ضرب الاجل های فرار از تشنگی

حمیدی/سایه «خشکسالی بسیار شدید» بر سر مشهد و شش شهر استان سنگینی می کند؛ آن طور که مدیر کل هواشناسی خراسان رضوی بر اساس آمار سال زراعی گذشته یعنی از اول مهر سال 99 تا اول مهر 1400 اعلام کرده ، وضعیت خشکسالی بسیار شدید در شهرستان های مشهد، خواف، رشتخوار، کلات، داورزن، جوین و تایباد مشهودتر از دیگر شهرستان های استان بوده است که این روند نیز ادامه دارد. از سوی دیگر بنا بر اذعان مدیر عامل آب منطقه‌ای، تمامی شهرستان‌های استان با تنش آبی روبه رو هستند و 72 درصد ظرفیت سدهای استان خالی از آب است؛ در این شرایط آن چه از گفته های مسئولان برداشت می شود این است که کاهش سطح زیر کشت در حوزه کشاورزی و ندادن شارژ مازاد، تغییر دادن مصارف صنعتی از آب چاه‌ها به پساب و حفر چاه برای مصارف بهداشتی هتل‌ها و مراکز تجاری مهم‌ترین برنامه‌های مدیریت آب استان در فصل‌های پیش رو خواهد بود. محمد علایی در گفت وگو با خراسان رضوی درباره وضعیت آبی استان در فصل های پاییز و زمستان امسال اظهار می کند: هم اکنون همه شهرستان‌های استان با تنش آبی روبه رو هستند اما اجازه نخواهیم داد وضعیت به جیره‌بندی آب برسد زیرا مسئله آب شرب مردم خط قرمز ماست. 72 درصد مخازن سدهای استان خالی است وی با اشاره به وضعیت بارش‌های سال آبی 99-1400 می‌گوید: حجم کل بارش‌های استان از ابتدای پاییز سال گذشته تاکنون  حدود 99 میلی‌متر و وضعیت بارندگی استان در 100 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. از سویی هم اکنون بیش از 72  درصد ظرفیت سدهای استان خالی از آب و تنها 28 درصد مخازن سدهای استان دارای آب است. این در حالی است که بنا بر پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی امسال پاییز خشکی خواهیم داشت و این شرایط ممکن است در زمستان امسال و سال آینده هم ادامه داشته باشد که به همین دلیل برنامه‌های جدی برای مدیریت مصارف آب استان و شهر مشهد خواهیم داشت که طی جلساتی که با وزیر نیرو داشته‌ایم برخی از این برنامه‌ها مصوب شده است و اجرایی خواهد شد. کاهش سطح زیر کشت علایی  خاطر نشان می کند:بخش کشاورزی استان 85 درصد مصارف آبی استان را به خود اختصاص می‌دهد و امسال باید برنامه‌های جدی در این بخش اجرایی شود. یکی از برنامه‌های امسال، اجرای طرح کم کاشت در فصل پاییز است یعنی از کشاورزان استان می‌خواهیم سطح زیر کشت محصولات کشاورزی خود را کاهش دهند. به رغم این‌که می‌دانیم کاهش تولیدات کشاورزی تأثیرات منفی خواهد داشت اما چاره‌ای جز این کار و حرکت به سمت کشت‌های نوین نخواهیم داشت. کشاورزان توجه داشته باشند امسال به ‌هیچ‌ عنوان شارژ مازاد نخواهیم داشت. مدیر عامل آب منطقه‌ای استان می‌گوید: به‌طور مثال در دشت مشهد حدود 630 میلیون متر مکعب از مصارف به بخش کشاورزی مربوط می‌شود که بخش عمده آن سنتی است و برنامه داریم که با اجرای سیاست‌های کشت نوین با همکاری کشاورزان و حمایت وزارت نیرو، کشت و کارها  را در این دشت به کشت نوین گرایش دهیم. 15 هزار باغ در دشت مشهد داریم که بخش اصلی آبیاری آن‌ها به‌صورت سنتی است و این وضعیت باید تغییر کند. در حوزه سد دوستی ،امسال به‌هیچ‌عنوان تخصیص آب کشاورزی نخواهیم داشت زیرا شرایط اجازه چنین کاری را به ما نمی‌دهد و این موضوع را با کشاورزان مطرح کردیم. وی می‌افزاید: در حوزه صنعت نیز با موافقت وزیر نیرو، برنامه‌ای تدوین شد که تا سال 1402 تمامی واحدهای صنعتی باید مصارف آبی خود را از طریق پساب تأمین کنند و از آب چاه‌ها استفاده نکنند. مثلاً نیروگاه توس چهار حلقه چاه در اختیار دارد که جزو منابع آبی خوب ما هستند، مذاکراتی انجام دادیم که تا سال 1402 تنها از پساب استفاده شود و دیگر واحدهای صنعتی نیز موظف خواهند بود این برنامه را اجرایی کنند. شروط مجوز حفر چاه به هتل ها علایی یکی دیگر از طرح‌های پیش رو برای کاهش مصارف آبی مشهد را جداسازی مصارف آب شرب از بهداشت حوزه خدمات می داند و می‌گوید: هتل‌ها و مراکز تجاری بزرگ جزو عمده مصرف‌کنندگان ما در شهر مشهد هستند که بخشی از این آب صرف مصارف غیر شرب می‌شود و باید جلوی این وضعیت گرفته شود. طرحی که بناست اجرا شود و خود هتل‌ها پیشگام آن بوده‌اند این است که برای مصرف هتل‌ها مثلاً هتل‌های پنج ستاره اجازه حفر یک حلقه چاه برای مصارف بهداشتی بدهیم. وی تاکید می کند: این مجوز دارای شروطی است. ابتدا این که با همکاری آبفا میزان مصارف این مجتمع‌ها و مراکز مشخص خواهد شد و سپس تعیین می‌شود که چه میزان از این مصارف به‌صورت شرب استفاده  و چه میزان صرف خدمات دیگر مانند استخرها، شست وشوها و امثال آن می‌شود. سپس بر اساس میزان مصارف بهداشتی پروانه حفر چاه خواهیم داد و این سهمیه از منابع آبی که تاکنون به آن‌ها داده می‌شد کاسته خواهد شد. علاوه بر این، تمامی این چاه‌ها دارای کنتور است و بر آن ها  نظارت می‌شود که مازاد برداشتی صورت نگیرد. مدیر عامل آب منطقه‌ای استان توضیح می‌دهد: امروز در برخی مناطق شهر مشهد که بعضاً هتل‌های بزرگ یا مراکز تجاری  در آن جا مستقر است با پدیده بالاآمدگی آب روبه رو هستیم. مثلاً در منطقه سپاد سطح آب زیرزمینی به 8 متر رسیده که این وضعیت به ضرر مراکز است که طبقات تحتانی هم دارند.بنابراین حفر چاه برای این مراکز مثبت خواهد بود ضمن این که سهمیه آبی که تاکنون از شبکه آب شرب مصرف می‌کردند کسر خواهد شد. سایه «خشکسالی بسیار شدید» بر سر مشهد و 6 شهر استان اما همان طور که اشاره شد سایه «خشکسالی بسیار شدید» بر سر مشهد و شش شهر استان سنگینی می کند؛ آن طور که مدیر کل هواشناسی خراسان رضوی بر اساس آمار سال زراعی گذشته یعنی از اول مهر 99 تا اول مهر 1400 اعلام کرده ، وضعیت خشکسالی بسیار شدید در شهرستان های مشهد، خواف، رشتخوار، کلات، داورزن، جوین و تایباد مشهودتر از دیگر شهرستان های استان بوده است که این روند ادامه دارد. محسن عراقی زاده، مدیر کل هواشناسی خراسان رضوی در این زمینه به ایرنا می گوید: طبق بررسی‌های انجام شده بیشتر شهرستان‌های استان در سال زراعی گذشته با خشکسالی بسیار شدید مواجه بودند که این روند ادامه دارد. فقط 3 شهرستان در وضعیت بهتر بارندگی وی با اشاره به وضعیت بارندگی در شهرهای مختلف استان خاطر نشان می کند: از اول مهر سال گذشته تا اول مهر امسال فقط شهرستان های تربت‌جام، تربت‌حیدریه و بردسکن از نظر بارندگی بهتر از بقیه شهرستان ها بوده‌ است. عراقی زاده ادامه می دهد:خشکسالی بسیار شدید در شهرستان های مشهد، خواف، رشتخوار، کلات، داورزن، جوین و تایباد مشهودتر از بقیه شهرستان ها بوده است. مدیر کل هواشناسی خراسان رضوی تصریح می کند: تابستان امسال غیر از بخش هایی از مرکز استان که شرایط خشکسالی متوسط تا نرمال داشته است، بقیه مناطق استان خشکسالی بسیار شدید را تجربه کردند. وی می افزاید: این در حالی است که پهنه بندی شش ماهه خراسان رضوی شرایط بهتری دارد به طوری که غیر از بخش هایی از شرق، جنوب و جنوب غرب استان که خشکسالی بسیار شدید تا خشکسالی متوسط داشته ، بقیه استان شرایط خشکسالی شدید تا نرمال را تجربه کرده است. عراقی زاده میانگین بارندگی استان در سال زراعی گذشته را بیشتر از آن چه علایی اعلام کرده است، ذکر می کند و با برآورد  ۱۲۰ میلی متر ادامه می دهد: این میزان نسبت به سال زراعی قبل از آن ۶۰ درصد و نسبت به دوره آماری بلند مدت ۴۱ درصد کاهش دارد. مدیر کل هواشناسی خراسان رضوی می گوید: در این مدت تمامی شهرستان های استان نسبت به سال گذشته و دوره آماری بلند مدت کاهش بارندگی داشته‌اند که بیشترین کاهش نسبت به دوره بلند مدت مربوط به کلات با ۶۵ درصد و کمترین کاهش مربوط به ریوش با 4 درصد بوده است. تجربه کم بارش ترین سال زراعی در مشهد طی 60 سال اخیر وی خاطر نشان می کند: طی سال زراعی گذشته در مشهد ۹۵ میلی متر باران بارید که کم بارش ترین سال زراعی طی ۶۰ سال گذشته بود و این میزان نسبت به سال زراعی قبل از آن  ۶۷ درصد و نسبت به دوره آماری بلند مدت ۶۲ درصد کاهش داشت. شایان ذکر است خراسان رضوی طی دو دهه گذشته با خشکسالی مواجه بوده و فقط دو سال در سال های اخیر ترسالی را تجربه کرده است.