کهنسالی جمعیت

جعفر بای‪-‬ با کاهش زاد و ولد طی سال‌های اخیر در کشور و پایین آمدن شاخص موالید، قطعا اگر این روند ادامه پیدا کند ما چندی بعد شاهد کهنسالی جمعیت یا پیری جمعیت خواهیم بود. علم جمعیت شناسی که مطالعه نوسانات جمعیتی را با مهارت پیش‌بینی کنندگی و آینده نگری جمعیتی به عنوان موضوع فعالیت خود در بردارد، بر این اعتقاد است که اگر شاخص موالید در جامعه‌ای کاهش پیدا کند قطع به یقین ما پیری جمعیت را شاهد خواهیم بود. با توجه به اینکه ما سه انفجار مهم در تاریخ زندگی انسان‌ها طی قرون اخیر داشته‌ایم متاسفانه به دلیل رفاه زدگی بیش از حد روند کاهشی جمعیت را در جوامع شاهد هستیم. انفجار جمعیت به تبع انفجار علم و دانش، انفجار ارزش‌ها و تغییر و تحولات فرهنگی را به دنبال داشته است و چنین وضعیتی را در جامعه به وجود آورده است.
یعنی تغییر فرهنگ به ما می‌گوید ارزش در جامعه بچه دار شدن و تک فرزندی است. این مسئله منجر به این می‌شود که روند تولید علم که باید به افزایش جمعیت بیانجامد به کاهش جمعیت ختم شود.
راحت طلبی، رفاه زدگی و توجه به کیفیت جوامع بشری باعث کاهش زاد و ولد شده است. الان دوره عبور از کمیت‌های جمعیتی است. ابتدا خانواده‌های چند فرزندی وجود داشت و فرزند به عنوان مظهر تولید تلقی می‌شد. در این نوع جوامع نیروی کار بسیار اهمیت داشت و انسان به عنوان یک نیروی کاری منشاء تولید بود لذا خانواده‌های چند فرزندی حائز اهمیت بودند.
بعد از چندی خانواده‌های چند فرزندی


به خانواده‌های دو فرزندی تبدیل شدند.گذر زمان، تغییرات فرهنگی و به تبع آن انفجار ارزش‌ها تک فرزندی را در جامعه باب کرد. اخیرا ما شاهد خانواده‌های بدون فرزند هستیم. یعنی افراد تشکیل خانواده می‌دهند اما نه به قصد این که فرزندی را به دنیا بیاورند.
مرور زمان منجر به شکل‌گیری مجموعه‌های سفید شده است. خانواده سفید کلمه غلطی است زیرا در پس این هم خانگی‌ها ما قرار داد و تعهدی نداریم در حالی که خانواده واژه‌ای است که در پس یک قرار داد اجتماعی شکل می‌گیرد.
نکته مهم این است که ما در جمعیت‌ها شاهد سه رکن مهم هستیم. بخش اول که زیر 15 سال است، کودک و نوجوانی محسوب می‌شود و این‌ها گروه مصرف‌کننده هستند. 15 تا 64 سالگی سال فعالیت و کار است. 65 به بالا نیز به عنوان مصرف‌کننده محسوب می‌شوند. ما اگر جمعیت کودک و نوجوان زیر 15 سال را با جمعیت بالای 65 سال جمع کنیم این‌ها جمعیت مصرف‌کننده یک جامعه هستند. هرچه میزان این جمعیت بیشتر باشد رشد و توسعه جامعه کند‌تر است.
به همین دلیل نگرانی ما از کهنسال شدن جمعیت است.اگر موالید کاهش پیدا کند
و به مرور زمان جمعیت به بالای 65 سال برود ما شاهد جمعیت پیر و کهنسالی خواهیم بود که دیگر تحرک و پویایی فعلی را نخواهند داشت.