صادرات گاز ایران به کشورهای منطقه در اولویت
یکی از مهمترین تحولات مهم اخیر انرژی در دنیا افزایش بی‌سابقه قیمت گاز در اروپا است. قیمت گاز اروپا در پایان معاملات چهارشنبه با جهشی شدید روبرو شد و برای اولین بار در تاریخ از ۱,۹۰۰ دلار برای هر ۱,۰۰۰ متر مکعب فراتر رفت. در همین راستا پنج کشور فرانسه، اسپانیا، چک، رومانی و یونان در بیانیه‌ای مشترک که توسط بلومبرگ منتشر شد خواهان بازرسی علت رشد تاریخی قیمت‌های گاز در قاره اروپا شدند. به طور کلی این جهش قیمتی می‌تواند مبدأ تحولات گسترده‌ای در مبادلات انرژی دنیا باشد که به مرور تأثیرات پنهان آن آشکار می‌شود.
در همین راستا امیر حسین سوهانکار، کارشناس انرژی در پاسخ به دلیل اصلی شکل‌گیری این جهش قیمتی گفت: برخی از کارشناسان، روسیه را عامل کاهش ذخیره گاز طبیعی در اروپا و افزایش قیمت برق و گاز
در این منطقه می‌دانند. در حالی‌که شرکت گازپروم به تمام تعهدات قراردادهای بلند مدت خود عمل کرده است و تنها از فروش گاز در بازارهای اسپات (لحظه‌ای) اروپا از طرق ظرفیت مازاد خطوط لولۀ خود خودداری کرده است. در واقع اگر هم روسیه قصد فشار آوردن به اروپا را داشته باشد در حال استفاده از شرایط به وجود آمده است و عامل به وجود آمدن این شرایط نیست.
این کارشناس انرژی تشریح کرد: افزایش قیمت انرژی در حال حاضر یک پدیده جهانی است. کمبود گاز، زغال سنگ، برق و تا حدی کمتر نفت در سراسر جهان از آمریکای شمالی و اروپا گرفته تا آسیا و به خصوص چین کاملاً مشهود است. به بیان دیگر قیمت حامل‌های انرژی دارای چرخه است و کاهش فوق العاده شدید قیمت در سال ۲۰۲۰ باعث افزایش قیمت با همان شدت در سال ۲۰۲۱ شده است.
چرخه عرضه و تقاضا، عامل به وجود آمدن جهش قیمتی
وی با بیان اینکه به طور کلی سمت تقاضا زودتر و سریع‌تر از سمت عرضه واکنش نشان می‌دهد افزود: کاهش تقاضا در سال گذشته منجر به افزایش شدید حجم ذخیرۀ نفت و گاز و درنتیجه کاهش قیمت شد و در حال حاضر با بازگشایی اقتصادهای سراسر دنیا این روند برعکس شده است و مصرف انرژی به سرعت در حال افزایش است. در حال حاضر سمت عرضه با سرعت به مراتب کمتری در حال بازیابی است، که منجر به خالی شدن تأسیسات ذخیرۀ نفت و گاز در سراسر جهان و افزایش شدید قیمت شده است. سوهانکار ادامه داد: برای مثال از آغاز سال میلادی ۲۰۲۱ تا کنون حدود ۴۰ درصد از ذخیرۀ نفت انبار نفت کوشینگ اوکلاهاما در تگزاس، که اوایل سال ۲۰۲۰ به دلیل پر شدن تمام ظرفیت آن قیمت‌های آتی نفت WTI وارد منطقۀ منفی شد، تخلیه شده است و قیمت این شاخص نیز مانند سایر حامل‌های انرژی در حال افزایش است. این کارشناس انرژی با اشاره به بی‌سابقه بودن کاهش حجم تأسیسات ذخیره گاز طبیعی اروپا گفت: در بازار گاز، زمستان سرد طولانی در سراسر آمریکای شمالی و اوراسیا موجودی تأسیسات ذخیرۀ گاز را بیش از پیش کاهش داد و موجب تسریع افزایش قیمت شد. در اروپا، حجم گاز ذخیره شده در زمستان گذشته در سطح نسبتاً بالای ۱۰۶۹ تراوات ساعت (TWh) قرار داشت اما تنها با ۳۲۳ TWh به پایان رسید. وی افزود: این شرایط با کاهش عرضۀ ال ان جی آمریکا به اروپا و عدم افزایش حجم صادرات گاز روسیه به اروپا بالاتر از سطح توافق شده در قراردادها تشدید و منجر شد که بازار گاز اروپا با کمبود عرضه مواجه شود.
کشورهای منطقه در اولویت گسترش دیپلماسی انرژی است
سوهانکار در پاسخ به اینکه آیا ایران می‌توانست از فرصت به دست آمده در بازار گاز اروپا استفاده کند یا خیر، افزود: واقعیت این است که حجم گازی که جمهوری اسلامی ایران برای صادرات در اختیار دارد بسیار اندک و در حدود ۱۶ میلیارد متر مکعب در سال است. از طرفی ایران در فصل سرد سال نیز در انجام تعهدات خود با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شود چرا که تقاضای گاز در بخش خانگی در این فصل جهش بسیار زیادی دارد. این کارشناس انرژی افزود: همچنین از آنجایی که عمل به تعهدات در قراردادهای گازی از اهمیت بسیاری برخوردار است، رتبه پایین ایران در این زمینه نیز نقش‌آفرینی ایران در این بازارها را سخت‌تر می‌کند. وی با اشاره به اینکه بازار گاز اروپا نیز به نوعی در انحصار روسیه است تأکید کرد: مسیرهای انتقال گاز از ایران به روسیه نیز لزوماً از خاک کشورهای هم‌پیمان روسیه خواهد گذشت که خود مسئله‌ای قابل تأمل است.
