتن دستاوردها و زیان‌های یادگیری که احتمالا در دوره‌ همه‌گیری را دربرمی‌گیرند. اینها عنصرهایی هستند که باید در آموزش آموزگاران گنجانده شوند تا متخصصانی تازه برای بحران‌های آینده شوند و آمادگی بهتری برای پیشرفت‌های فناوری و فرآوری امکاناتی برای غنی‌سازی و شخصی‌سازی آموزش را به‌دست آورند؛ آمادگی در راستای پاسخ به نیازهای همه فراگیران... از نظر شرایط کار نیز، آموزگاران باید در محیط‌های سالم، امن و توانمند کار کنند؛ محیط‌هایی به دور از هر گونه تبعیض از جمله جنسیتی ...»بر خلاف پشتیبانی‌های مورد تاکید یونسکو، آموزگاران ایران، امسال و با وجود شرایط کرونایی، همچنان درگیر دردهای کهنه‌ معیشت، منزلت، نبود عدالت آموزشی و حرفه‌ای، محروم از تاثیر نگاه حرفه‌ای‌شان در سیاست‌گذاری‌ها و... هستند. این گرفتاری‌ها افزون بر نگاه امنیتی به خواسته‌ها و اعتراض‌های فرهنگیان بیش از همیشه شکاف میان بخش بزرگی از معلمان و دست‌اندرکاران را افزایش داده است. نمونه این نگاه آسیب‌زای امنیتی به دلخوری‌های فرهنگیان، بازداشت‌ کنشگران صنفی آنان در چند هفته گذشته از جمله عزیز قاسم‌زاده، غلامرضا غلامی در شیراز و یعقوب یزدانی در خراسان شمالی است؛ بازداشت‌هایی به خاطر اعتراض‌های کاملا صنفی به عدم اجرای درست لایحه رتبه‌بندی.  امید که در روزهای آینده شاهد آزادی این کنشگران صنفی باشیم. بی‌گمان این کار هدیه‌ای ارزنده از سوی دست‌اندرکاران به فرهنگیان خواهد بود.